BRDM-1

BRDM

BRDM w Drzonowie
Dane podstawowe
Państwo	ZSRR
Typ pojazdu	opancerzony samochód rozpoznawczy
Trakcja	kołowa
Załoga	5
Historia
Prototypy	luty 1956
Produkcja	1957–1966
Egzemplarze	ok. 10 000
Dane techniczne
Silnik	1 silnik gaźnikowy, 6-cylindrowy GAZ-40P o mocy 90 KM (66,2 kW) przy 3400 obr./min.
Transmisja	mechaniczna
Poj. zb. paliwa	150 l
Pancerz	grubość: 10 mm
Długość	5,60 m
Szerokość	2,25 m
Wysokość	1,90 m 2,29 m (maksymalna z karabinem maszynowym)
Prześwit	0,31 m
Masa	5 100 kg (własna) 5 630 kg (bojowa)
Moc jedn.	16 KM/t (11,8 kW/t)
Osiągi
Prędkość	90 km/h (po drodze) 8–9 km/h (pływania)
Zasięg pojazdu	500 km (po drodze)
Pokonywanie przeszkód
Rowy (szer.)	1,20 m
Ściany (wys.)	0,40 m
Kąt podjazdu	30º
Dane operacyjne
Uzbrojenie
1 karabin maszynowy SGMB kal. 7,62 mm w późniejszych seriach także karabin maszynowy DszK kal. 12,7 mm lub KPWT kal. 14,5 mm wyrzutnia kierowanych rakiet przeciwpancernych 2K16 z pociskami 3M6 Trzmiel 2K8 z pociskami 9M17 Falanga 9K14M z pociskami 9M14 Malutka
Wyposażenie
urządzenia do wykrywania skażeń, noktowizyjne
Użytkownicy
aktualni      byli
Multimedia w Wikimedia Commons

BRDM (ros. БРДМ, Бронированная разведывательно-дозорная машина) – radziecki opancerzony samochód rozpoznawczy z okresu po II wojnie światowej

Po wprowadzeniu, na początku lat pięćdziesiątych, do uzbrojenia armii radzieckiej transporterów opancerzonych BTR-40 w toku ich użycia stwierdzono, że pomimo ich dobrych walorów taktyczno-technicznych nie spełniają jednak wymagań ówczesnego pola walki. Miały zwłaszcza trudności z pokonywaniem przeszkód wodnych. W związku z tym pod koniec 1954 roku, w biurze konstrukcyjnym W.A. Diedkowa, rozpoczęto opracowywania nowego samochodu opancerzonego. Jego głównym konstruktorem został W.K. Rubcow.

Początkowo miała to być wersja pływająca transportera BTR-40. Z tego powodu otrzymał on robocze oznaczenie BTR-40P. Do jego konstrukcji użyto wielu elementów i zespołów stosowanych w tym transporterze. Z uwagi jednak na szereg zmian jakie w nim wprowadzono, pojazd otrzymał ostatecznie nazwę BRDM (skrót od: Bronirowannaja Rozwiedywatielno-Dozornaja Maszyna, z ros. Opancerzony Pojazd Rozpoznawczo-Patrolowy). Miał on zdolność pływania i dodatkowe, chowane w kadłubie, koła nośne ułatwiające pokonywanie rowów i okopów. Zastosowano również centralny układ pompowania kół – co stało się później standardem w przypadku samochodów wojskowych.

Pierwszy prototyp nowego samochodu zbudowano w lutym 1956 roku, a już w roku następnym przystąpiono do ich produkcji seryjnej. Pierwsze serie nie miały opancerzenia góry przedziału bojowego, co zmieniono w późniejszym czasie.

Początkowo samochody BRDM uzbrojone były w jeden karabin maszynowy SGMB kal. 7,62 mm umieszczony na kadłubie. Później zmieniono go na wielkokalibrowy karabin maszynowy DSzK, a później KPWT.

Rozpoczęto również produkcję pojazdów uzbrojonych w wyrzutnie kierowanych pocisków przeciwpancernych. Zostały one wprowadzane do użycia na początku lat sześćdziesiątych.

Produkcję samochodów BRDM zakończono w 1966 roku po wprowadzeniu do produkcji nowego opancerzonego samochodu rozpoznawczego BRDM-2. Oprócz ZSRR samochód BRDM produkowany był na licencji, na Węgrzech. Zbudowano około 10 tysięcy tych pojazdów.

Budowane wersje opancerzonego samochodu rozpoznawczego BRDM

• BRDM – wersja podstawowa, przeznaczona do oddziałów rozpoznawczych uzbrojona w karabin maszynowy
• BRDM-W – wóz dowodzenia wyposażony w dodatkową radiostację
• BDRM-RCh – wóz rozpoznania chemicznego wyposażony w urządzenia do wykrywania skażenia terenu (chemicznego, radiologicznego)
• 2P27 – nosiciel wyrzutni przeciwpancernych pocisków kierowanych wyposażony w wyrzutnie 2K16 (trzyprowadnicową) – pociski 3M6 Trzmiel
• 2P32 – nosiciel wyrzutni przeciwpancernych pocisków kierowanych wyposażony w wyrzutnie 2K8 (czteroprowadnicową) – pociski 3M11 Falanga
• 2P110 – nosiciel wyrzutni przeciwpancernych pocisków kierowanych wyposażony w wyrzutnie 9К14М – pociski 9M14 Malutka

Pierwsze opancerzone samochody rozpoznawcze BRDM trafiły do jednostek armii radzieckiej w 1957 roku do jednostek rozpoznawczych. Następnie otrzymały je również niektóre armie państw Układu Warszawskiego.

W Polsce początkowo używano ich w jednostkach rozpoznawczych związków pancernych. W tym także oddziałach rozpoznania chemicznego.

Duża ich liczba została sprzedana do państw afrykańskich i na Bliski Wschód, gdzie były używane w licznych lokalnych konfliktach.

Aktualni użytkownicy

•  Afganistan – 50 BRDM-1 zostało zamówionych w 1970 roku, a dostarczone zostały w latach 1970-1971 (wcześniej pojazdy te służyły w Armii Radzieckiej).
•  Angola – 120^[1]
•  Benin
•  Czad – 122^[2]
•  Demokratyczna Republika Konga – 20^[3]
•  Dżibuti
•  Egipt – 200
•  Erytrea
•  Etiopia – 65^[4]
•  Gwinea – 10 BRDM-1 zostało zamówionych w 1968 roku, a dostarczone zostały rok później (pojazdy były prawdopodobnie używane, z drugiej ręki)
•  Gwinea Bissau
•  Indie
•  Jemen
•  Libia
•  Madagaskar
•  Malawi
•  Mali
•  Mauretania
•  Mongolia – 9P110
•  Maroko
•  Mozambik
•  Naddniestrze^[5]
•  Nikaragua
•  Peru
•  Republika Środkowoafrykańska
•  Republika Zielonego Przylądka
•  Seszele
•  Tanzania – 30 pojazdów zostało zamówionych w 1964 roku, a rok później zostały dostarczone.
•  Uganda
•  Wietnam
•  Zambia
•  Zimbabwe

Byli użytkownicy

•  Albania
•  Białoruś
•  Bułgaria
•  Czechosłowacja – zastąpione przez BRDM-2
•  Indonezja
•  Irak – wszystkie zniszczone lub pocięte na złom.
•  Jugosławia
•  Kuba
•  NRD – zastąpione przez BRDM-2
•  Polska – 800 BRDM-1 zostało zamówionych w 1961, a dostarczone zostały w latach 1961-1964. W późniejszym czasie zostały zastąpione przez BRDM-2.
•  Rumunia – 9P110
•  Serbia – 30
•  Somalia – wycofane
•  Ukraina
•  Węgry
•  Wietnam Północny
•  ZSRR

• 
  2P27 wyposażony w wyrzutnie z pociskami 3M6 Trzmiel
• 
  BRDM-1

• Janusz Magnuski: Wozy bojowe LWP 1943-1983. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1985. ISBN 83-11-06990-5. Brak numerów stron w książce
• Siergiej Suworow: BMP 1 (BWP-1). Warszawa: Wydawnictwo Militaria, 2009. ISBN 978-83-7219-312-4. Brak numerów stron w książce

• Zdjęcia i plan