Kutsal Hazine Avcıları
| Raiders of the Lost Ark | |
 | |
| Yönetmen | Steven Spielberg |
|---|---|
| Yapımcı | Frank Marshall Kathleen Kennedy |
| Senarist | Öykü George Lucas Senaryo Lawrence Kasdan |
| Oyuncular | Harrison Ford Karen Allen Denholm Elliott Paul Freeman John Rhys-Davies |
| Müzik | John Williams |
| Görüntü yönetmeni | Douglas Slocombe |
| Kurgu | Michael Kahn |
| Stüdyo | Paramount Pictures |
| Cinsi | Sinema filmi |
| Türü | Macera, Fantastik |
| Renk | Renkli |
| Yapım yılı | 1981, ABD |
| Çıkış tarih(ler)i | 14 Şubat 1983 |
| Süre | 127 dk. |
| Dil | İngilizce |
| Bütçe | 18 milyon $ |
| Hasılat | 389.9 milyon $ |
| Devam filmi | Indiana Jones: Kamçılı Adam |
Kutsal Hazine Avcıları (ayrıca Indiana Jones ve Kutsal Hazine Avcıları olarak da bilinir) George Lucas'ın yapımcılığında Steven Spielberg tarafından yönetilen 1981 yapımı macera ve aksiyon filmidir. Başrolde Harrison Ford yer almıştır. Indiana Jones serisi'nin ilk filmidir. Hikâyede, arkeolog Indiana Jones'un Nazilerin ordularını sonsuz bir güce kavuşturabilmek için aradıkları sandığın peşine düşmesi anlatılır. Karen Allen, Indiana Jones'un eski sevgilisi Marion Ravenwood rolüyle, Paul Freeman, Indiana'nın düşmanı Fransız arkeolog René Belloq rolüyle, John Rhys-Davies, Indiana'nın yardımcısı Sallah rolüyle ve Denholm Elliott, Indiana'nın meslektaşı Marcus Brody rolüyle filmin yardımcı rollerine yer almışlardır.
Lucas'ın arzusu 1930'lar ve 1940'lardaki serilerden ilham alan bir film yapmaktı. Prodüksiyon İngiltere'deki Elstree Stüdyoları'nda(en:Elstree Studios) yapılırken, çekimler 1980 yılının Haziran ve Eylül aları arasında La Rochelle, Tunus, Hawaii ve Kaliforniya'da gerçekleştirildi.
12 Haziran 1981 tarihinde gösterime giren Kutsal Hazine Avcıları yılın en yüksek hasılat yapan filmi oldu. En İyi Film dalında Akademi Ödülü adayı olurken Sanat Yönetimi, Film Kurgusu, Ses, Görsel Efekt ve Ses Efekti Kurgusu kategorilerini kazandı. Filmin finansal ve eleştirel başarısının ardından Kamçılı Adam, Son Macera ve Kristal Kafatası adlı üç devam filmi daha çekildi. Ayrıca 1992 ve 1996 yılları arasında gösterilen The Young Indiana Jones Chronicles adlı televizyon dizisi de gösterildi.
"Kutsal Hazine Avcıları", 1999 yılında Kongre Kütüphanesi tarafından "kültürel, tarihi ve estetik olarak önemli" filmler arasına seçilerek ABD Ulusal Film Arşivi'nde muhafaza edilmesine karar verilmiştir.
Konusu
[değiştir | kaynağı değiştir]Ünlü arkeolog Dr. Indiana Jones, Amerikan Hükümeti tarafından Ark of the Covenant'ı bulması için tutulur. Bu Ark'ın ünlü 10 Emir'i barındırdığı ve kutsal güçleri olduğuna inanılmaktadır. Hitler'in ajanları da bu güçlü Ark'ın peşindedirler.
Indiana Jones, eski aşkı Marion'la birlikte Nepal'dan Kahire'ye kadar onlarca tuzak ve tehlikeyle dolu maceraya atılır...
Oyuncular
[değiştir | kaynağı değiştir]- Harrison Ford filmde yakışıklı arkeolog Indiana Jones rolünde. Aktör aslında en başta kadroda yoktu. Aktörle Yıldız Savaşları film serisinde çalışan George Lucas kendini tekrar etmek istemiyordu. Ayrıca bu rol için daha yaşlı birini arayan Lucas ve kast ekibinin adayları Magnum P.I. dizisinde rol alan Tom Selleck, Dennis Quaid, Jeff Bridges ve o sıralar büyük bir yıldız olan Powers Boothe idi. En sonunda Tom Selleck'te karar kılındı ama aktörün bir kadın karşısında rahat davranamayacağını düşünen kast ekibi kadroya Harrison Ford'u dahil etti.
- Karen Allen burada Marian Ravenwood'u canlandırıyor. Aktrisin de ekibe katılışı şans eseri oldu. Kast ekibi Sean Young ve Debra Winger ile anlaşamayınca Karen Allen Marian Ravenwood rolünü kaptı.
- Paul FreemanNaziler'in tarafında bulunan Belloq adlı bir arkeologu canlandırıyor.
- Denholm Elliott Indiana Jones'un öğretmenlik yaptığı okulun müze müdürü Dr. Marcus Brody rolüyle filmde yer alıyor.
- John Rhys-Davies filmde arkadaşı Indiana Jones'a yardım eden Sallah'a hayat veriyor.
Diğer oyuncular
[değiştir | kaynağı değiştir]- Ronald Lacey (Major Arnold Toht)
- Alfred Molina (Satipo)
- Wolf Kahler (Colonel Dietrich)
- Anthony Higgins (Gobler)
- Vic Tablian (Barranca / Maymun adam)
- Don Fellows (Albay Musgrove)
- William Hootkins (Major Eaton)
- Bill Reimbold (Bureaucrat)
- Fred Sorenson (Jock)
- Patrick Durkin (Australian Climber)
Geliştirme
[değiştir | kaynağı değiştir]"Indy modern bir kahramanda olması gereken klasik bir ikilemi de barındırıyordu. Yani gizli bir kimliği vardı. Dr. Henry Jones Jr. aslında gayet sıradan bir adam, gündüzleri gözlüğü ve tüvit ceketiyle ılımlı bir üniversite profesörü. Ama aynı zamanda gözüpek, tüm dünyayı koşarak geçebilecek bir maceracıya da dönüşebiliyor, yani Indiana Jones'a. Gözlüklerini bir kenara fırlatıp fötr şapkasını ve kamçısını toparlayarak egzotik ülkelere gidebiliyor.
—George Lucas, Indiana Jones'un karakteri hakkında
George Lucas, 1973 senesinde The Adventures of Indiana Smith'i yazdı. Indiana adı Lucas'ın köpeğinden geliyordu. Lucas'ın niyeti 1930'lardaki serileri anımsatan, eğlence odaklı bir film yaratmaktı. Yıldız Savaşları'nın gösterime girdiği günlerde arkadaşı ve meslektaşı Steven Spielberg ile Hawaii'ye tatile giden Lucas, ona projesinden bahsetti. James Bond türü bir film yapmak isteyen Spielberg'e fikirler vermeye başladı. Sonradan Indiana Jones adını alan karakter, fiziki yönden çok güçlü bir arkeologdu. Spielberg fikri çok beğendi. Lucas ile tek bir film için değil, üç film için anlaştı. Bir senaryo yazması için Lawrence Kasdan ile anlaştı ve ardından Frank Marshall da yapımcı olarak projeye katıldı. Senaryo, Lucas'ın Philip Kaufman ile beraber yazdığı metne dayanıyordu. Kasdan, Lucas ve Spielberg birkaç kere üç günlük münazaralar yaptı. Üçü de filmdeki diyalogların en sevdikleri filmlerdeki gibi olmasını istiyordu. Kasdan senaryoyu yazarken Spielberg de Kaliforniya'da 1941 filmini çekiyordu. Spielberg, bir ofisi olmayan Kasdan'a senaryoyu kendi ofisinde yazmasını teklif etti. Kasdan senaryoyu daktilo kullanmadan eliyle yazıyordu. Kasdan ilk taslağı altı ayda yazdı. Lucas ve Spielberg, metni çok beğendiler ama bundan 40 sayfayı çıkarmasını rica etti. Duruma çok şaşıran Kasdan ikinci taslağı yazdı. Çekimlere başlanmadan önce bazı şeyler senaryoya geri konuldu. Kasdan toplamda yedi taslak yazdı. Başlangıçta Indiana Jones bir profesör, mezar hırsızı ve çapkındı. Ancak daha sonra çapkınlığı biraz azaltıldı. Kasdan bu konuda "Orijinalinde Marcus, Indy'i görmeye geldiğinde o bir partiden yeni gelmişti ve yanındaki kız da sıvışmaya çalışıyordu. Bu sahne çekildi ama sonradan çıkarıldı. Indy'nin çift kişiliği olması yeterliydi sanıyorum" dedi.
Lucas, Spielberg ve Kasdan, izleyicinin onunla beraber örümcekler ve bubi tuzaklarının içine girmesini istiyordu. Lucas "Onun o mağaralara neden girdiği hiç önemli değil. Sadece giriyordu. Her şeye özgüven ile yaklaşılmasını istedik, amacımız seyircinin de Indiana ile beraber bir yandan rahat hissetmesi, diğer yandan da bazen sendelemesiydi" dedi. Spielberg ve Lucas, Indiana Jones'u süper kahraman geleneğine uygun yaratırken, aynı zamanda kimliğini oluşturan ve onu ayrıksı kılan zaaflar verdi. İkisi de Indiana Jones'un James Bond'un daha pejmürde versiyonu olmasını istiyordu.
Konsept sanatçılığı için Steranko ile anlaşıldı. Lucas, Kasdan'ın senaryosundan birkaç ana sahneyi çizmesi için Steranko'ya verdi. Lucas'ın bunu yapmasının sebebi; projeyi stüdyoya satabilmek ve filmin karakterlerinin ve dekorunun görüntüsünü belirlemekti. Steranko ve Spielberg, filmin görselliğinden sohbet etti. Spielberg ona filmin biraz "kara film" tadında olmasını istedğini açıkladı. Lucas çizilmesini istediği sahneleri anlatırken çok mimik bir detaydan bahsetti. Lucas, Indiana Jones'a The Treasure of the Sierra Madre filmindeki Humphrey Bogart'ın karakteri Fred C. Dobbs'tan esinlenerek fötr bir şapka, deri bir ceket ve Zorro Fightting Legion filmindeki kahramana benzer şekilde kamçı verdi. İşe Indiana Jones'un çöldeki çiziminden başlayan Steranko, Jones'a bir Sam Browne kemeri verdi.
Lucas, yapım işleri ile uğraşmak için yönetmenliği Spielberg'e bıraktı. Lucas daha sonra verdiği bir röportajda "O zamanlar gerçekten Kutsal Hazine Avcıları gibi bir şey yoktu, hepimizde filmin çok başarılı olacağına dair bir güven bulunuyordu. İlk kez hit olacağını bildiğim bir film yapıyordum" dedi. Lucas, çekimler boyunca Spielberg'e pek çok konuda yardımcı oldu. Bu sayede Spielberg seyircinin sevebileceği bir filmi finansal açıdan makul biçimde bitirmeye odaklandı. Diğer yürütücü yapımcı ise Kathleen Kennedy'ydi. Kennedy, David Tomplin ile reklam bölümünde çalıştı. Ayrıca storyboardları düzenliyordu. Kutsal Hazine Avcıları, Spielberg'in storyboard ile en fazla çalıştığı filmlerden biri oldu.
Diğer medyada
[değiştir | kaynağı değiştir]Ev sineması
[değiştir | kaynağı değiştir]Filmin 1999 yılında VHS kasedi satışa çıkarıldı.2003 senesinde DVD olarak çıkarılan filmin yeni bir DVD paketi 13 Mayıs 2008 tarihinde satışa çıktı. Blu-ray olarak 17 Aralık 2013'te piyasaya sürüldü.
TV dizisi
[değiştir | kaynağı değiştir]Indiana Jones Son Macera'ın ardından George Lucas'ın yapımcısı olduğu The New Adventures of Young Indiana Jones TV dizisi gösterilmeye başlandı.
Lego seti
[değiştir | kaynağı değiştir]Filmin Lego oyuncak seti çıkarılınca LucasArts şirketi Lego Indiana Jones: The Original Adventures adlı video oyununu piyasaya sürdü.
Mirası
[değiştir | kaynağı değiştir]Kayıp Hazine Avcıları, popüler kültür üzerinde kalıcı bir etki bıraktı. Modern sinemanın belirleyici bir örneği olarak kabul ediliyor ve hala diğer filmler tarafından taklit edilen bir film çerçevesi oluşturdu[1].[2] Spielberg, serinin en mükemmel filmi olarak gördüğünü ve hiçbir şeyi değiştirmek istemediğini söyledi.[1]
Ford'un performansı, onun 1982 bilimkurgu kült klasik filmi Blade Runner'da rol almasına yol açtı[3].[4] Kasdan, Hollywood'un en çok talep gören yazarlarından biri haline geldi ve Lucas'ın Yıldız Savaşları devam filmi olan The Empire Strikes Back'in yazımına yardım etti.[5][6] Allen, filme yönelik yeni fırsatlar sunmasına rağmen, karakterinin Jones ile olan ilişkisi ve maddi kazançlarından daha çok babası ve onun Sandık'a olan takıntısıyla motive olduğunu ifade etti. Bu konuda yeniden yazılması ve karakterini daha fazla keşfetmesi için lobi yapmasına rağmen başarısız oldu. Ancak Allen, birçok kadının ve kızın karakterini takdir ettiğini ve ondan ilham aldığını belirtti.[5][7] Film 40 yıl sonra yayınlandığında, Allen genç kadınlardan hala olumlu geri bildirimler aldığını doğruladı.[8] Filmin yayınlanmasından kısa bir süre sonra, Stanley Rader ve Robert Kuhn, film yapımcılarına karşı 210 milyon dolarlık bir dava açtılar ve filmin, Kuhn'un bir senaryo ve yayınlanmamış bir romanı olan Ark'a dayandığını iddia ettiler. Bu davanın sonucu bilinmiyor.[9]
Film, arkeoloji öğrencilerinin sayısında artışa neden oldu ve birçok modern arkeolog, ilgilerinin filmden kaynaklandığını belirtti. Rhys-Davies, kendisine filmle ilgili olan ilgiyi başlattığını söyleyen 150'den fazla öğretim üyesi, profesör ve arkeologla tanıştığını belirtti.[10] Orijinal Indiana Jones kostüm şapka ve ceketi, çekimlerin ardından Lucas'ın Skywalker Çiftliği'nde keyfi olarak saklanmıştı, 2012 yılına kadar. Nadoolman Landis, bu eşyaları Londra'daki Victoria ve Albert Müzesi'nde bir Hollywood kostüm sergisinin bir parçası olarak sergilenmek üzere kurtardı.[11]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Burt, Kayti (13 Haziran 2019). "How Raiders of the Lost Ark Continues to Influence Pop Culture". Den of Geek (İngilizce). 21 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2024.
- ^ "Empire Features". web.archive.org. 22 Mart 2012. 22 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2024.
- ^ "Blade Runner: anatomy of a classic". BFI (İngilizce). 15 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2024.
- ^ Robey, Tim (3 Nisan 2020). "How Indiana Jones's cheeky, thrilling Raiders of the Lost Ark heist made movie history". The Telegraph (İngilizce). ISSN 0307-1235. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2024.
- ^ a b "'Raiders of the Lost Ark': Lucas and Spielberg's Epitome of Action-Adventure Films Still Waiting to Be Surpassed • Cinephilia & Beyond" (İngilizce). 22 Ekim 2016. 3 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2024.
- ^ Harmetz, Aljean; Times, Specia L. To the New York (9 Eylül 1981). "HOLLYWOOD IS JOYOUS OVER ITS RECORD GROSSING SUMMER". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 9 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2024.
- ^ "The Lady of The Lost Ark". Washington Post (İngilizce). 4 Mart 2024. ISSN 0190-8286. 1 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2024.
- ^ Parker, Ryan (9 Haziran 2021). "'Raiders of the Lost Ark' Turns 40: Karen Allen Revisits Her Iconic Character With New In-Depth Tales About Making the Classic Adventure Film". The Hollywood Reporter (İngilizce). 29 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2024.
- ^ Harmetz, Aljean; Times, Special To the New York (9 Temmuz 1981). "SUIT ON 'ARK' CHARGES STEALING FROM A NOVEL". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 27 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2024.
- ^ "How Indiana Jones Actually Changed Archaeology". web.archive.org. 26 Haziran 2020. 4 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2024.
- ^ Kring-Schreifels, Jake (11 Haziran 2020). "How Indiana Jones's Fedora Became an Artifact With a Life of Its Own". The Ringer (İngilizce). 23 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2024.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- IndianaJones.com, Lucasfilm'in resmi Indiana Jones sitesi
- IMDb'de Kutsal Hazine Avcıları
- TCM Movie Database'de Kutsal Hazine Avcıları
- Metacritic'te Raiders of the Lost Ark
- Rotten Tomatoes'ta Raiders of the Lost Ark
- Box Office Mojo'da Raiders of the Lost Ark
- The Indiana Jones Wiki 5 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Indiana Jones fansite
