Αλέξανδρος Καραθεοδωρής

Αλέξανδρος Καραθεοδωρής
Ο Αλέξανδρος Καραθεοδωρής το 1900
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Αλέξανδρος Καραθεοδωρής (Ελληνικά)
Γέννηση	1833[1][2] Κωνσταντινούπολη
Θάνατος	1906[1][2] Κωνσταντινούπολη
Χώρα πολιτογράφησης	Οθωμανική Αυτοκρατορία
Θρησκεία	Χριστιανισμός
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	νέα ελληνική γλώσσα οθωμανικά Τουρκικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	διπλωμάτης πολιτικός
Οικογένεια
Γονείς	Στέφανος Καραθεοδωρή
Αδέλφια	Κωνσταντίνος Σ. Καραθεοδωρή
Συγγενείς	Κωνσταντίνος Α. Καραθεοδωρή (ξάδελφος)
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	Ηγεμόνας της Σάμου (1885–1895) Γενικός Διοικητής Κρήτης (Νοέμβριος 1878 – Δεκέμβριος 1878) Γενικός Διοικητής Κρήτης (Μαΐου 1895 – Δεκέμβριος 1895) Ministry of Foreign Affairs of the Ottoman Empire (1878–1879)
Θυρεός
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Αλέξανδρος Καραθεοδωρής πασάς, γνωστός και ως Καραθεοδωρής πασάς (1833 - 1906) ήταν Έλληνας διπλωμάτης και πολιτικός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αρχές του 19ου αιώνα που είχε διατελέσει Ηγεμόνας Σάμου και Γενικός Διοικητής Κρήτης (Βαλής).

Η ενότητα αυτή δεν τεκμηριώνεται επαρκώς με παραπομπές. Παρακαλούμε βοηθήστε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Ατεκμηρίωτο υλικό μπορεί να αμφισβητηθεί και να αφαιρεθεί. (Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 06/01/2020)

Γεννήθηκε το 1833 στην Κωνσταντινούπολη. Η καταγωγή του ήταν από την σημαντική οικογένεια Καραθεοδωρή της Βύσσας (Μπόσνα) Αδριανουπόλεως. Ήταν γιος του Στέφανου Καραθεοδωρή προσωπικού γιατρού του Σουλτάνου Μαχμούτ Β΄. Έμαθε τα πρώτα του γράμματα από τη λόγια μητέρα του· μετά μαθήτευσε στους καλύτερους δασκάλους της εποχής του και ιδίως στον Ηλία Τανταλίδη. Έμαθε αρχαία Ελληνικά, Λατινικά, Τουρκικά, Περσικά, και Αραβικά. Στη συνέχεια πήγε στο Παρίσι, όπου σπούδασε νομικά. Αποφοίτησε με πτυχίο διδακτορικής.

Επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη και εισήλθε στη διπλωματική υπηρεσία, όπου διορίστηκε από τον Μέγα Βεζίρη Ρεσίτ Πασά στην υπηρεσία της αυτοκρατορικής κυβερνήσεως, υπάλληλος του υπουργείου Εξωτερικών. Μετά την Κρητική επανάσταση του 1866 συνόδευσε τον Μέγα Βεζίρη Ααλή Πασά στην Κρήτη, προκειμένου να βοηθήσει στον κατευνασμό της επικρατούσης έντασης.

Το 1874 διορίστηκε από τον Σουλτάνο Αμπντούλ Αζίζ αυτοκρατορικός πρέσβης στη Ρώμη και δύο χρόνια μετά, μόλις ανέλαβε νέος Σουλτάνος ο Αμπντούλ Χαμίτ Β΄ διορίστηκε υφυπουργός των Εξωτερικών. Αμέσως μετά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1878 εκπροσώπησε τον Σουλτάνο με τον βαθμό του βεζύρη και του μουσίρη (= πρώτου πληρεξούσιου), στο Συνέδριο του Βερολίνου, όπου και συνυπέγραψε τη φερόμενη Συνθήκη του Βερολίνου (1878) και στη συνέχεια στη Βιέννη. Με την επιστροφή του ο Σουλτάνος του απένειμε τον τίτλο του Πασά και τον διόρισε υπουργό των Εξωτερικών. Την εποχή όμως εκείνη αντέδρασε στις απ' ευθείες συνομιλίες με την Ελλάδα στον καθορισμό των νέων συνόρων, που τελικά επιτεύχθηκε δύο χρόνια αργότερα με νεότερη συνθήκη.

Βολιδοσκοπώντας τις τότε τάσεις των Μεγάλων Δυνάμεων έναντι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, μαζί με τον Μέγα Βεζίρη Χαϊρεντίν Πασά εισηγήθηκε στο Σουλτάνο την άμεση εφαρμογή των φιλελεύθερων "μεταρρυθμίσεων" της λεγόμενης Σύμβασης της Χαλέπας (1878) και την ανασυγκρότηση του τακτικού σουλτανικού στρατού. Για μεν το δεύτερο οι προτάσεις του έγιναν αποδεκτές όχι όμως για το πρώτο· αντίθετα αναστάλθηκε το Σύνταγμα, με συνέπεια -διαβλέποντας τους κινδύνους που επέρχονταν- να παραιτηθεί της θέσεως του υπουργού.
Έτσι ο Σουλτάνος για την ανασυγκρότηση του τακτικού του στρατού ζήτησε τη βοήθεια του Αυτοκράτορα της Γερμανίας, για την οποία υπεγράφη σχετική διμερής σύμβαση το 1883. Ο δε Α. Καραθοδωρής από το 1885 διορίστηκε Ηγεμόνας της Σάμου μέχρι το 1895, όταν ο Σουλτάνος εσπευσμένα, κάτω από την πίεση των Μεγάλων Δυνάμεων, τον διόρισε Γενικό Διοικητή (βαλή) της Κρήτης.

Από τη νέα θέση του αυτή προσπάθησε, από τη πρώτη στιγμή που πάτησε το πόδι του στη Κρήτη, τον Μάιο του 1895, (ήταν η δεύτερη φορά που επισκέπτονταν τη νήσο), να εφαρμόσει το φιλελεύθερο πνεύμα των "Μεταρρυθμίσεων (Tanzimat)", πλην όμως οι ίδιοι οι μουσουλμάνοι της Κρήτης ξεσηκώθηκαν εναντίον του, κατηγορώντας τον ότι με τις αποφάσεις του για νέες ρυθμίσεις, υποδαυλίζει τα συμφέροντά τους έναντι των χριστιανών. Όπως μάλιστα καταγράφει επιγραμματικά ο Μισέλ Λεριτιέ (Ιστορία Διπλωματίας Ελλάδος):

«Οι Μουσουλμάνοι είχαν εξεγερθεί κατά του Βαλή Καραθεοδωρή Πασά. Οι χωροφύλακες αρνούνταν να τον υπακούουν. Ο δε στρατιωτικός διοικητής ενεργούσε σχεδόν εναντίον του. Ακολούθησαν πολλές δολοφονίες Χριστιανών, όπως και συγκρούσεις μεταξύ Μουσουλμάνων και Χριστιανών. Ο Βαλής είχε υπερκεραστεί από τις εξελίξεις».

Η εχθρική αυτή στάση εναντίον του τον υποχρέωσε τελικά σε παραίτηση, ζητώντας από τον Σουλτάνο, πριν το τέλος του ίδιου έτους, την αντικατάστασή του, όπου και τον διαδέχθηκε ο Τουρχάν Πασάς (Δεκέμβριος 1895).

Στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο που ακολούθησε το 1897, ο Καραθεοδωρής πασάς συμμετείχε ως ανακτορικός σύμβουλος, όπου δεν έπαψε -διαβλέποντας τις ρωσικές τάσεις- να υπερασπίζεται θέσεις αυτοσυγκράτησης και πολύ βραδέων κινήσεων προς αποφυγή γενικευμένων συρράξεων. Για το σκοπό αυτό κλήθηκαν οι πρέσβεις των όμορων χωρών (Σερβίας, Βουλγαρίας και Μαυροβουνίου) για την αναγκαιότητα της ουδετερότητάς τους στην ελληνοτουρκική κρίση, στην οποία και ανταποκρίθηκαν θετικά (6 Απριλίου 1897).

Εκτός όλων των παραπάνω ο Αλέξανδρος Καραθοδωρής πασάς ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την αρχαία ελληνική, αραβική και περσική φιλολογία, δημοσιεύοντας μεταφράσεις στην αρχαία ελληνική Αράβων και Περσών ποιητών, ενώ διέθετε και ιδιαίτερα αξιόλογη συλλογή αρχαίων νομισμάτων.^[3][4] Τέλος ο Α. Καραθεοδωρής πασάς απεβίωσε το 1906 στην Κωνσταντινούπολη. Ο αδελφός του Κωνσταντίνος Σ. Καραθεοδωρή υπήρξε σπουδαίος μηχανικός (γεφυροποιός) και διετέλεσε Ηγεμόνας της Σάμου.

Ήταν εξάδελφος του Κωνσταντίνου Α. Καραθεοδωρή ιατρού του σουλτάνου και καθηγητή Ιατρικής.

Νυμφεύτηκε την Κασσάνδρα Μουσούρου και είχε τέκνα:

• Στέφανος, νομικός, σύμβουλος του Πατριαρχείου, παντρεύτηκε την Κλεοπάτρα Φωτιάδη.
• Άννα, παντρεύτηκε τον Γεώργιο Βεγλερή.
• Ευφροσύνη, παντρεύτηκε τον γιο του 2ου εξαδέλφου της Κωνσταντίνο Σ. Καραθεοδωρή καθηγητή Μαθηματικών στο Γκέτινγκεν και οργανωτή του Ιωνικού Πανεπιστημίου της Σμύρνης. Η κόρη τους
  • Δέσποινα συγγραφέας, παντρεύτηκε τον Κωνσταντίνο Ροδόπουλο, υπουργό και πρόεδρο της Βουλής.
• Λουκία, παντρεύτηκε τον Νικόλαο (Χατζη)Αργύρη. Γιος τους ήταν ο
  • Ιωάννης Αργύρης αεροναυπηγός και Πανεπιστημιακός.

• "Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου" τομ10ος., σελ.285
• Κ. Παπαρρηγόπουλος "Ιστορία του Ελληνικού Έθνους" τομ.7ος, σελ.415.
• Αλέξανδρος Καραθεοδωρής - βιογραφικά στοιχεία από το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών
• Κωνσταντίνος Σκόκος (1891). Ημερολόγιον Σκόκου. Εν Αθήναις: Εκ του Τυπογραφείου των Καταστημάτων Ανέστη Κωνσταντινίδου. σελ. 84. 

• Ιστοσ. Πολιτιστικού Συλλόγου Νέας Βύσσας, Αλέξανδρος Στεφ. Καραθεοδωρής