Benin

Ten artykuł dotyczy współczesnego państwa. Zobacz też: inne znaczenia tej nazwy.

Republika Beninu

République du Bénin

Herb Flaga
Dewiza: Fraternité, Justice, Travail (Braterstwo, Sprawiedliwość, Praca)
Hymn: L’Aube Nouvelle (Świt nowego dnia)
Ustrój polityczny	republika
Stolica	Porto-Novo[a], Kotonu
Data powstania	1 sierpnia 1960
Prezydent	Patrice Talon
Powierzchnia	112 620 km²
Populacja (2023) • liczba ludności	14 219 908[1]
• gęstość	126,26 os./km²
Kod ISO 3166	BJ
Waluta	frank CFA (XOF)
Telefoniczny nr kierunkowy	+229
Domena internetowa	.bj
Kod samochodowy	DY
Kod samolotowy	TY
Strefa czasowa	UTC +1
Język urzędowy	francuski
PKB (2023)  • całkowite   • na osobę	19,24 mld[2] USD 1 391[2] USD[2]
PKB (PSN) (2023)  • całkowite   • na osobę	59,47 mld[2] dolarów międzynar.[2] 4 300[2] dolarów międzynar.[2]
Położenie na mapie
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach

Benin (do 1975 pod nazwą Dahomej), oficjalnie Republika Beninu – państwo w Afryce nad Zatoką Gwinejską. Graniczy z Burkina Faso, Nigrem, Nigerią i Togo, członek Unii Afrykańskiej i ECOWAS.

Począwszy od XIII wieku na tereny te zaczęły napływać ludy Adża. Powstało wtedy kilka małych państw, z których pierwsze pojawiły się na wybrzeżu. Były to Allada i Ouidah. W XV wieku obszar ten odkryli Portugalczycy. Od XVII wieku na wybrzeżu faktorie i forty budowała Francja, Anglia i Niemcy. Państwa Adża utrzymywały z przybyszami kontakty handlowe, sprzedawały głównie niewolników. W drugiej połowie XVII wieku najważniejszą siłą polityczną w tym rejonie stał się Dahomej. W ciągu XVIII wieku Dahomej podporządkował sobie małe państwa ludu Adża i zmonopolizował handel z Europejczykami. Od połowy XIX wieku wskutek zakazu handlu niewolnikami zmianom uległa gospodarka Dahomeju. Niewolnicy zatrudnieni zostali na plantacjach władcy^[3].

W 1851 roku Dahomej podpisał traktat handlowy z Francją. W 1890 roku w wyniku traktatu Dahomej oddał Kotonu i Porto-Novo pod francuski protektorat. Dahomej sprzeciwiał się dalszemu poszerzaniu wpływów Francji. Opór zakończył się karną ekspedycją Francji w 1892 roku. W 1894 roku Dahomej stał się kolonią, a w 1904 roku został przyłączony do Francuskiej Afryki Zachodniej. W trakcie kolonialnych rządów dobrze rozwinęło się szkolnictwo, w wyniku czego powstała dość liczna wykształcona elita. W 1915 i 1923 miały miejsce powstania antyfrancuskie. Po 1945 roku narastał ruch wyzwoleńczy. W 1957 roku Francja została zmuszona do dopuszczenia do udziału w rządzie przedstawicieli ludności tubylczej, a w 1958 uznała Dahomej za republikę autonomiczną w ramach Wspólnoty Francuskiej. Pełna niepodległość ogłoszona została w 1960 roku^[3].

Pierwszym prezydentem republiki został Hubert Maga. W 1963 roku wojsko obaliło go w wyniku puczu. Przez kolejne dziewięć lat doszło do kilku następnych zamachów. W 1972 roku polityczny chaos zakończył przewrót majora Mathieu Kérékou. W 1974 roku ogłosił on obowiązywanie w kraju orientacji marksistowskiej a rok później zmienił nazwę kraju na Ludowa Republika Beninu. W republice ludowej pełnię władzy sprawowała Partia Ludowej Rewolucji, z Kérékou jako przewodniczącym. Nowy rząd znacząco zreformował politykę gospodarczą i przeprowadził nacjonalizację najważniejszych przedsiębiorstw, szkolnictwa i banków. W 1980 roku Kérékou został prezydentem. W 1989 roku po wcześniejszych niepokojach społecznych i gospodarczych ruszył proces demokratyzacji. W 1990 roku wprowadzono system wielopartyjny, z nazwy państwa usunięto termin „Ludowa”. Pierwsze wolne wybory w 1991 roku wygrał opozycjonista Nicéphore Soglo. Nieudolna polityka gospodarcza Soglo doprowadziła do powrotu do władzy Kérékou. Były dyktator wygrał wybory prezydenckie w 1996 i 2001 roku. Wybory w 2006 i 2011 zwyciężył liberalny ekonomista Yayi Boni. Benin stanowi rzadki w Afryce przykład udanego przejścia do demokracji^[3].

W 2016 roku w Beninie zniesiono karę śmierci za wszystkie przestępstwa^[4].

Kraj podzielony jest na 12 departamentów. Do 1999 było ich 6.

 Osobny artykuł: Podział administracyjny Beninu.

 Osobny artykuł: Geografia Beninu.

Północną część kraju pokrywa sawanna z akacjami i baobabami, natomiast na wybrzeżu rosną namorzyny. Wewnątrz kraju występują lasy suche, okresowo zrzucające liście. Zdarzają się również enklawy wilgotnych, wiecznie zielonych lasów. Tutejsze parki narodowe, tj. Pendjari i W du Niger, rezerwaty dzikich zwierząt reprezentowane przez takie gatunki jak m.in. lamparty, antylopy, słonie, hieny i wiele gatunków małp, stanowią dużą atrakcję turystyczną.

Poniższa tabela przedstawia największe miasta Beninu (ludność powyżej 50 tys. mieszkańców) według spisu ludności z 11 maja 2013 roku^{[potrzebny przypis]}:

 Osobne artykuły: Gospodarka Beninu i Rolnictwo w Beninie.

Benin to kraj rolniczy z przewagą gospodarstw karłowatych. Uprawy dające produkty eksportowe – olej palmowy i kakao – prowadzi się w wilgotniejszej, gęściej zaludnionej części południowej państwa. Miasto Kotonu jest portem i ośrodkiem przemysłowym. Główne towary eksportowe, to: bawełna, orzechy nerkowca, masło shea i tkaniny, a główne importowe to artykuły spożywcze, produkty naftowe i środki produkcji^[5].

Długość używanych linii kolejowych: 438 km o szerokości 1000 mm^[1]

Otwarta sieć kolejowa Beninu składa się z dwóch tras:

• Porto-Novo – Parakou
• Otwarty ponownie w 1999 roku odcinek Porto-Novo – Kotonu

• Łączna długość dróg: 16 000 km^[1]

Przez teren Benin przebiega planowana Trans–West African Coastal Highway^[6]. W momencie ukończenia budowy wszystkich mostów zapewni ona połączenie utwardzoną drogą państw ECOWAS.

Kotonu

Porty lotnicze w Beninie

Paolo Valente, Opowieści szeptane przez wiatr, [1], Wydawnictwo WAM, Kraków 2008

Mężczyźni - 60 lat, 8 miesięcy^[1]

Kobiety - 64 lat, 6 miesięcy^[1]

Średnio 340 osób na 1000 ma dostęp do Internetu^[1].

 Osobny artykuł: Religia w Beninie.

Struktura religijna w 2020 roku, według The ARDA^[8]:

• chrześcijaństwo – 43,5%:
  • katolicy – 23,7%
  • niezależne kościoły – 12,1%
  • protestanci – 10,3% (gł. zielonoświątkowcy i metodyści)
• tradycyjne religie plemienne – 28,5%
• islam – 27,6%
• brak religii – 0,24%
• bahaizm – 0,13%.

Liczba wyznawców lokalnych wierzeń jest zaniżona – wiele osób, które nominalnie identyfikują się jako chrześcijanie lub muzułmanie praktykują również tradycyjne religie^[9].

• Oficjalna strona rządu Beninu (fr.)