Μαυροβούνιο

Συντεταγμένες: 42°46′00″N 19°13′00″E / 42.7667°N 19.2167°E / 42.7667; 19.2167

Μαυροβούνιο Црна Гора / Crna Gora
Σημαία Εθνόσημο
Εθνικός ύμνος: Όι, σβιέτλα μάισκα ζόρο
Η θέση του Μαυροβουνίου (πράσινο)
-στην Ευρωπαϊκή ήπειρο (σκούρο γκρι)
Πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη	Ποντγκόριτσα 42°47′N 19°28′E / 42.783°N 19.467°E / 42.783; 19.467 (Ποντγκόριτσα)
Επίσημες γλώσσες	Μαυροβουνιακά[1]
Πολίτευμα	Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία
Πρόεδρος Πρωθυπουργός	Γιάκοβ Μιλάτοβιτς Μιλόικο Σπάιτς
Ανεξαρτησία από Σερβία και Μαυροβούνιο Ισχύον Σύνταγμα	3 Ιουνίου 2006 19 Οκτωβρίου 2007
Έκταση  • Σύνολο  • % Νερό  • Σύνορα Ακτογραμμή	13.812 km2 (160η) 1,5 625 km 293,5 km
Πληθυσμός  • Απογραφή 2023   • Πυκνότητα	623.633[2] (170η)  45,2 κατ./km2 (172η)
ΑΕΠ (ΙΑΔ)  • Ολικό  (2016)  • Κατά κεφαλή	10,361 δισ. $[3] (146η)   16.643 $[3] (74η)
ΑΕΠ (ονομαστικό)  • Ολικό  (2016)  • Κατά κεφαλή	4,126 δισ. $[3] (143η)   6.628 $[3] (182η)
ΔΑΑ (2021)	0,832[4] (49η) – πολύ υψηλός
Νόμισμα	Ευρώ1 (€ EUR)
Ζώνη ώρας  • Θερινή ώρα	CET (UTC +1) (UTC +2)
ISO 3166-1	ME
Internet TLD	.me
Οδηγούν στα	δεξιά
Κωδικός κλήσης	+382
1 Το Μαυροβούνιο δεν είναι μέλος της Ευρωζώνης ούτε της ΕΕ και χρησιμοποιεί το ευρώ χωρίς ειδική συμφωνία.

Το Μαυροβούνιο (μαυροβουνιακά: Црна Гора / Crna Gora) είναι χώρα στη νοτιοανατολική Ευρώπη, όπου αποτελεί ανεξάρτητο κράτος από το 2006, με πληθυσμό 623.633 κατοίκους,^[2] σύμφωνα με την απογραφή του 2023. Έχει ακτές στην Αδριατική θάλασσα στα νοτιοδυτικά και συνορεύει με την Κροατία στα δυτικά, τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη στα βορειοδυτικά, τη Σερβία στα ανατολικά και την Αλβανία στα νότια. Πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη της είναι η Ποντγκόριτσα, ενώ η Τσέτινιε (Κετίγνη) λογίζεται ως συμπρωτεύουσα και χαρακτηρίζεται ως Prijestonica, που σημαίνει η πρώην «Βασιλική Πρωτεύουσα».

Τον 9ο αιώνα υπήρχαν τρία σλαβικά πριγκιπάτα στο έδαφος του Μαυροβουνίου: η Ντούκλια, που αντιστοιχεί περίπου στο νότιο μισό, η Τραβουνία στα δυτικά και η Ράσκα στα βόρεια. Το 1042 μ.Χ. ο Άρχων Στέφαν Βόισλαβ ηγήθηκε μιας επανάστασης που είχε ως αποτέλεσμα την ανεξαρτησία της Ντούκλια και την εγκαθίδρυση της δυναστείας Βοϊσλάβλιεβιτς. Η Ντούκλια έφθασε στη μεγαλύτερη ακμή της υπό τον γιο του Βόισλαβ Μιχαήλο (1046-81).

Η χώρα έγινε τμήμα της ομοσπονδίας Σερβίας-Μαυροβουνίου, διαδόχου κράτους της Γιουγκοσλαβίας. Δημοψήφισμα που διεξήχθη στις 21 Μαΐου 2006 είχε ως αποτέλεσμα (με 55,4% των ψήφων) την ανεξαρτητοποίηση του Μαυροβουνίου από τη συνομοσπονδία με τη Σερβία, κάτι που αποδέχθηκε και η ίδια. Η χώρα έγινε επισήμως ανεξάρτητη στις 3 Ιουνίου 2006 και το 192ο μέλος του ΟΗΕ στις 28 Ιουνίου 2006^[5]. Στις 11 Μαΐου του 2007 έγινε επίσης το 47ο μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης.^[6]Από τις 29 Ιουνίου του 2012, το Μαυροβούνιο βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις προσχώρησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Το 80% περίπου του πληθυσμού αυτοπροσδιορίζεται ως Μαυροβούνιοι και Σέρβοι, το 5% Αλβανοί ενώ το υπόλοιπο 15% είναι Σλάβοι μουσουλμάνοι που κατοικούν στην περιοχή Σαντζάκ, η οποία βρίσκεται μισή στο Μαυροβούνιο και μισή στη Σερβία.

Το Μαυροβούνιο ήταν μέχρι το 1910 ανεξάρτητο πριγκηπάτο. Στην περίοδο 1910 - 1918 μετετράπη σε βασίλειο ώσπου ενσωματώθηκε στο Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας. Στη Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας 1945 - 1992 το Μαυροβούνιο υπήρξε ως σοσιαλιστική συνιστώσα. Μετά τις ανεξαρτοποιήσεις των υπόλοιπων σοσιαλιστικών δημοκρατιών (Σλοβενία, Κροατία, Βοσνία και Ερζεγοβίνη και Βόρεια Μακεδονία) αποτέλεσε μέλος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας με τη Σερβία.

Στις 4 Φεβρουαρίου του 2003 η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας, έπειτα από μία συμφωνία, μετασχηματίστηκε στην ομοσπονδία Σερβίας και Μαυροβουνίου. Η ομοσπονδία αυτή, διαλύθηκε τον Ιούνιο του 2006 με την ανεξαρτητοποίηση του Μαυροβουνίου ύστερα από δημοψήφισμα. Νομικά διάδοχο κράτος της Ένωσης Σερβίας και Μαυροβουνίου είναι η Σερβία. Μακροπρόθεσμα σκοπεύεται η ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Τα πρώτα ευρήματα που πιστοποιούν την ανθρώπινη παρουσία στην περιοχή ανάγονται στην παλαιολιθική εποχή. Ειδικότερα, έχουν ανακαλυφθεί οικισμοί εκείνης της περιόδου σε μέρη όπως το Φαράγγι του Μόρατσα και σε σπηλιές του όρους Μαλίσινα. Στις ακτές της Αδριατικής αναπτύχθηκαν κέντρα των αρχαίων Ιλλυριών, τα οποία αργότερα υποτάχθηκαν στους Ρωμαίους. Στην περιοχή της κωμόπολης Κότορ (ιταλικά: Κάταρο), στον ομώνυμο κόλπο εγκαταστάθηκαν τον 3ο αιώνα π.Χ.

Αποτελώντας μέρος της ρωμαϊκής επαρχίας Praevalis το σημερινό Μαυροβούνιο, στους Βυζαντινούς χρόνους θα ονομαστεί Διόκλεια από την ομώνυμη πόλη της περιοχής και από τον 11ο αιώνα Ζέτα από τον ομώνυμο ποταμό της περιοχής.

Οι Σέρβοι θα εγκατασταθούν στην περιοχή τον 7ο αιώνα. Η Διόκλεια θα αποτελέσει έναν από τους δύο πυρήνες συγκρότησης του μεσαιωνικού Σερβικού κράτους. Ο 11ος αιώνας ήταν η περίοδος ακμής του: γνώρισε εδαφική επέκταση, η επισκοπή στο Αντίβαρη γίνεται αρχιεπισκοπή (1067) και ο ηγεμόνας Μιχαήλ Βοϊσλάβος στέφεται βασιλιάς από παπικό εκπρόσωπο. Ο γιος του, Κωνσταντίνος Βοδινός, συμμετείχε στη Βουλγαρική εξέγερση του 1072 και αυτοανακηρύχθηκε τσάρος της Βουλγαρίας στην πόλη Πριζρένη. Όταν η εξέγερση κατεστάλη αιχμαλωτίστηκε κι εξορίστηκε στην Αντιόχεια. Με τη βοήθεια των Βενετών δραπέτευσε και γύρισε για να κυβερνήσει τη χώρα του. Η πολιτική του ήταν αντιβυζαντινή: εδαφικές επεκτάσεις (προσαρτά Ρασκία και Βοσνία, στενές σχέσεις με τη Ρώμη, μη ανάμειξη σε Νορμανδοβυζαντινή σύγκρουση). Τη δεκαετία του 1090 αιχμαλωτίζεται για δεύτερη φορά. Από τότε η Ζέτα περιέρχεται σε παρακμή και λόγω ενδοδυναστικής διαμάχης.^[7]

Οι Νεμανίδες ηγεμόνες της Ρασκίας θα προσαρτήσουν οριστικά τη Διοκλεία/Ζετα όπου εγκατέστησαν τοποτηρητές. Μετά τον θάνατο του Στέφανου Δουσάν το 1355 εκδηλώθηκαν διάφορες αποσχιστικές τάσεις πολυδιασπάσθηκε το κράτος σε διάφορα ανεξάρτητα πριγκηπάτα. Το 1360 η Ζέτα πολιορκήθηκε από την οικογένεια των Balšici. Θα κυβερνήσουν μέχρι το 1421 και κατέκτησαν την πόλη Πριζρένη, τη Βοσνία κι ένα μεγάλο μέρος της Αλβανίας. Η εμφάνιση του Τουρκικού κινδύνου στη Βαλκανική θα τους κάνει να προσεγγίσουν τη Βενετία και να τους παραχωρήσουν το Δυρράχιο και τα Σκόδρα. Με τον θάνατο και του τελευταίου εκπροσώπου των Balšici την περιοχή διεκδίκησαν οι Βενετοί και ο Σέρβος δεσπότης Στέφαν Λαζάρεβιτς. Η περιοχή στο παραλιακό της μέρος θα περιέλθει στους Βενετούς και η ενδοχώρα σε κλάδο της οικογένειας των Balšici.^[8] Η οικογένεια των Crnojevic θα πρωταγωνιστήσει στις τελευταίες προσπάθειες για να μην κατακτηθεί το Μαυροβούνιο από τους Τούρκους, άλλοτε συμμαχώντας με τους Βενετούς κι άλλοτε με τον στρατό του Σκεντέρμπεη. Παρά τις εφήμερες επιτυχίες τους τελικά το 1499 το Μαυροβούνιο έγινε Οθωμανικό και έγινε μέρος του σαντζακίου της Σκόδρας.

Η γεωγραφική απομόνωση και το ορεινό ανάγλυφό της, ήταν οι δύο κύριες αιτίες για την αδυναμία επιβολής άμεσου ελέγχου εκ μέρους της Οθωμανικής εξουσίας. Υπαγόμενο στον πασά της Σκόρδας δεν του παρείχε τις προϋποθέσεις για οικονομική εκμετάλλευση: έχοντας πρωτόγονη οικονομική (ασχολούνταν με την κτηνοτροφία, το κυνήγι και τις ληστείες^[9]), αλλά και κοινωνική οργάνωση ήταν μια επαρχία αρκετά φτωχή. Οι δεσμοί οι οποίοι ένωναν τους κατοίκους ήταν βασισμένοι στις γενιές και τα φύλα. Οι προεστοί που εκλέγονταν από τους ίδιους ρύθμιζαν θέματα κληρονομιών και δικαιοσύνης. Η φυλετική οργάνωση θα αποτελέσει όμως και το μειονέκτημα των κατοίκων αφού αποτελεί πηγή εσωτερικών ερίδων. Έτσι, ενώ από το 1505 δημιουργούν μετά από εξέγερση ξεχωριστό σαντζάκι και εξασφαλίζουν φορολογικές ελαφρύνσεις, πάλι περιέρχονται στον πιο στενό Οθωμανικό έλεγχο. Ρόλο καθοδηγητικό θα αναλάβει ο μητροπολίτης Ζέτας με έδρα τη μονή της Κετίγγης, ο οποίος εκτός από εκκλησιαστικός ηγέτης θα είναι και πολιτικός. Από τα τέλη του 17ου αιώνα το αξίωμά του γίνεται κληρονομικό και σε συνδυασμό με το ότι ήταν ντόπιος κι όχι αλλοεθνής διορισμένος από τον Σουλτάνο ή το Φανάρι, ενίσχυε αυτήν την ανεξαρτησία των Μαυροβούνιων. Ο πρώτος επίσκοπος που το καθιέρωσε ήταν ο Ντανίλο Α΄ Πέτροβιτς-Νιέγκος (1697-1735). Ενδεικτικό αυτής της χειραφέτησης τους ήταν οι αλλεπάλληλες νίκες τους καθ'όλο τον 17ο αιώνα σε βάρος των Οθωμανών: 1603,1612,1613, 1623, 1624, 1687, 1690. Προσεγγίζουν τη Βενετία η οποία εκπροσωπείται με αξιωματούχο της στο Μαυροβούνιο.^[10] Με τον Ντανίλο Α΄ Πέτροβιτς-Νιέγκος η οικογένεια των Πέτροβιτς-Νιέγκος θα κυβερνήσει μέχρι το 1918^[11].

Στη διάρκεια του 18ου αιώνα θα προσεγγίσει ευρωπαϊκές δυνάμεις όπως την Αυστρία και τη Ρωσία. Όταν εκδηλώθηκε ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος (1710–1711) θα ζήτησε η Ρωσία αρωγούς στα Βαλκάνια κι ένα εξ αυτών θα είναι οι Μαυροβούνιοι. Με τη συμμετοχή τους λειτούργησαν σαν αντιπερισπασμός σε μέρος των δυνάμεών των Τούρκων. Αυτό θα προκαλέσει σκληρά αντίποινα σε βάρος τους. Ο Ντανίλο Α΄ Πέτροβιτς-Νιέγκος θα προσφύγει στη Ρωσία για να ζητήσει βοήθεια για τις προκληθείσες καταστροφές. Την έντονη ρωσοφιλία θέλησε να εκμεταλλευτεί και πέτυχε να ανέλθει στην εξουσία του Μαυροβουνίου ένας τυχοδιώκτης ο επονομαζόμενος Στέφανος ο Μικρός, ο οποίος στα 1767 εμφανίστηκε ως καταδιωγμένος τσάρος Πέτρος Γ' σύζυγος της Αικατερίνης Β΄. θα κυβερνήσει το Μαυροβούνιο από τα 1767 έως τα 1773 Στα επιτεύγματα της διακυβέρνησής του θα είναι η εξάλειψη της βεντέτας^[12] Στις αρχές του 19ου αιώνα ο επίσκοπος Πέτρος Α΄(1782-1830) θα προωθήσει τον εκσυγχρονισμό του δικαίου της χώρας του με την έκδοση του πρώτου, γραπτού, Γενικού νομικού κώδικα και την αναμόρφωση της δικαιοσύνης. Θα εξασφαλίσει την εκκλησιαστική αναγνώρισή του από τη Ρωσική Εκκλησία και το Φανάρι. Το 1788 με 1791 στα πλαίσια του Αυστροτουρκικού πολέμου λαμβάνει το μέρος της Αυστρίας προσδοκώντας οφέλη: την αναγνώριση της πολιτικής ανεξαρτησίας από τους Αυστριακούς. Όμως στην Αυστροτουρκική συνθήκη που ακολούθησε του πολέμου δόθηκε στους Μαυροβούνιους μόνο αμνηστία για τη συμμετοχή τους. Το 1796 κερδίζουν τους Τούρκους και κατορθώνουν να επεκτείνουν τα σύνορά τους βορειοανατολικά και βόρεια. Η νίκη αυτή σήμανε το τέλος της τουρκικής επικυριαρχίας στο Μαυροβούνιο.^[13] Ο αναβαθμισμένος ρόλος του Μαυροβουνίου στις εξελίξεις της εποχής αποτυπώνεται στην εμπλοκή του στους Ναπολεόντειους Πολέμους παίρνοντας το μέρος των Άγγλων και των Ρώσων κατά των Γάλλων.

Από τα τέλη του 18ου αιώνα αρχίζει να είναι τύποις μόνο μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το Μαυροβούνιο. Αρχίζει να εξελίσσεται σε ένα δεύτερο κέντρο των Σέρβων, όμως κατά τη Σερβική επανάσταση οι Μαυροβούνιοι δεν μπόρεσαν να βοηθήσουν τους ομοεθνείς τους και έτσι να αναλάβουν έναν ηγετικό ρόλο στον απελευθερωτικό αγώνα των Σλάβων της Βαλκανικής.^[14] Ο Πέτρος Β΄ Πέτροβιτς-Νιέγκος θα επισκεφθεί τη Ρωσία το 1833 και θα λάβει ενισχυμένη οικονομική βοήθεια όχι όμως και την επιδοκιμασία για μια νέα ένοπλη σύγκρουση με τους Τούρκους. Όμως ο Πέτρος Β΄ Πέτροβιτς-Νιέγκος θα βοηθήσει τις ένοπλες εξεγέρσεις των γειτόνων του: το 1848 στη νότιο Αλβανία και στην Ερζεγοβίνη. Με την Αυστρία το 1842 θα γίνει μια πρώτη οριοθέτηση των συνόρων. Ως προς την εσωτερική του πολιτική θα ενισχύσει το συγκεντρωτικό κράτος πατάσσοντας κάθε φυγόκεντρη από τους τοπάρχες κίνηση και αναθέτοντας την εκτελεστική εξουσία σε μια Γερουσία από δώδεκα εκπροσώπους της ντόπιας φυλετικής αριστοκρατίας, θα οργανώσει την τακτική φορολόγηση του πληθυσμού της χώρας, και θα προσπαθήσει να καταπολεμήσει τον αναλφαβητισμό. Ο πρώτος αποκλειστικά κοσμικός ηγέτης κι όχι κληρικός ήταν ο Ντανίλο Α΄ ο οποίος ανήλθε το 1852 στην εξουσία. Συνεχίζοντας τις εκσυγχρονιστικές πρωτοβουλίες του προκατόχου του, εξέδωσε Γενικό ποινικό και Αστικό Κώδικα, καθιέρωσε την υποχρεωτική στράτευση των ανδρών από την ηλικία των 16 μέχρι των 60 ετών κι αυτό απέδωσε στον πόλεμο με τους Τούρκους το 1858 όταν οι Μαυροβούνιοι κέρδισαν στο Γκράχοβο. Η νίκη αυτή χαιρετίστηκε από τους Σέρβους σαν εκδίκηση για την ήττα στο Κοσσυφοπέδιο το 1389. Η νίκη αυτή απέδωσε στο Μαυροβούνιο διακανονισμό των συνόρων και νέα προσάρτηση εδαφών.^[15] Οι Μεγάλες Δυνάμεις καθόρισαν τα σύνορα του κράτους αναγνωρίζοντας έμμεσα τη χώρα ως ξεχωριστή πολιτική υπόσταση.

Ο Δανιήλ καταπολέμησε τις κεντρόφυγες τάσεις των ντόπιων φυλάρχων η συντηρητική τοπική φυλετική αριστοκρατία όμως αντέδρασε στις μεταρρυθμίσεις που προωθούσε. Τελικά θα δολοφονηθεί από ένα εξόριστο συμπατριώτη του το 1860. Τον διαδέχθηκε ο ανιψιός του Νικόλαος (ή Νικήτας). Υπήρξε ο τελευταίος ηγέτης του κράτους, μέχρι το 1919. Την περίοδο διακυβέρνησής του καλύπτει η συμμετοχή του σε αντιτουρκικές συμμαχίες με τους Σέρβους, το 1876 και το 1877 και στη βοήθεια που παρείχε στην εξέγερση στην Ερζεγοβίνη και τη Βοσνία. Τα Μαυροβουνιακά στρατεύματα απελευθερώνουν μια σειρά από πόλεις: Δουλτσίνο, Αντίβαρη.

Με τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου -στην πραγματικότητα επρόκειτο περί ενός ρωσοτουρκικού προσυμφώνου- η ηγεμονία του Μαυροβουνίου αποκτούσε την ανεξαρτησία της, τριπλασιάζοντας την έκτασή του και αποκτώντας διέξοδο στην Αδριατική θάλασσα, με τρεις παράλιες πόλεις. Όμως δεν ικανοποίησε τις επιθυμίες του για Μεγάλο Μαυροβούνιο η Συνθήκη του Βερολίνου (1878). Τελικά η έκταση του κράτους ήταν 9.443 τετραγωνικά χιλιόμετρα και ο πληθυσμός 286.000 κάτοικοι.^[16] Επίσης οι Αυστριακοί είχαν τον έλεγχο των λιμανιών της Αδριατικής, με την απαγόρευση στους Μαυροβούνιους να διατηρούν στα λιμάνια αυτά πολεμικό στόλο^[17]- και του Νόβι-Παζάρ, ώστε να αποτραπεί μελλοντική ένωση Σερβίας-Μαυροβουνίου.^[18]

Στα εσωτερικά του κράτος, ο βασιλιάς Νικόλαος ενίσχυσε τη μοναρχική εξουσία του, με διπλωματικές επαφές με ευρωπαϊκά κράτη και με βήματα εκσυγχρονισμού του κράτους. Ο προοδευτικός εξαστισμός της χώρας, η ανάπτυξη του εμπορίου και του οδικού δικτύου ανέπτυξε οικονομικά τη χώρα. Νέες κοινωνικές ομάδες αναδύονται και παύει η κοινωνία να είναι αποκλειστικά αγροτική. Η ανάπτυξη της διοικητικής γραφειοκρατίας και του στρατού απαίτησε νέα μορφωμένα στελέχη και οδήγησε στη διάδοση και οργάνωση του εκπαιδευτικού συστήματος. Κυρίως οι πιο εύποροι νέοι σπούδαζαν στο Βελιγράδι γινόμενοι στη συνέχεια φορείς αντιλήψεων περί ενοποίησης των Σέρβων υπό τη δυναστεία των Καραγιώργεβιτς. Αιτήματα εκδημοκρατισμού της πολιτικής ζωής της χώρας ακούγονταν από μια μειοψηφία διανοουμένων και ντόπιων προκρίτων.

Από το 1918 και μετά, θα ενταχθεί στη Σερβία και ο βασιλιάς Νικόλαος μαζί με τη δυναστεία Πέτροβιτς κηρύχθηκαν έκπτωτοι στις 12 Νοεμβρίου 1918. Αμέσως μετά εμφανίσθηκαν δύο κινήσεις μέσα στους κόλπους των Μαυροβουνίων: εκείνοι που υποστήριζαν την ένωση με τη Σερβία, οι bjelaši και οι υποστηρικτές του ανεξάρτητου Μαυροβουνίου, οι zelenaši. Η μεταξύ τους σύγκρουση ήταν σφοδρή με πολλές ανθρώπινες και υλικές απώλειες. Η ένωση δεν έλυσε προβλήματα των Μαυροβουνίων, όπως της σίτισης και του ανεφοδιασμού τους. Έτσι συχνοί ήταν οι λιμοί τη δεκαετία του 1930 οι οποίοι μάστιζαν τον πληθυσμό.^[19]

Μετά την κατάληψη του Βελιγραδίου από τα γερμανικά στρατεύματα στις 11 Απριλίου του 1941, ο βασιλιάς και η κυβέρνηση θα αποσυρθούν για λίγο στο Μαυροβούνιο κι έπειτα θα εγκαταλείψουν τη χώρα. Γερμανοί και Ιταλοί θα μοιραστούν τα Γιουγκοσλαβικά εδάφη, ενώ οι Ιταλοί θα λάβουν μεταξύ άλλων σαν μερίδιο το Μαυροβούνιο. Ο Μουσσολίνι θα αποπειραθεί να ανασυστήσει το ανεξάρτητο βασίλειο του Μαυροβουνίου. Η εθνοσυνέλευση της χώρας τον Ιούλιο της ίδιας χρονιάς ψήφισε την επιστροφή στη συνταγματική μοναρχία υπό τον ιταλικό βασιλικό οίκο: η βασίλισσα της Ιταλίας ήταν η κόρη του Νικολάου του τελευταίου ηγεμόνα του Μαυροβουνίου^[20] Όμως ο βασιλικός οίκος του Μαυροβουνίου ήταν χωρίς οπαδούς κι έτσι μια τέτοια προσπάθεια ναυάγησε. Η αντίσταση κατά των κατακτητών υπήρξε διασπασμένη,στην κομμουνιστική με αρχηγό τον Άρσο Γιοβάνοβιτς ο οποίος προσχώρησε στο επιτελείο του Τίτο και στην εθνική του Ντράζα Μιχαήλοβιτς. Επικράτησαν οι σκληροπυρηνικοί κομμουνιστές υπό τον πολιτικό επίτροπο Μίλοβαν Τζίλας οι οποίοι έφτασαν να ανακηρύξουν το Μαυροβούνιο σε Σοβιετική δημοκρατία.^[21] Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας, τον Σεπτέμβριο του 1943 απελευθερώθηκε.

Θα ανακηρυχθεί μεταπολεμικά ομόσπονδη Δημοκρατία με πρωτεύουσα το Τίτογκραντ (πριν το 1946 και σήμερα ονομάζεται Ποντγκόριτσα). Η εκπροσώπηση των Μαυροβουνίων στα πολιτικά και οικονομικά πράγματα της Γιουγκοσλαβίας θα είναι έντονη.^[22] Η ρήξη Τίτο-Στάλιν, δεν άφησε ανεπηρέαστο το Μαυροβούνιο καθώς υπήρχε εκεί έντονο φιλορωσικό ρεύμα, τέτοιο μάλιστα που έφτασε στη συγκρότηση φιλοσοβιετικού κινήματος από στελέχη της τοπικής κομμουνιστικής οργάνωσης. Ο Τίτο όμως τους απομάκρυνε από τις θέσεις τους. Στα τέλη της δεκαετίας του 80' είναι στενή η συνεργασία με τον Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς.

Στις 4 Φεβρουαρίου του 2003 αποτέλεσε τμήμα ενός Ομοσπονδιακού Κράτους, με την ονομασία Σερβία και Μαυροβούνιο. Πρόεδρος της Δημοκρατίας εξελέγη ο Φίλιπ Βουγιάνοβιτς και πρωθυπουργός ανέλαβε ο Μίλο Τζουκάνοβιτς. Δόθηκε η δυνατότητα στους κατοίκους του να διεκδικήσουν με δημοψήφισμα την ανεξαρτησία τους. Οι Μαυροβούνιοι θεμελιώνουν το αίτημά τους για διακριτή εθνική υπόσταση επικαλούμενοι την ιστορική συνέχεια του Μαυροβουνίου κατά την Οθωμανική περίοδο έως το 1918, αλλά και τη διαδεδομένη προφορά της σερβικής γλώσσας στο Μαυροβούνιο, η οποία είναι η ije-καβική, ενώ στη Σερβία η e-καβική^[23]. Με δημοψήφισμα που διεξήχθη στις 21 Μαΐου του 2006 αποφασίστηκε κατά πλειοψηφία (55,4% υπέρ) ανεξαρτησία από την Ομοσπονδία. Συνεπεία του δημοψηφίσματος, το Μαυροβούνιο έγινε ανεξάρτητο κράτος στις 3 Ιουνίου του 2006. Τον Σεπτέμβριο του ιδίου χρόνου, ο κεντροαριστερός συνασπισμός του Τζουκάνοβιτς αναδείχθηκε νικητής των βουλευτικών εκλογών.

Το όνομα Crna Gora αναφέρεται για πρώτη φορά το 1296 από τον Βασιλιά Στέφανο Ούρος Α΄ στα διατάγματά του για τη σερβική Ορθόδοξη Επισκοπή της Ζέτα, στο νησί Vranjina της λίμνης Σκούταρι.^[24] Ο όρος ανάγεται στην αναφορά στα σλαβικά για τις πολύ ορεινές περιοχές του τόπου. Τον 13ο και τον 14ο αιώνα ο όρος συναντάται σε ενετικές πηγές. Υπάρχει η εκδοχή πως η ονομασία αυτή προέρχεται από το όνομα της οικογένειας των τοπικών ηγεμόνων του 15ου αιώνα Crnojevici ή από μετάφραση της ιταλικής ονομασίας Montenegro.^[25] Η ίδια η περιοχή είναι γνωστή ως παλαιό Μαυροβούνιο (Стара Црна Гора/Stara Crna Gora) ήδη πριν από τον 19ο αιώνα και έπειτα. Στη συνέχεια προστέθηκαν στο κράτος τα Υψίπεδα (Brda) και έως τον 20ό αιώνα η έκταση του Μαυροβουνίου αυξήθηκε. Στη διάρκεια των πολέμων με τους Οθωμανούς, το Μαυροβούνιο επαύξησε το όνομά του και προσάρτησε την Παλαιά Ερζεγοβίνη και τμήματα της Παλαιάς Σερβίας (κυρίως τα Μετόχια του δυτικού Κοσσυφοπεδίου και το νότιο Σαντζάκ (Rashka). Οι μεταβολές που έγιναν στο κράτος μέχρι τις μέρες μας ήταν μικρές, καθώς έχασε τα Μετόχια (δυτικό Κόσοβο) και κέρδισε τον Όρμο του Κοτόρ. Ο ίδιος όρος έδωσε το όνομά του στον λαό, τους Μαυροβούνιους (Црногорци/Crnogorci).

Στη σύγχρονη αγγλική γλώσσα επικράτησε από τα ενετικά το monte negro, που σημαίνει «μαύρο βουνό», που πιθανότατα ανάγει στην ηγεμονία των Βενετών κατά τον Μεσαίωνα στην περιοχή. Σε άλλες χώρες, ιδίως σε αυτές που γειτνιάζουν με το Μαυροβούνιο, χρησιμοποιούνται άλλα ονόματα, όπως στην αλβανική: Mali i Zi, στη βουλγαρική: Черна гора, Cherna gora, στην τσεχική: Černá Hora, στην ελληνική Μαυροβούνιο, στην πολωνική Czarnogóra, στη ρουμανική Muntenegru, στη σλοβακική Čierna hora, στην τουρκική Karadağ και ούτω καθεξής.

Ο κωδικός ISO Alpha-2 για το Μαυροβούνιο είναι ME και ο κωδικός Alpha-3 είναι MNE.^[26]

Σε σύγκριση με άλλα ευρωπαϊκά κράτη, το Μαυροβούνιο είναι μία αραιοκατοικημένη χώρα ευρισκόμενη στις νοτιοανατολικές Διναρίδες. Μοιράζεται σύνορα με την Κροατία, τη Σερβία, τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη και την Αλβανία, ενώ βρέχεται από τα νερά της Αδριατικής. Η θέση του είναι στις νότιες απολήξεις των Δειναρικών Άλπεων. Συνεπεία αυτού, το κλίμα στη χώρα είναι κυρίως ορεινό, όπως και το έδαφος. Κύριοι ποταμοί είναι ο Μόρατσα και ο παραπόταμός του, Ζέτα, ο Πίβα, ο Ρίβα, ο Τάρα, ο Λιμ και ο Τσεοτίνα, όπως επίσης και ο Βογιάνας. Μέσω του Δρίνου και άλλων παραποτάμων, τα νερά του Μαυροβουνίου εκβάλουν στον Δούναβη. Στα νότια και στα κεντρικά του Μαυροβουνίου βρίσκεται η χαμηλή κοιλάδα του Μόρατσα, που αποτελεί πηγή τροφοδοσίας και για τη λίμνη Σκόδρα (Σκούταρι). Η εν λόγω λίμνη αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες λίμνες των Βαλκανίων, με έκταση 370 τετραγωνικά χιλιόμετρα.

Ιστορικά, το έδαφός του απαρτιζόταν από το Παλαιό Μαυροβούνιο, τα Υψίπεδα, την Παλαιά Ερζεγοβίνη, το Μαυροβουνιακό Λίττοραλ ή ειδικότερα τον Όρμο του Κοτόρ και ως κάποια έκταση την Παλαιά Σερβία.

Οι ψηλότερες κορυφές βρίσκονται στο Ντούρμιτορ και η κορυφή του όρους Λόβτσεν (1.749 μέτρα) ονομάζεται από τους ντόπιους Μαύρο Βουνό, εξαιτίας των πετρωμάτων του από βασάλτη, από όπου έλαβε το όνομά της και ολόκληρη η χώρα.

Από τις μεγαλύτερες πόλεις στη χώρα είναι:

• Ποντγκόριτσα (Podgorica) (πρωτεύουσα, με 136.473 κατοίκους). Αποτελεί έδρα Πανεπιστημίου και το διοικητικό, εμπορικό και οικονομικό κέντρο της χώρας.
• Νίκσιτς (58.212), στη θέση όπου βρισκόταν στρατόπεδο (Anagastum) κατά τα ρωμαϊκά χρόνια. Πρόκειται για σημαντικό βιομηχανικό κέντρο με υδροηλεκτρικό σταθμό. Εκεί βρίσκεται και το παλαιό κοιμητήριο στον ναό του Αγίου Πέτρου, όπου θάβονταν οι οπαδοί της αίρεσης των Βογομίλων.
• Πλιέβλια (Pljevlja) (21.377)
• Μπιέλο Πόλιε (15.883)
• Κετίγνη (Cetinje) (πρώην έδρα του Βασιλείου, 15.137). Η απόστασή της από την Ποντγκόριτσα είναι περίπου 30 χιλιόμετρα. Εκεί βρίσκονται η Μονή της Θεοτόκου (15ος αιώνα) και το βασιλικό ανάκτορο (σήμερα μουσείο) του Νιέγκος Μπιλγιάρντα.
• Μπαρ (13.719)
• Χέρτσεγκ Νόβι (12.739)
• Μπεράνε (11.776)

• Μεγαλύτερη σε μήκος παραλία: Βέλικα Πλάζα (Velika Plaža), στο Ούλτσιν (Ulcinj)— 13.000 μ.
• Υψηλότερη κορυφή: Ζλα Κολάτα (Zla Kolata), Προκλέτιγιε (Prokletije) στα 2.534 μ.
• Μεγαλύτερη σε έκταση λίμνη: Λίμνη Σκόδρας — 391 τετραγωνικά χλμ.
• Μεγαλύτερο σε βάθος φαράγγι: Φαράγγι του Ποταμού Τάρα 1.300 μ.
• Μεγαλύτερο Όρμος: Όρμος του Κότορ
• Εθνικά πάρκα: Ντουρμιτόρ (Durmitor) — 390 τ.χλμ., Λοβτσέν (Lovćen) — 64 τ.χλμ., Μπιόγκραντσκα Γκόρα (Biogradska Gora) — 54 τ.χλμ., Λίμνη Σκόδρας — 400 τ.χλμ.
• Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO: Ντούρμιτορ και Φαράγγι του Ποταμού Τάρα, Παλαιά Πόλη του Κότορ. Ειδικότερα, στο εθνικό πάρκο του Ντούρμιτορ (έκταση περίπου 39.000 εκτάρια) στο ομώνυμο υψίπεδο βρίσκεται και το Φαράγγι του Τάρα, όπως επίσης και 18 λίμνες παγετωνικής προέλευσης, όλες σε υψόμετρο από 1.500 μέτρα και πάνω. Η γνωστότερη από αυτές είναι η λεγόμενη Μαύρη Λίμνη (Τσρνο Γιέζερο), που αποτελεί δημοφιλή τουριστικό προορισμό. Η περιοχή αποτελεί μνημείο της UNESCO από το 1980.

Το Μαυροβούνιο έχει κλίμα γενικά ορεινό. Στα ψηλά ανάγλυφα μπορεί να χαρακτηριστεί ηπειρωτικό ή και αλπικό. Η μέση ετήσια θερμοκρασία κυμαίνεται από -1,4 βαθμούς Κελσίου τον Ιανουάριο έως 27 βαθμούς Κελσίου τον Ιούλιο, στα νοτιοδυτικά της χώρας. Στα ορεινά είναι άφθονες οι βροχές αλλά τους καλοκαιρινούς μήνες υπάρχει ξηρασία, εξαιτίας της διηθητικότητας των καρστικών εδαφών. Οι βροχοπτώσεις στην περιφέρεια των στομίων του Κότορ φθάνουν και τα 2.400 χιλιοστά ετησίως με μέγιστο τα 4.600 χιλιοστά. Στις παραθαλάσσιες περιοχές οι βροχές είναι περισσότερες το φθινόπωρο και τον χειμώνα.

Το 43% των κατοίκων είναι Μαυροβούνιοι και το 32% Σέρβοι. Επίσης, υπάρχουν Βόσνιοι (8%), Αλβανοί (5%), Ρομ, Κροάτες και άλλες μικρότερες εθνολογικές ομάδες. Ομιλούν τη σερβοκροατική γλώσσα, η οποία είναι επίσημη. Λίγοι μιλούν και την αλβανική γλώσσα, σε ποσοστό 5%, η οποία είναι κατοχυρωμένη συνταγματικά. Χρησιμοποιείται το κυριλλικό αλλά και το λατινικό αλφάβητο. Η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι και οι υπόλοιποι ανήκουν στο Ρωμαιοκαθολικό δόγμα και επίσης άλλοι είναι πιστοί στο Ισλάμ. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι οι κάτοικοι του Μαυροβουνίου συνιστούν σλαβική ομάδα στα Βαλκάνια, που διατήρησε τα εθνικά της χαρακτηριστικά, λόγω της εγκατάστασής της ανάμεσα στα τραχιά όρη, τα οποία ήταν απομονωμένα από τη γύρω περιοχή. Το ζήτημα αν οι Μαυροβούνιοι είναι σερβικός λαός ή αν αποτελούν ξεχωριστό σλαβικό λαό, είναι αμφιλεγόμενο. Γεγονός όμως είναι ότι οι κάτοικοι του Μαυροβουνίου έχουν συγγένεια με τους Σέρβους ως λαοί.

Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2019 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ήταν 75,9 χρόνια (73,2 χρόνια οι άνδρες και 78,7 οι γυναίκες).^[27]

Γενικά, η οικονομία της χώρας βρίσκεται σε μεταβατικό στάδιο, καθώς με την ανεξαρτησία της σήμανε και ο τερματισμός του ελέγχου από την ομοσπονδία. Παλιά η κύρια ασχολία ήταν η κτηνοτροφία (αιγοπρόβατα) και η γεωργία (κριθάρι, καπνός, σίκαλη). Τις τελευταίες δεκαετίες αναπτύχθηκε και η βιομηχανία.

Η οικονομία του Μαυροβουνίου βασίζεται ως επί το πλείστον στις υπηρεσίες και βρίσκεται σε καθυστερημένη μετάβαση σε μια οικονομία της αγοράς. Σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το ονομαστικό ΑΕΠ του Μαυροβουνίου ήταν 5,424 δισεκατομμύρια δολάρια το 2019. Το ΑΕΠ σε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης για το 2019 ήταν 12.516 δισεκατομμύρια δολάρια ή 20.083 δολάρια κατά κεφαλήν. Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ του Μαυροβουνίου διαμορφώθηκε στο 48% του μέσου όρου της ΕΕ το 2018. ^[28] Η Κεντρική Τράπεζα του Μαυροβουνίου δεν είναι μέρος του συστήματος του ευρώ, αλλά η χώρα χρησιμοποιεί το ευρώ μονομερώς ως νόμισμά της.

Το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 10,7% το 2007 και 7,5% το 2008. ^[29] Η χώρα εισήλθε σε ύφεση το 2008 ως μέρος της παγκόσμιας ύφεσης, με το ΑΕΠ να συρρικνώνεται κατά 4%. Ωστόσο, το Μαυροβούνιο παρέμεινε στόχος ξένων επενδύσεων και ήταν η μόνη χώρα στα Βαλκάνια που αύξησε το ποσό των άμεσων ξένων επενδύσεών της. ^[30] Η χώρα βγήκε από την ύφεση στα μέσα του 2010, με αύξηση του ΑΕΠ γύρω στο 0,5%. ^[31] Ωστόσο, η σημαντική εξάρτηση της οικονομίας του Μαυροβουνίου από τις άμεσες ξένες επενδύσεις την αφήνει επιρρεπή σε εξωτερικούς κραδασμούς και σε υψηλό εμπορικό έλλειμμα εξαγωγών/εισαγωγών.

Το 2007, ο τομέας των υπηρεσιών αποτελούσε το 72,4% του ΑΕΠ, με τη βιομηχανία και τη γεωργία να αποτελούν το υπόλοιπο με 17,6% και 10% αντίστοιχα. ^[32] Υπάρχουν 50.000 αγροτικά νοικοκυριά στο Μαυροβούνιο που βασίζονται στη γεωργία για να καλύψουν τον οικογενειακό προϋπολογισμό τους. ^[33]

Η χώρα χρησιμοποιεί ως νόμισμα μονομερώς, από το 2000, το Ευρώ. Αυτό συμβαίνει διότι ήδη από το 1999, αν και αποτελούσε μέλος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας και αργότερα της ομοσπονδίας Σερβίας και Μαυροβουνίου, είχε υιοθετήσει μονομερώς ως νόμισμα το Γερμανικό Μάρκο^[34]. Παλαιότερα, όντας μέλος της Σοσιαλιστικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας είχε ως νόμισμα το Δηνάριο Γιουγκοσλαβίας. Έχει επίσης Κεντρική Τράπεζα, η οποία είναι αρμόδια για τα νομισματικά θέματα.

Το 2020 ο πληθωρισμός ήταν της τάξης του 0,7%^[35] και η ανεργία το 2017 ήταν πάνω από 16%^[36]. Το 2019 το κατά κεφαλήν ΑΕΠ ήταν 8.700 δολάρια ΗΠΑ τον χρόνο^[37]. Περισσότερο από το 8%^[36] (με βάση στοιχεία του 2013) ζει υπό το όριο της φτώχειας.

Η οδική υποδομή του Μαυροβουνίου δεν είναι ακόμη στα δυτικοευρωπαϊκά πρότυπα. Παρά το εκτεταμένο οδικό δίκτυο, κανένας δρόμος δεν έχει επίπεδο αυτοκινητόδρομου. Η κατασκευή νέων αυτοκινητοδρόμων θεωρείται εθνική προτεραιότητα, καθώς είναι σημαντικοί για την ομοιόμορφη περιφερειακή οικονομική ανάπτυξη και την ανάπτυξη του Μαυροβουνίου ως ελκυστικού τουριστικού προορισμού. Στη χώρα περνούν οι ευρωπαϊκές οδοί 65 και 80.

Η ραχοκοκαλιά του σιδηροδρομικού δικτύου του Μαυροβουνίου είναι ο σιδηρόδρομος Βελιγραδίου-Μπαρ, ο οποίος παρέχει διεθνή σύνδεση με τη Σερβία. Υπάρχει μια εγχώρια γραμμή διακλάδωσης, ο σιδηρόδρομος Νίκσιτς-Ποντγκόριτσα, ο οποίος λειτουργούσε μόνο ως εμπορευματική γραμμή για δεκαετίες και τώρα είναι επίσης ανοιχτός για επιβατική κίνηση μετά τις εργασίες ανακατασκευής και ηλεκτροδότησης το 2012. Η άλλη γραμμή διακλάδωσης από την Ποντγκόριτσα προς τα αλβανικά σύνορα, ο σιδηρόδρομος Ποντγκόριτσα-Σκόδρων, δεν χρησιμοποιείται.

Το Μαυροβούνιο διαθέτει δύο διεθνή αεροδρόμια, το αεροδρόμιο της Ποντγκόριτσα και του Τίβατ. Το 2008 τα μαυροβουνιακά αεροδρόμια εξυπηρέτησαν 1,1 εκατομμύρια επιβάτες.

Το λιμάνι του Μπαρ είναι το κύριο λιμάνι του Μαυροβουνίου. Αρχικά χτίστηκε το 1906 και καταστράφηκε σχεδόν ολοκληρωτικά κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, με την ανοικοδόμηση που ξεκίνησε το 1950. Σήμερα, είναι εξοπλισμένο για να διακινεί πάνω από 5 εκατομμύρια τόνους φορτίου ετησίως, αν και η διάλυση της πρώην Γιουγκοσλαβίας και το μέγεθος του βιομηχανικού τομέα του Μαυροβουνίου είχε ως αποτέλεσμα το λιμάνι να λειτουργεί με απώλειες και με φόρτο εργασίας πολύ κάτω από τη χωρητικότητά του για αρκετά χρόνια. Η ανακατασκευή του σιδηροδρόμου Βελιγραδίου-Μπαρ και του προτεινόμενου αυτοκινητόδρομου Βελιγραδίου-Μπαρ αναμένεται να επαναφέρει τη λειτουργία του λιμανιού σε μέγιστη χωρητικότητα.

Με σύνολο 1,6 εκατομμύρια επισκέπτες, το Μαυροβούνιο ήταν, από το 2017, η 36η χώρα με τις περισσότερες επισκέψεις (από τις 47) στην Ευρώπη. ^[38] Η πλειοψηφία των ξένων επισκεπτών στο Μαυροβούνιο προέρχονται από τις γειτονικές χώρες της Σερβίας, της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης και του Κοσσυφοπεδίου, καθώς και από τη Ρωσία. ^[39] Η ακτή της Αδριατικής του Μαυροβουνίου έχει μάκρος 295 χιλιομέτρων, με 72 χιλιόμετρα από παραλίες και πολλές καλοδιατηρημένες αρχαίες παλιές πόλεις. Μερικές από τις πιο δημοφιλείς παραλίες στην ακτή του Μαυροβουνίου περιλαμβάνουν την παραλία Γιαζ, την παραλία Μογκρεν, καθώς και τις παραλίες Μπέτσιτσι, Σβέτι Στέφαν και Βέλικα Πλάζα. ^[40] Εν τω μεταξύ, μερικές από τις πιο δημοφιλείς αρχαίες πόλεις του Μαυροβουνίου περιλαμβάνουν το Χέρτσεγκ Νόβι, το Πέραστ, το Κότορ, την Μπούντβα και το Ούλτσιν. ^[41]

Το National Geographic Traveler (που επεξεργάζεται μία φορά τη δεκαετία) κατατάσσει το Μαυροβούνιο μεταξύ των "50 θέσεων που κάποιος πρέπει να πάει στη ζωή του" και μια φωτογραφία του Σβέτι Στέφαν χρησιμοποιήθηκε ως εξώφυλλο για το περιοδικό. ^[42] Η παράκτια περιοχή του Μαυροβουνίου θεωρείται μια από τις μεγάλες νέες «ανακαλύψεις» μεταξύ των παγκόσμιων τουριστών. Τον Ιανουάριο του 2010, οι New York Times κατέταξαν την περιοχή της ακτής του Ούλτσιν του Μαυροβουνίου, συμπεριλαμβανομένων των Βέλικα Πλάζα, Νήσος Μποϊάνα και του Hotel Mediteran του Ούλτσιν, μεταξύ των "31 Κορυφαίων μερών για επίσκεψη το 2010" ως μέρος μιας παγκόσμιας κατάταξης τουριστικών προορισμών. ^[43]

Το Μαυροβούνιο συμπεριλήφθηκε επίσης από το Yahoo Travel μεταξύ των "10 κορυφαίων καυτών σημείων του 2009" προς επίσκεψη, περιγράφοντάς το ως "τη δεύτερη ταχύτερα αναπτυσσόμενη τουριστική αγορά στον κόσμο (ακριβώς πίσω από την Κίνα)". ^[44] Κατατάσσεται κάθε χρόνο από αναγνωρισμένους τουριστικούς οδηγούς όπως το Lonely Planet ως κορυφαίος τουριστικός προορισμός μαζί με την Ελλάδα, την Ισπανία και άλλες δημοφιλείς τοποθεσίες. ^{[45] [46]}

Σε ό,τι αφορά την ορθόδοξη παρουσία, η οποία είναι και πλειοψηφία, το Μαυροβούνιο υπάγεται εκκλησιαστικά στην Ιερά Μητρόπολη Μαυροβουνίου του Πατριαρχείου Σερβίας. Μητροπολίτης της είναι, ο Μαυροβουνίου Αμφιλόχιος. Η Ορθόδοξη Εκκλησία του Μαυροβουνίου (σερβικά): Црногорска православна црква, ЦПЦ/Crnogorska pravoslavna crkva, CPC) είναι μία σχισματική Εκκλησία που δεν υπάγεται σε Εκκλησιαστικό Κανόνα και δρα στο Μαυροβούνιο και στους μαυροβουνιακούς μεταναστευτικούς κύκλους, κυρίως στη βόρεια σερβική επαρχία της Βοϊβοντίνα.

Θεωρεί ότι είναι η μόνη νόμιμη Ορθόδοξη Ανατολική Εκκλησία στο Μαυροβούνιο και ισχυρίζεται ότι όλη η Ορθόδοξη χριστιανική περιουσία του Μαυροβουνίου, η οποία ανήκει στη Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία, ανήκει σε αυτήν. Ωστόσο, δεν είναι αναγνωρισμένη διεθνώς από τους ορθοδόξους θεολογικούς κύκλους. Στο ίδιο το Μαυροβούνιο επικρατεί η Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία. Ο ηγέτης της Ορθόδοξης Εκκλησίας του Μαυροβουνίου είναι αφορισμένος από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Επικεφαλής της Εκκλησίας από το 1997 είναι ο Μητροπολίτης Κετίγνης και Μαυροβουνίου, Μιχαήλο.

Ξεκίνησε το 2000 ως μη κυβερνητική οργάνωση και το 2001 εγγράφηκε ως θρησκευτικός θεσμός, με βάση τη νομοθεσία της χώρας.^[47]. Η Σερβία αρνήθηκε να αναγνωρίσει την Εκκλησία, όπως και όλες οι υπόλοιπες Ορθόδοξες Εκκλησίες. Ένα μικρό πολιτικό κόμμα (κροατικό) στο Μαυροβούνιο αναγνωρίζει μόνο την εν λόγω Εκκλησία.

Επίσης, υπάρχουν 261 Μάρτυρες του Ιεχωβά^[48].

Το πολίτευμα είναι Κοινοβουλευτική Δημοκρατία και Αρχηγός του Κράτους είναι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Η νομοθετική εξουσία ασκείται από το Εθνικό Συμβούλιο, το οποίο εκλέγεται άμεσα από τον λαό και απαρτίζεται από 77 μέλη. Δικαίωμα ψήφου έχουν όσες και όσοι είναι ηλικίας 18 ετών και άνω.

Στις 15 Απριλίου του 2008 η χώρα υπέγραψε συμφωνία με τον ΠΟΕ για ένταξη στον διεθνή αυτό οργανισμό^[49]. Την ίδια χρονιά, στις 15 Δεκεμβρίου, κατέθεσε στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επίσημα αίτηση για ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ευελπιστώντας να καταστεί υποψήφιο μέλος το 2009.^[50] Τον Ιούνιο του 2017 έγινε μέλος του ΝΑΤΟ.

Η χώρα υποδιαιρείται σε 21 διοικητικές περιφέρειες (opština) και 2 αστικούς δήμους, υποδιαιρέσεις του δήμου της Ποντγκόριτσα. Πρωτεύουσες των διοικητικών περιφερειών είναι οι ομώνυμες πόλεις. Οι δήμοι αυτοί είναι:

• Αντριέβιτσα
• Ζάμπλιακ
• Κολάσιν
• Κότορ (Ασκρήβιον)
• Μόικοβατς
• Μπαρ (Θηβάριον)
• Μπέρανε
• Μπιέλο Πόλιε
• Μπούντβα (Βουθόη)
• Νίκσιτς
• Ντανίλοβγκραντ
• Ούλτσιν (Ολοκαίνιον)
• Πλαβ
• Πλιέβλια
• Πλούζινε
• Ποντγκόριτσα
  • Γκολούμποβτσι
  • Τούζι
• Ρόζαγιε
• Σάβνικ
• Κετίγνη
• Τίβατ (Θείοδος)
• Χέρτσεγκ Νόβι (Νεόκαστρον)

Η εκπαίδευση στο Μαυροβούνιο ρυθμίζεται από το Υπουργείο Παιδείας και Επιστημών της εκάστοτε Κυβέρνησης του Μαυροβουνίου.

Η εκπαίδευση ξεκινά στα ιδρύματα προσχολικής ηλικίας ή στα σχολεία στοιχειώδους εκπαίδευσης. Τα παιδιά εγγράφονται στα σχολεία στοιχειώδους εκπαίδευσης (στα σερβικά: Osnovna škola) στην ηλικία των 6/7 ετών και η φοίτησή τους διαρκεί για οκτώ χρόνια (9 χρόνια σε πειραματικό πρόγραμμα).

Το δίκτυο σιδηροδρόμων καλύπτει 250 χλμ. με βάση στοιχεία του 2005 και το οδικό δίκτυο εκτείνεται σε 7.353 χλμ. Στο Μαυροβούνιο λειτουργούν 2 διεθνή αεροδρόμια, αυτά της Ποντγκόριτσα και του Τιβάτ. Η οδήγηση γίνεται στα δεξιά.

Το 2005 υπήρχαν 177.663 τηλεφωνικές συνδέσεις σε λειτουργία. Κύριες εταιρείες που παρέχουν τηλεφωνική σύνδεση είναι οι T-Com Montenegro, που αποτελεί ιδιοκτησία της Crnogorski Telekom και η MTEL, ιδιοκτησία της Telekom Srbija και της Ogalar B.V. Τον Φεβρουάριο του 2008 υπήρχαν 1.089.140 κινητά τηλέφωνα^[51]. Στη βαλκανική χώρα μάλιστα βρίσκονται τα περισσότερα τηλέφωνα με δίκτυο GSM στην Ευρώπη, σε ποσοστό 175,63%. Πάροχοι υπηρεσιών είναι οι ProMonte (ιδιοκτησία της Telenor), T-Mobile Montenegro, ιδιοκτησία της Crnogorski Telekom και MTEL (ιδιοκτησία της Telekom Srbija και της Ogalar). Το καλοκαίρι του 2007 ξεκίνησε και η εφαρμογή τηλεφωνικών υπηρεσιών τεχνολογίας 3G.

Αναφορικά με το διαδίκτυο, το 2004 οι χρήστες του Ίντερνετ ήταν 50.000. Κύριος πάροχος είναι η T-Com Montenegro. Εκτός από σύνδεση dial-up, το 2005 ξεκίνησε και η παροχή υπηρεσιών ADSL, με κύριο πάροχο την Crnogorski Telekom.

Στο Μαυροβούνιο υπήρχαν το 2004 συνολικά 31 ραδιοφωνικοί σταθμοί και 13 τηλεοπτικά κανάλια. Ο κρατικός ραδιοτηλεοπτικός φορέας ονομάζεται RTCG και έχει πανεθνική εμβέλεια. Λειτουργούν επίσης και άλλοι, ιδιωτικοί τηλεοπτικοί σταθμοί.

Ο πολιτισμός του Μαυροβουνίου αποτελεί κράμα που προήλθε από την επίδραση ποικίλων πολιτισμών, τόσο από την Ανατολή όσο και από τη Δύση. Στα αξιοθέατα στη χώρα συμπεριλαμβάνονται πολλά μοναστήρια που χρονολογούνται κυρίως από την εποχή του Μεσαίωνα, χριστιανικοί ναοί και παλαιές πόλεις.

Από αρχιτεκτονική άποψη σημαντικά είναι τα μοναστήρια που χρονολογούνται από την πρωτοχριστιανική εποχή και βρίσκονται σε μέρη κοντά στη λίμνη Σκόδρα. Η Μονή του Μόρατσα έχει τοιχογραφίες, όπως αυτές που αναφέρονται στον βίο του Προφήτη Ηλία. Η μονή αυτή, όπως και η Μονή της Αγίας Τριάδας στην Πλιέβλια, η Μονή του Όστρογκ και άλλες, χρονολογούνται από τον 13ο αιώνα.

Στο Κότορ βρίσκεται ο καθεδρικός Ναός του Αγίου Τρύφωνα, του 12ου αιώνα, ο Πύργος του Ρολογιού (από τον 17ο αιώνα), ο Ναός του Αγίου Λουκά (τέλη 12ου αιώνα), καθώς επίσης και διάφορα μέγαρα του 16ου και 17ου αιώνα. Το 1979 το Κότορ ανακηρύχθηκε Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO.

Στον κόλπο του βρίσκεται και η εκκλησία Κυρία των Βράχων, σε ρυθμό μπαρόκ. Ο αρχικός ναός οικοδομήθηκε το 1452, ενώ αυτός που κατασκευάστηκε σήμερα στην ίδια θέση χρονολογείται από το 1632 και επεκτάθηκε τον 18ο αιώνα. Η νησίδα σύμφωνα με τον θρύλο, που δικαιολογεί και την ονομασία της εκκλησίας, δημιουργήθηκε από τους ντόπιους ναυτικούς, που έριχναν και έναν βράχο στην είσοδο του Κόλπου του Κότορ.

• Γιάννα Κατσόβσκα-Μαλιγκούδη, «Μαυροβούνιο», στο: Οι Σλάβοι των Βαλκανίων. Εισαγωγή στην ιστορία και τον πολιτισμό τους, εκδ. Gutenberg, Αθήνα, 2004, σελ. 237-253
• Rene Ristelhauber, Ιστορία των Βαλκανικών λαών, μτφρ. Αναστασία Μεθενίτη, Αθανάσιος Στεφανής, εκδ. Παπαδήμας, Αθήνα, 1995
• Μαρία Νυσταζοπούλου Πελεκίδου, Οι Βαλκανικοί λαοί. Από την τουρκική κατάκτηση στην εθνική αποκατάσταση (14ος-19ος αιώνας), εκδ. Βάνιας, Θεσ/νίκη, 1991
• Dimitri Obolensky, Η Βυζαντινή Κοινοπολιτεία. Η Ανατολική Ευρώπη, 500-1453 τομ.2, μτφρ. Γιάννης Τσεβρεμές, εκδ. Βάνιας, Θεσ/νίκη, 1991
• Ζωρζ Καστελλάν, Η ιστορία των Βαλκανίων, μτφρ. Βασιλική Αλιφέρη, εκδ. Γκοβόστης, Αθήνα, χ.χ.
• Barbara Jelavich, Ιστορία των Βαλκανίων: 18ος-19ος αιώνας Ι, μτφρ. Χριστίνα Δεληστάθη, εκδ. Πολύτροπον, Αθήνα, 2006,

• Παγκόσμιος Γεωγραφικός Άτλας, τόμος 3, εκδ. Δομή, 2006.

Το Βικιλεξικό έχει σχετικό λήμμα:   Μαυροβούνιο

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Μαυροβούνιο

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Atlas of Montenegro (Άτλας του Μαυροβονίου)

• Μαυροβούνιο στο Curlie