Bitwa pod Stonne

Ten artykuł od 2022-08 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Bitwa pod Stonne

II wojna światowa, front zachodni, kampania francuska
Pomnik upamiętniający walki pod Stonne
Czas	15–17 maja 1940
Miejsce	Stonne, Ardeny
Terytorium	Francja
Przyczyna	niemiecka inwazja na Francję
Wynik	zwycięstwo Niemców
Strony konfliktu
Francja  III Rzesza
Dowódcy
Jean Flavigny Gustav Anton von Wietersheim Otto-Wilhelm Förster
Siły
XXI Korpus Armijny: 42 500 piechoty 130 czołgów XIV Korpus Armijny, VI Korpus Armijny: 90 000 piechoty 300 czołgów
Straty
1000 zabitych 6500 rannych 33 czołgi zniszczone 3000 zabitych 23 500 rannych 24 czołgi zniszczone
Położenie na mapie Francji miejsce bitwy
49°33′02,88″N 4°55′37,92″E/49,550800 4,927200

Bitwa pod Stonne – starcie zbrojne stoczone w dniach 15–18 maja 1940 roku pomiędzy siłami francuskimi a niemieckimi w czasie kampanii francuskiej.

10 maja wojska III Rzeszy rozpoczęły inwazję na Francję (Grupa A) z jednoczesnym manewrem przez Belgię (Grupa B). Na odcinku od Luksemburga do Szwajcarii pozostawała jeszcze Grupa C, która jednak miała oczekiwać na postępy blitzkriegu i w późniejszym czasie ewentualnie włączyć się do działań na linii Maginota. Dzięki manewrowi przez Ardeny Niemcom udało się wejść 12 maja w lukę pomiędzy siłami francuskimi nad Mozą, gdyż sztab w Paryżu uznał, iż przeciwnik nie podejmie trudnego marszu przez góry. Wojska francuskie zostały zmuszone do szybkiego odwrotu, po tym jak Niemcom udało się przełamać obronę Sedanu (12–15 maja) i utworzyć tam przyczółki.

W bitwie wzięło udział w sumie ok. 132 500 żołnierzy (w tym 45 500 Francuzów i 90 000 Niemców) oraz 430 czołgów (w tym 130 francuskich i 300 niemieckich).

XXI Korpus Armijny

• 3. Rezerwowa Dywizja Pancerna (D.Panc.)
  • 5. Półbrygada (tzw. ciężka, w sile trzydziestu dziewięciu czołgów Char B1-bis)
    • 41. Batalion Czołgów (B.Cz.)
    • 49. B.Cz.
  • 7. Półbrygada (tzw. lekka, czołgi typu H-35 i H-39)
    • 42. B.Cz.
    • 45. B.Cz.
  • 16. Batalion Szaserów Pieszych (piechota zmechanizowana)
  • 319. Pułk Artylerii (P.A.)
• 3. Zmotoryzowana Dywizja Piechoty (Z.D.P.)
  • 6. Grupa Zwiadowcza Piechoty
  • 51. Pułk Piechoty (P.P.)
  • 67. P.P.
  • 91. P.P.
  • 42. P.A.
  • 242. Pułk Artylerii Ciężkiej
• 4. Batalion Czołgów Lekkich (B.Cz.L.)

XIV Korpus Armijny

• 10. D.P.
  • 4. Brygada Pancerna (Bryg.Panc.)
    • 7. Pułk Pancerny (trzy bataliony pancerne)
    • 8. Pułk Pancerny (trzy bataliony pancerne)
  • 10. Brygada Strzelców
    • 69. Pułk Strzelców
    • 86. Pułk Strzelców
  • 90. P.A.
  • 90. Pancerny Oddział Zwiadowczy
• Pułk Piechoty Großdeutschland

VI Korpus Armijny

• 16. Dywizja Piechoty^[a]
  • 60. P.P.
  • 64. P.P.
  • 79. P.P.
  • 16. P.A.
  • 52. Pułk Artylerii Ciężkiej (P.A.C.)
  • 16. Batalion Pionierów
  • 16. Oddział Rozpoznawczy
  • 16. Oddział Przeciwpancerny
  • 16. Oddział Łączności
  • 16. Polowy Batalion Zapasowy
• 24. Dywizja Piechoty^[a]
  • 31. P.P.
  • 32. P.P.
  • 102. P.P.
  • 24. P.A.
  • 60. P.A.C.
  • 24. Batalion Pionierów
  • 24. Oddział Rozpoznawczy
  • 24. Oddział Przeciwpancerny
  • 24. Oddział Łączności
  • 24. Polowy Batalion Zapasowy

Po pierwszych klęskach Francuzi zdecydowali się powstrzymać natarcie niemieckie w okolicy wsi Stonne. Jednocześnie gen. Heinz Guderian nakazał uderzenie i zajęcie pozycji siłom niemieckim na linii Kanał Ardeński – Moza – Stonne – Mouzon. Ten manewr miał zapewnić bezpieczeństwo Grupie A na jej lewej flance w czasie postępów w głąb francuskiego terytorium. Najważniejszym okazało się zdobycie pozycji wokół Stonne, gdyż zapewniłoby to względne bezpieczeństwo przeprawiającym się oddziałom niemieckim przed francuską artylerią.

Wcześnie rano 15 maja na Stonne uderzyły pierwsze oddziały niemieckie: P.P. Großdeutschland i 8. P.Panc., które dostały się pod ogień francuskich 67. P.P. oraz 6. Grupy Zwiadowczej. Po utracie siedmiu czołgów Niemcy wycofali się, choć utrzymali się w samej wsi. Sytuację zmienił dopiero atak od strony zachodniej francuskiej lekkiej 7. Półbrygady o godz. 7:30. Wyczerpawszy jednak amunicję i bez wsparcia piechoty o godz. 8:00 czołgi wycofały się, a wieś ponownie zajęli Niemcy. Kontruderzenie próbował przeprowadzić w tej sytuacji o godz. 9:00 kpt. Caraveo z 49. B.Cz., ale także on nie otrzymał wsparcia piechoty i musiał zarządzić odwrót. O 9:30 Stonne ponownie znalazło się w rękach sił niemieckich. Caraveo nie poddał się i ponowił natarcie – Stonne zostało zajęte ok. 10:30. Czołgi francuskie nadal pozostawały jednak bez wsparcia piechoty i po utracie trzech pojazdów zarządzono odwrót. O 10:45 wieś po raz kolejny zajęli Niemcy.

Francuzi w tej sytuacji postanowili przeprowadzić kontrnatarcie z większymi siłami. Brały w nim udział 51. P.P., 67. P.P., oraz trzy czołgi z 49. B.Cz., jeden z 45. B.Cz. oraz dwa z 4. B.Cz.L. Po zaciętych walkach Francuzom udało się ok. południa wkroczyć i utrzymać Stonne. Tymczasem dowodzący całym francuskim zgrupowaniem gen. Jean Flavigny postanowił poprowadzić wielkie natarcie pod Sedanem, aby odrzucić siły inwazyjne w kierunku granicy. Wymusiło to postój czołgów we wsi, aby uzupełnić paliwo i zsynchronizować dalsze działania z innymi jednostkami. Niemcy zyskali czas na przegrupowanie odrzuconych sił i poprowadzili nowe uderzenie. Zaskoczone siły francuskie musiały wycofać się pod naporem 69.P.P i P.P. Großdeutschland, które zajęły wieś o 17:30. Powiadomiony o wszystkim Flavigny musiał odwołać atak pod Sedanem, a to zapewniło Niemcom w tym rejonie sukces operacyjny. Francuzi jednak nie zamierzali łatwo rezygnować z pozycji pod Stonne.

16 maja walki nie były już tak zacięte, jednak wieś dwukrotnie zmieniała posiadacza: o 7:30 miejscowość zdobyli Francuzi. Kluczową rolę w tym natarciu odegrał tzw. Rzeźnik ze Stonne, kpt. Pierre Billotte. Dowodząc jednym czołgiem typu Char B1-bis (nazwa własna Eure) z 41. B.Cz. poprowadził on szarżę na niemiecki konwój pancerny z 8. P.Cz. (4. Bryg.Panc.). Zniszczywszy pojazdy prowadzący i końcowy, rozpoczął następnie ostrzał reszty niemieckich czołgów. W wyniku tego ataku zostało zniszczonych trzynaście pojazdów nieprzyjaciela (dwa typu PzKpfw IV oraz jedenaście PzKpfw III), a także dwie armaty przeciwpancerne PaK 36. Mimo aż stu czterdziestu trafień bezpośrednich Billotte bez strat i poważnych uszkodzeń czołgu powrócił na pozycje francuskie. Mimo tego sukcesu w nowym natarciu ok. godz. 17:00 Francuzi zostali jednak wyparci ze Stonne przez Niemców.

17 maja walki znów przybrały na sile i Stonne jeszcze sześciokrotnie było zajmowane bądź przez Francuzów bądź przez Niemców. Ostatecznie o 17:30 17 maja siły francuskie musiały się wycofać wobec sukcesów Niemców w innych rejonach walk. Po raz siedemnasty i ostatni w tej kampanii wieś zmieniła właściciela. Mimo sukcesu sił niemieckich pojedyncze ogniska oporu wokół Stonne przetrwały aż do 25 maja.

Bitwa okazała się dla Niemców jedną z najkrwawszych w całej kampanii, ze stratami: 3000 zabitych i ponad 23 500 rannych. Francuzi ponieśli również wysokie straty, jednak niższe od niemieckich: 1000 zabitych oraz 6500 rannych. Niemcy stracili także dwadzieścia cztery czołgi, Francuzi natomiast trzydzieści trzy.

Nieudana próba obrony Stonne spowodowała, że chwilowo spowolniona ofensywa niemiecka dalej przebiegała pomyślnie i ostatecznie doprowadziła do francuskiej klęski 22 czerwca. Po zakończeniu II wojny światowej gen. Hermann Hoth napisał, że pod Stonne Francuzi zaprzepaścili szansę, by rychłą porażkę przekuć w zwycięstwo. Opinia ta była przesadzona, jednakże sukces Francuzów mógł doprowadzić do udanego wyparcia Niemców z okolic Sedanu i zmiany planów inwazyjnych.

• Autant Jean-Paul, La bataille de Stonne, mai 1940: un choc frontal durant la campagne de France, Nice 2010.
• Frieser Karl-Heinz, Blitzkrieg-Legende: der Westfeldzug 1940, Vol. 2, Oldenburg 1996.
• Horen Bernard, Une bataille „oubliée” de la seconde guerre mondiale: bataille de Stonne-Le Mont-Dieu-Tannay, 14-25 mai 1940, Association Ardennes 1940, 1999.
• Lormier Dominique, La bataille de Stonne: Ardennes, Mai 1940, Paris 2010.
• Mary Jean-Yves, Le corridor des Panzers: Par delà la Meuse 10-15 mai 1940, t. I, Bayeux-Heimdal 2009.
• Vadon Jaques, Les Ardennes dans la guerre 1939-1945, Lyon 1994.