Сембер губернасы

Сембер губернасы
1796 — 1928
Герб
Башкала	Сембер
Мәйдан	43 491 чакрым² (1897) (49 500 км²)
Халык	1 527 848 кеше[1]
← Сембер калгайлыгы Сембер округы →

Чуашия тарихы
Чуашиядә борынгы җәмгыять
Урта гасырлар
Һуннар империясе (434 — VI гасыр) Хәзәр каһанлыгы (650—969) Идел буе Болгары (X гасыр — 1240) Алтын Урда (1240 — 1438) Казан ханлыгы (1438 — 1552)
Русия патшалыгы составында
Казан сарае Приказы (1552 — 1708)
Русия империясе составында
Казан губернасы (1708 — 1920) Сембер губернасы (1796 — 1924)
ССРБ составында
Чуаш автономияле өлкәсе (1920 — 1925) Чуаш Автономияле Совет Социалистик Республикасы (1925 — 1990) Чуаш Совет Социалистик Республикасы (1990 — 1992)
Русия Федерациясе составында
Чуаш Республикасы (1992 елдан)
«Чуашия» порталы

Сембер губернасы (рус. Симбирская губерния, чуаш. Чĕмпĕр кĕперни, эрзәчә Симбирь губерня) — Россия империясенең һәм РСФСР административ берәмлеге.

Элекке Сембер губернасы территориясендә хәзер Татарстанның, Чуашиянең, Мордовиянең һәм Сембер өлкәсенең өлешләре урнашалар.

1926 елда губернаның мәйданы 34 071 км² булган.

Гарәп язма чыганаклары буенча, X гасырда булачак губернаның көньягында бортаслар торган; хәзерге Сембердән көньякка таба мордвалалар торган. XIII гасырда бу якларда татарлар килеп чыга. XIV гасырда Алтын Урданың һәм Россиянең чиге Сыры елгасы буенча узган.

1648 елда Сембер шәһәре нигезләнә; Сембердән көньяккта таба оборона линиясе корыла. 1683 елда Сызран шәһәре нигезләнә.

1708 елда булачак губернаның территориясе Казан губернасы составына кертелгән. 1780 елда Сембер калгайлыгы барлыкка килә, 1796 елда ул Сембер губернасына әйләнә.

1924 елда Сембер Ульянов-Ленин хөрмәтенә Ульяновск дип аталган, ә губерна Ульяновск губернасы дип атала башлаган. 1928 елда Ульяновск губернасы юкка чыгарыла, ә аның территориясе Урта Идел өлкәсенең Ульяновск округына кертелә.

1796 елда наместниклыгын губернияга үзгәртеп кору нәтиҗәсендә, Котяково, Тагай һәм Кынады өязләре юкка чыгарылалар һәм губерна 10 (Алатыр, Ардатау, Буа, Карсун, Кормыш, Самара, Сөнгәләй, Ставрополь, Сызран һәм Сембер) өяздән тора башлый.

1797 елда Пенза губернасы юкка чыгарыла, һәм Сембер губернасы составына аның Инсар, Саранск һәм Шешкеево өязләре кертелә (1801 елда кире кайтардылар).

1798 елда Ардатау, Сөнгәләй һәм Шешкеево өязләре юкка чыгарылалар (баштагы икесе 1802 елда торгызылалар). 1850 елда Ставрополь һәм Самара өязләре Самар губернасына күчәләр.

1850—1920 елларда административ бүленеш:

• Сембер өлкәсе
• Мордовия
• Татарстан
• Чуашия