Otomatik Portakal (film)

A Clockwork Orange

Yönetmen	Stanley Kubrick
Yapımcı	Stanley Kubrick
Senarist	Anthony Burgess'ın romanından Stanley Kubrick tarafından senaryolaştırılmıştır.
Oyuncular	Malcolm McDowell Patrick Magee
Müzik	Wendy Carlos Rachel Elkind
Görüntü yönetmeni	John Alcott
Kurgu	Bill Butler
Stüdyo	Warner Bros.
Dağıtıcı	Warner Bros.
Yapım yılı	1971, UK
Çıkış tarih(ler)i	15 Mart 1996  Türkiye
Süre	136 dak.
Dil	İngilizce
Bütçe	$2,200,000

Otomatik Portakal, Anthony Burgess'in aynı adlı yapıtından uyarlanan 1971 yapımı 137 dakikalık film. Filmin yönetmeni Stanley Kubrick'tir.

Britanya'da endüstri sonrası bir şehirdeki, ahlaki değerlerin birbirine karıştığı, iyi ve kötünün ayırt edilemez hale geldiği bir toplumda, gençlerden oluşan bir çetenin insanlara uyguladıkları şiddeti ve Alex üzerinden insan doğası ve toplumsal değerlerin çatışmasını konu eder.

Bir holigan olan Alex (Malcolm McDowell) adlı gencin zaman geçirmek için üyesi olduğu sokak çetesi ile beraber işledikleri birçok suçtan sonra çete ile ayrılığa düşünce onlar tarafından ihbar edilmesini ve polis tarafından beyninin yıkanarak topluma kazandırılma metodu ve sonrasını anlatır.

Olayları büyük bir ifade gücü ile o günlerden bugüne değişen dünya düzeni ve bu değişimin insanların üzerindeki farklı etkilerini, suça ve şiddete eğilimi ustaca yansıtmıştır. Film ve bu filme ait ögeler yarattığı etki ile popüler kültürdeki yerini almıştır.

Anthony Burgess, romanın 1962'de yayınlanmasından kısa bir süre sonra film haklarını 500$'a sattı.^[1] Başlangıçta, filmde rock grubu The Rolling Stones'un rol alması bekleniyordu. Grubun ana vokalisti Mick Jagger, Alex rolünü oynamakla ilgilendiğini ifade etmişti, bununla birlikte İngiliz film yapımcısı Ken Russell'ın da yönetmenlik koltuğuna oturacağı düşünülüyordu.^[1] Ancak, Britanya Film Sınıflandırma Kurulu (BBFC) ile ilgili sorunlar nedeniyle bu plan asla gerçekleşmedi ve romanın film hakları en nihayetinde Kubrick'e kaldı.^[1]

Kubrick, if.... (1968) filminde McDowell'ı gördükten sonra onu Alex rolü için seçer. McDowell, rol için neden seçildiğini sorduğunda Kubrick ona, "Ekranda zeka parıltısı yayabiliyorsun" diye cevap verir.^[2] Ayrıca Kubrick'e sahip olduğu kriket kıyafetlerini gösterdikten sonra, Alex'in çetesinin üniforması konusunda Kubrick'e yardım eder. Kubrick ondan jockstrapı kıyafetin altına değil üstüne giymesini ister.^[3][4]

Kubrick'in filmi, Burgess romanına nispeten sadıktır, sadece kitabı iyimser bir şekilde bitiren son bölümü atlar. Bu bölümde Alex'in olgunlaştığı ve sosyopatiyi geride bıraktığı görülür. Film ise Alex'e açık uçlu bir hükûmet işi teklif edilmesiyle sona ererken, hala bir sosyopat olduğunu ima eder. Bu olay örgüsü uyuşmazlığı, Kubrick'in senaryosunu romanın Amerikan baskısına dayandırması nedeniyle meydana geldi.^[5] Kubrick, senaryoyu yazmayı neredeyse bitirene kadar romanın tam, orijinal versiyonunu okumadığını ve onu kullanmayı asla düşünmediğini iddia etmiştir.

• Romanda, Alex'in soyadı hiçbir zaman açıklanmazken, filmde Alex'in kendisini "Büyük İskender (Alexander the Large)" olarak adlandırması nedeniyle soyadı 'DeLarge'dir.
• Romanın başında Alex, 15 yaşında bir çocuk suçludur. Filmde, tartışmaları azaltmak için, Alex'in yaşı yükseltilerek, 17-18 yaşlarında gösteriliyor. (Çekimler sırasında, Malcolm McDowell 27 yaşındaydı.)
• Filmde Alex'in evcil bir yılanı vardır. Romanda ise bundan bahsedilmiyor.
• Romanda Alex, 10 yaşındaki iki kıza uyuşturucu verir ve onlara tecavüz eder. Filmde ise kızlar, onunla kendi rızalarıyla seks yapan genç yetişkinlerdir. Uyuşturucunun ve şiddetin bu sırada bahsi geçmez.
• Eleştirmen Randy Rasmussen, filmdeki hükûmetin karmakarışık bir çaresizlik içinde olduğunu, romandaki hükûmetin ise oldukça güçlü ve kendinden emin olduğunu savundu. İlki, Kubrick'in, sadece prosedürü takip eden maskelenmiş kişisel çıkar eylemleri temasıyla meşguliyetini yansıtır.^[6]

Bunun bir örneği, Alex'in "düzeltme sonrası danışmanı" P. R. Deltoid'in tasvirindeki farklılıklar olabilir. Romanda, P. R. Deltoid'in ahlaki bir otoritesi var gibi görünür (ancak itirazlarına rağmen Alex'in ona yalan söylemesini veya suç işlemesini engellemek için yeterli değildir). Filmde, Deltoid biraz sadisttir ve Alex'e cinsel bir ilgisi var gibi görünür, onunla ebeveynlerinin yatak odasında röportaj yapar ve kasıklarına vurur.

• Romanda, F. Alexander, Alex'i önceki saldırıya yapılan dikkatsiz bir dizi gönderme ile tanır (örneğin, karısı daha sonra telefonlarının olmadığını iddia eder). Filmde Alex, F. Alexander'ın karısına saldırırken akıldan çıkmayan bir şekilde söylediği 'Singing in the Rain' şarkısını banyoda söylerken tanınır. Şarkı kitapta hiç yer almaz, çünkü Kubrick tecavüz sahnesinin çok "sert" olduğundan şikayet etmesi üzerine aktör Malcolm McDowell tarafından geliştirilen bir doğaçlamadır.^[7]
• Romanda Alex, kendisine cinsel tacizde bulunan bir mahkûmu öldürdükten sonra kendisine tedavi teklif edilir. Filmde bu sahne kesilmiştir ve Alex'in aslında süreç için gönüllü olması yerine, İçişleri Bakanı tarafından hapishanede bakanlar tarafından yapılan bir teftiş sırasında konuşması için seçilir.
• Alex'in romandaki hapishane numarası 6655321'dir. Filmdeki hapishane numarası 655321'dir.

• Otomatik Portakal romanı
• Distopik filmler listesi

• Resmi site3 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• IMDb'de Otomatik Portakal
• Box Office Mojo'da A Clockwork Orange
• Rotten Tomatoes'ta A Clockwork Orange
• Malcolm McDowell discusses the film and its staying power13 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. from HoboTrashcan.com
• Malcolm McDowell discusses the film12 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.