Yunanistan'da insan hakları

Yunanistan'da insan hakları çeşitli kuruluşlar tarafından gözetilmektedir. Ülke, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Mültecilerin Statüsüne ilişkin Cenevre Sözleşmesi ve İşkenceye Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi'ni imzalamıştır. Yunan anayasası da tüm Yunan vatandaşlarının temel insan haklarını güvence altına almaktadır.

Güncel konular[değiştir | kaynağı değiştir]

Polis şiddeti[değiştir | kaynağı değiştir]

Polis memurları ve diğer kolluk görevlileri tarafından aşırı güç kullanımı, işkence ve diğer kötü muameleler rapor edilmiştir.^[1]^[2]

Resmi olarak Yunan Polisi olarak bilinen Yunan Polisi, 1984 yılında Jandarma (Chorofylaki) ve Şehir Polis Güçlerinin (Astynomia Poleon) birleştirilmesi sonucunda bugünkü yapısına kavuşmuştur.^[3] Merkezi ve bölgesel birimlerden oluşan Yunan Polisi, polis şiddeti konusunda oldukça uzun bir geçmişe sahiptir. Belgelenen ilk olaylardan biri 1976 yılında 16 yaşındaki aktivist Sideris Isidoropoulos'un bir kamu binasına kampanya afişleri astığı sırada polis tarafından öldürülmesidir. 1980 yılında Atina Politeknik ayaklanmasının anısına düzenlenen bir gösteri sırasında 20 yaşındaki protestocu Stamatina Kanelopoulou ve 24 yaşındaki Iakovos Koumis Yunan polisi tarafından dövülerek öldürüldü. Protestocular 1973 ayaklanmasını anmak için bugün de protesto gösterileri düzenlemektedir. Protestolar hala yaygın bir şekilde olay zamanındaki polis şiddetinden etkilenmektedir.^[2] 17 Kasım 1985 tarihinde bir başka protestocu, 15 yaşındaki Michalis Kaltezas, Politeknik ayaklanmasını anma gösterisi sırasında polis tarafından öldürüldü.^[4]

Yunanistan'da son birkaç yıldır yaşanan polis şiddetinin seviyesi ve şiddeti oldukça yüksektir. Son mali kriz nedeniyle pek çok kemer sıkma önlemi uygulanmış ve bunun sonucunda pek çok birey ve aile hayatta kalma mücadelesi vermiştir. Yunan vatandaşları bu kemer sıkma önlemlerine en başından beri karşı çıkmış, grevler ve gösteriler düzenleyerek onaylamadıklarını göstermişlerdir. Buna karşılık polis şiddeti önemli ölçüde artmış, göz yaşartıcı gaz kullanımı, polis gücü tarafından ağır yaralanmalar ve protestocuların haksız yere gözaltına alındığına dair sürekli raporlar gelmiştir.

2013 yılında Yunan polisinin banka soygunu zanlısı olduğuna inanılan dört gence tutuklanmalarının ardından işkence yaptığı iddia edildi. Adamların gözaltında kancaya takıldıkları ve ciddi şekilde dövüldükleri iddia edildi. Medya, erkeklerin hepsinde ciddi morluklar bulunan fotoğraflarını yayınladı, ancak polisin basın açıklamasında dördünün dijital olarak manipüle edilmiş yara almamış fotoğrafları gösterildi. Yunanistan Vatandaşı Koruma Bakanı Nikos Dendias polisi destekledi ve şüphelilerin tanınabilir olmasını sağlamak için Photoshop kullanmaları gerektiğini iddia etti.^[5] Ekim 2012'de Atina'da faşist parti (ve daha sonra suç örgütü olarak kabul edilen) "Altın Şafak" destekçileriyle çatışan 15 anti-faşist protestocu tutuklandı. Mağdurlar Attika Genel Polis Müdürlüğü'nde tutuldukları sırada işkence gördüklerini iddia etmiş ve polis memurlarının kendilerini tokatladığını, üzerlerine tükürdüğünü, çakmakla kollarını yaktığını, el feneri ve lazerlerle uyutmadığını belirtmişlerdir. Dendias, bu suçların ayrıntılarını yayınlayan İngiliz gazetesini iftira atmakla suçlayarak karşı çıktı. İşkencenin gerçekleştiği adli tıp incelemesiyle kanıtlandı. Ertesi gün The Guardian'ın haberini yorumlayan iki Yunan gazeteci kovuldu.^[5]

Bugün Yunanistan'da polis şiddeti ağırlıklı olarak protestoculara ve gazetecilere yönelik haksız ve aşırı fiziksel şiddet şeklinde kendini gösteriyor. Uluslararası Af Örgütü, gazetecilerin hedef alınmaya devam edilmesinin ifade özgürlüğü hakkını ihlal ettiği için endişe verici olduğunu vurgulamaktadır. Uluslararası Af Örgütü'nün yakın tarihli bir raporuna göre, özellikle 17 Kasım 2014 tarihinde gerçekleşen Atina Politeknik ayaklanmasının yıldönümü sırasında polisin protestoculara karşı aşırı kaba güç kullandığı, daha az öldürücü silahları kötüye kullandığı, gazetecilere saldırdığı ve görgü tanıklarının kötü muameleye maruz kaldığı birçok örnek yaşandı.^[6] Polise yönelik iddialar özellikle gösteriyi belgeleyen gazetecilere ve barışçıl bir protestoya katılan çok sayıda öğrenciye karşı sebepsiz yere acımasız güç kullanımıyla ilgili olarak ortaya çıkmıştır. Polisin göstericilere yakın mesafeden kimyasal tahriş edici maddeler sıktığı iddia edilmektedir - bir olayda astım hastası 17 yaşındaki bir kız bu saldırının ardından hastanede tedavi görmüş ve polise durumunu bildirdiğinde gülmüşlerdir.^[6]

Video görüntüleri, 13 Kasım 2014 tarihinde çevik kuvvet polisinin Atina Politeknik binasından kaçmaya çalışan öğrencilere saldırmaya başladığını doğruladı. Medyada yer alan haberlere göre yaklaşık 40 protestocu, polisin acımasızca dövmesi sonucu aldıkları yaralar nedeniyle daha sonra tıbbi yardım almak zorunda kaldı.^[6] Uluslararası Af Örgütü, Yunan polisi içinde bir "istismar ve cezasızlık" kültürü olduğunu ve yetkililerin sorunun kökenine inmek için çok az adım attığını belirterek, saldırıların arkasında olanların yargılanması için harekete geçilmesi çağrısında bulundu.^[6]

Bir Alman değişim öğrencisi, Exarheia bölgesinde çevik kuvvet tarafından rastgele dövüldüğünü ve orada bulunmasının tek nedeninin diğer öğrencilerle yemek yemek olduğunu söyledi. Öğrenci maruz kaldığı şiddeti dehşet verici bir şekilde anlatmış ve polisi gördüğünde bir köşeye sinmiş çünkü birkaç hafta önce polisin tutukladığı bir adamı dövdüğüne tanık olmuş. Öğrenci, kendisini gören altı kadar polis memurunun coplarıyla kendisine saldırmaya başladığını ve polisler gittikten sonra yerlerine başka bir grup polisin geldiğini iddia etti.^[6] Öğrenci silahsızdı ve herhangi bir tehdit oluşturmuyordu ancak polis acımasızca davrandı. Çevik kuvvet polisinin dövülen ve ağır yaralanan kişileri herhangi bir tıbbi yardım almadan bıraktığı belirtildi. Uluslararası Af Örgütü Yunanistan'ı sivillere karşı işlenen ve insan haklarını ihlal eden bu suçları etkili ve hızlı bir şekilde soruşturmaya ve failleri sorumlu tutmaya çağırmaktadır.^[6]

Mayıs 2011: Öğrenci Yannis Kafkas, bir polis memurunun kendisine yangın söndürme tüpüyle vurmasının ardından neredeyse ölümcül bir kafa travması geçirdi. Kafkas 20 gün yoğun bakımda kaldı.^[5]
Haziran 2011: Gazeteci Manolis Kipraios, kemer sıkma önlemlerine karşı yapılan protestoları takip ederken bir çevik kuvvet polisi kendisine şok bombası attı ve kalıcı işitme kaybı yaşamasına neden oldu.^[5]
Şubat 2012: foto muhabiri Marios Lolos bir protesto gösterisinde polis tarafından başından dövüldükten sonra ameliyat olmak zorunda kaldı. Bu saldırıdan bir gün önce başka bir gazeteci Rena Maniou'nun güvenlik güçleri tarafından ciddi şekilde dövüldüğü iddia edildi. Yunan Gazeteciler Birliği (ESEA) başkanı Dimitris Trimis, polis tarafından şiddetle itilip tekmelendikten sonra kolunu kırdı.^[5]

Protestocuların canlı kalkan olarak kullanıldığı durumlar da olmuştur - bir kadın protestocunun polise taş atarken polisin önünde kelepçeli olarak çekilen fotoğrafı medyada büyük ilgi görmüştür.^[7]

Yukarıdaki polis şiddeti vakalarının hiçbiri polis kuvvetleri mensuplarının yargılanmasıyla sonuçlanmamıştır. Ülke çapında ayaklanmalara yol açan bir vaka, Aralık 2008'de Atina'daki gösteriler sırasında bir polis memuru tarafından vurularak öldürülen 15 yaşındaki Alexis Grigoropoulos'un polis şiddetine karşı büyük ayaklanmalara yol açan ölümüydü. Diğer davalardan farklı olarak, sorumlu polis memuru cinayetten mahkum edildi.

Yukarıdaki polis şiddeti vakalarının hiçbiri polis kuvvetleri mensuplarının yargılanmasıyla sonuçlanmamıştır. Ülke çapında ayaklanmalara yol açan bir vaka, Aralık 2008'de Atina'daki gösteriler sırasında bir polis memuru tarafından vurularak öldürülen 15 yaşındaki Alexis Grigoropoulos'un polis şiddetine karşı büyük ayaklanmalara yol açan ölümüydü. Diğer davalardan farklı olarak, sorumlu polis memuru cinayetten mahkum edildi.^[8]^[9]

vicdani ret[değiştir | kaynağı değiştir]

2020 yılında Uluslararası Af Örgütü, vicdani retçilerin haklarına yönelik "ciddi ihlallerin" devam ettiğini ve bu ihlallerin tutuklamalar, kovuşturmalar, para cezaları, askeri mahkemelerde yargılamalar, tekrarlanan cezalar ve ertelenmiş hapis cezaları ile sonuçlandığını bildirmiştir. Değişim hizmeti de askerlik hizmetinden çok daha uzun ve bu nedenle vicdani retçiler için bir ceza olarak görülüyor.^[10]

Göçmenleri geri itmeleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Uluslararası Af Örgütü[değiştir | kaynağı değiştir]

Uluslararası Af Örgütü'nün 2007 raporuna Yunanistan raporuna göre aşağıdaki alanlarda sorunlar bulunmaktadır:

Yunan polisi tarafından göçmenlere ve mültecilere yapılan muamele.
Askerlik hizmetini vicdanen reddedenlere yönelik muamele.
Aile içi şiddet veya insan ticareti ve zorla fuhuş mağduru kadınlara gerekli korumanın sağlanmaması.
Raporda ayrıca, 'terörle savaş' bağlamında keyfi tutuklamalar ve Yunanistan'ın Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından, resmi olmayan bir müftüyü 'bilinen bir dinin bakanının işlevini gasp etmek' suçundan mahkum ederek Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 9. Maddesini ihlal ettiği gerekçesiyle mahkum edildiği vakalar da vurgulanmaktadır.^[11]

ABD Dışişleri Bakanlığı[değiştir | kaynağı değiştir]

ABD Dışişleri Bakanlığı'nın Yunanistan'daki insan haklarına ilişkin 2007 tarihli raporunda 16 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. aşağıdaki sorunlar tespit edilmiştir:

Başta kaçak göçmenler ve Romanlar olmak üzere, güvenlik güçleri tarafından istismar vakaları.
Bazı cezaevlerinde aşırı kalabalık ve ağır koşullar.
Belgesiz göçmenlerin bakımsız koşullarda alıkonulması.
Ortodoks olmayan din mensuplarının karşılaştığı kısıtlamalar ve idari engeller.
Sığınmacılar da dâhil olmak üzere, refakatsiz veya ailelerinden ayrı düşmüş göçmen çocukların gözaltına alınması ve sınır dışı edilmesi.
Etnik azınlık gruplarının kendilerini tanımlamalarına yönelik sınırlamalar ve başta Romanlar olmak üzere etnik azınlıklara yönelik ayrımcılık ve sosyal dışlanma.