Ոգեհարցության սեանս

Ոգեհարցության սեանս, առեղծվածային արարողակարգ, որ սովորաբար անցկացվում է հատուկ վայրում^[1] և որի մասնակիցները փորձում են տեսնել կամ ստանալ ինչ-որ հաղորդագրություն մահացած մարդու հոգուց։ Հաճախ, սակայն ոչ միշտ, սեանսի ժամանակ ներկա է լինում մեդիումը։ Արարողակարգը կարող է ընթանալ տարբեր կանոններով^[2]։

Պատմություն

Տերմինը առաջացել է ֆրանսերեն «séance» բառից^[3], որը նշանակում է «տեղ»^[4]։ Այս փորձի մասին վերջին աշխատանքներից մեկը «Communitation With the Other Side» գիրքն է (հայերեն՝ Հաղորդակցություն այլ կողմից), որի հեղինակը անգլիացի Ջորջ Լիթլթոնն է և որը հրատարակվել է Անգլիայում 1760 թվականին^[5]։ Նա իր գրքում վստահեցնում է, որ հաղորդակցվել է Պերիկլեսի և Ուիլիամ Պենի հոգիների և շվեդ թագուհի Քրիստինայի հետ։ Ոգեհարցության սեանսների հայտնիությունը զգալիորեն աճել է Մեծ Բրիտանիայում և ԱՄՆ-ում 19-րդ դարի կեսերին^[6] այն բանից հետո, երբ այդ ժամանակ ԱՄՆ-ի առաջի տիկինը՝ Մերի Լինկոլնը իր ամուսնու՝ Աբրահամ Լինքոլնի ներկայությամբ արարողություններ է անցկացնում իր տղայի մահվանից հետո^[7]։ Բրազիլիայում առաջին հայտնի արարողակարգն անցկացվել է 1865 թվականին^[8], ընդ որում՝ շուտով այդ երկրում այս երևույթը իր համատարածությամբ չի զիջում անգլալեզու երկրներին^[9]։ 20-րդ դարի կեսերին ոգեհարցության սեանսների հայտնիությունը պակասում է, այդ ժամանակ քրիստոնեության մեջ մահացածների հոգիների հետ հաղորդակցության հավատի հիման վրա առանձին ուղղություն է առաջանում՝ սպիրիտուալիզմ^[10]։

Արարողակարգի անցկացման օրինակներ

Ոգեհարցության սեանսի անցկացման ամենատարածված ձևերից մեկը հատուկ տախտակներ օգտագործելն է, որ հայտնի են որպես «խոսող տախտակներ» կամ «Ուիջի տախտակներ»^[11], որի վրա գրում են այբուբենի տառերը, թվերը և «այո» և «ոչ» բառերը։ Սեանսի մասնակիցները դնում են իրենց մատները հատուկ սլաքի վրա և կենտրոնանում ինչ-որ հարցի շուրջ. այնուհետև, զգալով մահացածի հոգու ներկայությունը, մասնակիցները նրա ազդեցությամբ սկսում են սլաքը տեղափոխել ինչ-որ սիմվոլի ուղղությամբ, որպեսզի պատասխան ստանան դրանից^[12]։ Հնարավոր գիտական բացատրությունը բացատրում է այս գործուղությունը, որ սեանսի մասնակիցները, ովքեր իսկապես հավատում են տեղի ունեցողին, կարող են իրենք տեղափոխել սլաքը՝ չգիտակցելով դա^[13]։

Քննադատություն

Չնայած նրան, որ ոգեհարցաության սեանսներըբ որպես իրականություն դիտարկողների շարքերում մինչև 20-րդ դարը հանդես էին գալիս որոշ հայտնի մարդիկ՝ այդ թվում և Արթուր Կոնան Դոյլը^[14] և հոգեբույժ Կարլ Գուստավ Յունգը, բայց և այնպես այդ ժամանակ ևս գիտնականների համայնքի անդամների մեծ մասը ժխտում էր ոգեհարցության սեանսի՝ հավանական լինելը։ Խորհրդային գիտնականները նման երևույթը համարում էին կա՛մ անիրական գործողություն կա՛մ բաց կողոպուտ^[15], կա՛մ էլ աստվածաշնչի կողմից արգելված մեղք^[16]։ Եկեղեցու սպասավորները նույնպես դա համարում էին խաբեություն^[17]։

Տես նաև

Ծանոթագրություններ

↑ Wiseman, R., Greening, E., and Smith, M. (2003). Belief in the paranormal and suggestion in the seance room Արխիվացված 2016-05-17 Portuguese Web Archive. British Journal of Psychology, 94 (3): 285—297.
↑ Séance — The Skeptic’s Dictionary — Skepdic.com
↑ The Skeptic Encyclopedia of Pseudoscience. P. 221.
↑ Bruno Illius: Die Vorstellung von «ablösbaren Seelen». In: Der Begriff der Seele in der Religionswissenschaft. Johann Figl, Hans-Dieter Klein (Hrsg.), Königshausen & Neumann, Würzburg 2002, ISBN 3-8260-2377-3. S. 87-89.
↑ Lyttleton, George; Montegue, Eizabeth (1760). Dialogues with the Dead. London: W. Sandby.
↑ Preliminary Report of the Commission Appointed by the University of Pennsylvania, The Seybert Commission, 1887. 1 April 2004.
↑ «Telegrams from the Dead». Public Broadcasting Service (PBS). 1994.
↑ Tiago Cordeiro. Allan Kardec e o espiritismo, uma religião bem brasileira (14/10/2014). Aventuras na História — Guia do Estudante. Página visitada em 18/11/2014.
↑ [1] History of 'Spiritist madness' — Associação Brasileira
↑ Wicker, Christine (2003). Lily Dale: The True Story of the Town that Talks to the Dead. HarperCollins. ISBN 9780060086664.
↑ «The Museum of Talking Boards, a photo-gallery of historical and contemporary spirit boards and planchettes». Museumoftalkingboards.com. Վերցված է 2009 թ․ հուլիսի 22-ին.
↑ Cumerlato, Daniel. «How to use the Ouija Board - A guide to the safe use of this ancient device». Ghost Walks. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 19-ին.
↑ Noble (1854), Lecture III, p.642.
↑ «Arthur Conan Doyle, Spiritualism, and Fairies». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 10-ին.
↑ Randi, James (2007). «An encyclopedia of claims, frauds, and hoaxes of the occult and supernatural» (անգլերեն). The James Randi Educational Foundation. ISBN 9780312151195. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ սեպտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 10-ին.
↑ Sound witness: a lutheran apologetic ministry dedicated to keeping the "false" out of doctrine. «Psychic mediums: what does god say about their practices?» (անգլերեն). Soundwitness.org. Վերցված է 1º de dezembro de 2014-ին. {{cite web}}: External link in |publisher= (օգնություն)
↑ Carlos María de Heredia (1923). «Spirit hands, "ectoplasm", and rubber gloves» (անգլերեն). 40 (1). Popular Mechanics: 14–15. ISSN 0032-4558. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն); Unknown parameter |acessdate= ignored (|access-date= suggested) (օգնություն)

[1] Wiseman, R., Greening, E., and Smith, M. (2003). Belief in the paranormal and suggestion in the seance room Արխիվացված 2016-05-17 Portuguese Web Archive. British Journal of Psychology, 94 (3): 285—297.

[2] Séance — The Skeptic’s Dictionary — Skepdic.com

[:0-3] The Skeptic Encyclopedia of Pseudoscience. P. 221.

[4] Bruno Illius: Die Vorstellung von «ablösbaren Seelen». In: Der Begriff der Seele in der Religionswissenschaft. Johann Figl, Hans-Dieter Klein (Hrsg.), Königshausen & Neumann, Würzburg 2002, ISBN 3-8260-2377-3. S. 87-89.

[5] Lyttleton, George; Montegue, Eizabeth (1760). Dialogues with the Dead. London: W. Sandby.

[SC-6] Preliminary Report of the Commission Appointed by the University of Pennsylvania, The Seybert Commission, 1887. 1 April 2004.

[7] «Telegrams from the Dead». Public Broadcasting Service (PBS). 1994.

[guia-8] Tiago Cordeiro. Allan Kardec e o espiritismo, uma religião bem brasileira (14/10/2014). Aventuras na História — Guia do Estudante. Página visitada em 18/11/2014.

[9] [1] History of 'Spiritist madness' — Associação Brasileira

[wicker-10] Wicker, Christine (2003). Lily Dale: The True Story of the Town that Talks to the Dead. HarperCollins. ISBN 9780060086664.

[11] «The Museum of Talking Boards, a photo-gallery of historical and contemporary spirit boards and planchettes». Museumoftalkingboards.com. Վերցված է 2009 թ․ հուլիսի 22-ին.

[12] Cumerlato, Daniel. «How to use the Ouija Board - A guide to the safe use of this ancient device». Ghost Walks. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 19-ին.

[13] Noble (1854), Lecture III, p.642.

[14] «Arthur Conan Doyle, Spiritualism, and Fairies». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 10-ին.

[randi-15] Randi, James (2007). «An encyclopedia of claims, frauds, and hoaxes of the occult and supernatural» (անգլերեն). The James Randi Educational Foundation. ISBN 9780312151195. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ սեպտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 10-ին.

[16] Sound witness: a lutheran apologetic ministry dedicated to keeping the "false" out of doctrine. «Psychic mediums: what does god say about their practices?» (անգլերեն). Soundwitness.org. Վերցված է 1º de dezembro de 2014-ին. {{cite web}}: External link in |publisher= (օգնություն)

[17] Carlos María de Heredia (1923). «Spirit hands, "ectoplasm", and rubber gloves» (անգլերեն). 40 (1). Popular Mechanics: 14–15. ISSN 0032-4558. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն); Unknown parameter |acessdate= ignored (|access-date= suggested) (օգնություն)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]