Konfrontacja indonezyjsko-malezyjska
| zimna wojna | |||
 Bombowiec Avro Vulcan należący do Royal Air Force ląduje w Butterworth w Malezji (ok. 1965 roku) | |||
| Czas | 20 stycznia 1963 – 11 sierpnia 1966 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Przyczyna | utworzenie Federacji Malezji, | ||
| Wynik | zwycięstwo Malezji i sojuszników, | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Konfrontacja indonezyjsko-malezyjska (malajski Konfrontasi) – konflikt zbrojny o przynależność państwową wyspy Borneo prowadzony w latach 1963–1966 pomiędzy Malezją wspieraną przez Wielką Brytanię a Indonezją.
Tło i geneza
[edytuj | edytuj kod]W sierpniu 1957 roku Federacja Malajska ogłosiła niepodległość od Wielkiej Brytanii[1]. W jej skład wchodziło wówczas 11 stanów na Półwyspie Malajskim, a pierwszym premierem został Tunku Abdul Rahman. W 1961 roku zaproponował on utworzenie Federacji Malezji[2], w skład której wchodzić miałyby, oprócz dotychczasowych stanów, cztery kolonie brytyjskie: Singapur, Brunei, Sarawak i Północne Borneo (obecnie Sabah). Plan zyskał akceptację Wielkiej Brytanii, powołana została tzw. komisja Cobbolda do zbadania nastrojów wśród mieszkańców kolonii[3][4]
Zdecydowanie przeciwne powstaniu Malezji były Filipiny, ze względu na swoje roszczenia wobec Sabahu[5][6][7], natomiast Indonezja początkowo (tj. do końca 1962 roku) nie była nastawiona wrogo do tych planów[8][9][10].
W przeprowadzonych w Brunei w sierpniu 1962 roku wyborach do Rady Legislacyjnej zdecydowane zwycięstwo odniosła lewicowa Partia Ludowa (PRB) pod wodzą A.M. Azahari (Sheikh Azahari bin Sheikh Mahmud), który sprzeciwiał się wstąpieniu Brunei do Federacji i postulował utworzenie niezależnego państwa skupiającego trzy brytyjskie kolonie znajdujące się w północnej części Borneo, tj. Brunei, Sarawak i Sabah[11]. W grudniu 1962 roku Azahari stanął na czele Narodowej Armii Północnego Borneo (która miała prawdopodobnie wsparcie materialne Indonezji) i przeprowadził pucz w celu obalenia sułtana – zwolennika przystąpienia do Federacji. Sułtan wezwał na pomoc Brytyjczyków stacjonujących w Singapurze i powstanie zostało szybko stłumione, a PRB rozwiązana. Sułtan wyciągnął jednak wnioski z wydarzeń i wycofał zgodę na wstąpienie Brunei do Federacji. Sam Azahari, który pozostawał w dobrych relacjach z prezydentem Sukarno, po nieudanym zamachu stanu znalazł azyl w Indonezji.
Choć duża część historyków jest zdania, że Indonezja pozostawała do czasu puczu w Brunei neutralna w kwestii powstania Malezji, spotkać się można z opinią, że to właśnie Indonezja sprowokowała przewrót[12]. Są też tacy, którzy uważają, że przewrót był brytyjską intrygą[13]. Wydarzenia w Brunei stały się punktem zwrotnym w stosunkach Indonezji z jednoczącą się Malezją i pretekstem do zaangażowania się Indonezji po stronie przeciwników Federacji. Ostatnie grupy bojowników na terenie Brunei zostały zniszczone przez Brytyjczyków w maju 1963 roku[14].
W styczniu 1963 roku Subandrio, minister spraw zagranicznych Indonezji oficjalnie ogłosił, że kraj ten sprzeciwia się powstaniu Malezji i zapowiedział politykę konfrontacji (Konfrontasi). Wcześniej, w czerwcu 1960 roku prezydent Sukarno użył tego terminu w kontekście roszczeń wobec zachodniej części wyspy Nowa Gwinea, która była wówczas kolonią holenderską[11]. Dzięki mediacji Stanów Zjednoczonych, w sierpniu 1962 roku w Nowym Jorku udało się doprowadzić do porozumienia, na mocy którego Indonezja przejęła w maju 1963 roku kontrolę nad spornym obszarem. Ocenia się, że sukces ten mógł rozzuchwalić władze Indonezji[11].
We wrześniu 1963 roku powstała Federacja Malezji, w skład której weszły stany Federacji Malajów, Singapur, Sarawak i Sabah[2]. Indonezja zerwała z nowo powstałym państwem stosunki dyplomatyczne[14]. W tym samym miesiącu doszło do splądrowania ambasady brytyjskiej w Dżakarcie, a prezydent Sukarno zapowiedział, że Malezja zostanie „zgnieciona” (ganyang, dosłownie: „przeżuta”)[7]. Oficjalnie Indonezja nie rościła sobie pretensji do północnej części Borneo, celem Konfrontasi było oderwanie stanów Sarawak i Sabah od Malezji. Indonezja realizowała ten cel przez wspieranie lewicowej partyzantki (powstanie w Sarawaku) w znajdujących się na Borneo stanach i ich destabilizację, przez co Konfrontasi bywa postrzegana jako jedna z odsłon zimnej wojny[13].
Wymieniając przyczyny, które doprowadziły do Konfrontasi wspomnieć warto także, że Sukarno widział w utworzeniu Malezji przejaw neokolonializmu, którego był wrogiem[15][10]. Ocenia się także, że zaangażowanie się Indonezji w konflikt mogło być podyktowane chęcią odwrócenia uwagi od wewnętrznych problemów kraju[10].
Przebieg
[edytuj | edytuj kod]Konfrontacja polegała początkowo na przenikaniu niewielkich grup bojowników indonezyjskich, składających się głównie z miejscowych ochotników, przez granicę z Malezją. Grupy te podejmowały następnie działania partyzanckie. Teren tworzyły głównie dżungle, z niewielką siecią dróg. Obronę granicy malezyjskiej zapewniała głównie armia i lotnictwo brytyjskie, chociaż stopniowo wzrastał udział malezyjskich sił zbrojnych. Udział w konflikcie po stronie malezyjskiej brały także siły australijskie i nowozelandzkie. Aktywnie brała udział w konflikcie marynarka brytyjska Royal Navy, wykonując zadania transportowe – w tym przerzucenia wojsk i zapasów z Singapuru, oraz zabezpieczające[14]. Główną rolę odgrywały brytyjskie lotniskowce oraz śmigłowcowce desantowe i ich śmigłowce oraz oddziały komandosów[14].
Jedną z pierwszych operacji był rajd rebeliantów na miasteczko Limbang na obszarze Sarawaku na początku grudnia 1962 roku[16]. Ponieważ rebelianci wzięli jako zakładników sześciu Europejczyków, dowództwo brytyjskie odbiło jeńców w drodze rajdu kompanii Royal Marines 12 grudnia[16]. Przenikanie indonezyjskich oddziałów dywersyjnych do Sarawaku i Sabahu wzmogło się od kwietnia 1963 roku, a zwłaszcza latem tego roku, po konfrontacyjnym wystąpieniu prezydenta Sukarno, który zapowiedział skruszenie Malezji[14].
Z czasem, od 1964 roku przez granicę zaczęły przenikać również regularne jednostki indonezyjskie. Także Brytyjczycy prowadzili działania na terenie indonezyjskiego Kalimantanu (operacja Claret). Indonezja usiłowała także prowadzić działania przeciw zachodniej Malezji, lecz bezskutecznie. W tym czasie w Indonezji doszło do nieudanej próby zamachu stanu dokonanej przez Ruch 30 Września (30 września 1965), na skutek którego nastąpiły czystki antykomunistyczne i wzrost znaczenia generała Suharto. 11 sierpnia 1966 podpisano pokój, a Indonezja uznała Malezję.
W działaniach zginęło m.in. 114 żołnierzy brytyjskich i sprzymierzonych, a 181 zostało rannych[17]. Indonezja przyznała straty ok. 600 żołnierzy, lecz według powszechnej opinii specjalistów są one znacząco zaniżone[17].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ The UK Statute Law Database: Federation of Malaya Independence Act 1957 (c. 60).
- ↑ a b United Nations Treaty Series Nr.10760: Agreement relating to Malaysia. untreaty.un.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-05-14)]..
- ↑ UN General Assembly 15th Session – The Trusteeship System and Non-Self-Governing Territories (pages:509-510).
- ↑ UN General Assembly 18th Session – the Question of Malaysia (pages:41-44).
- ↑ United Nations Treaty Registered No. 8029, Manila Accord between Philippnes, Federation of Malaya and Indonesia (31 JULY 1963). untreaty.un.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-12)]..
- ↑ United Nations Treaty Series No. 8809, Agreement relating to the implementation of the Manila Accord. untreaty.un.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-12)]..
- ↑ a b Keat Gin Ooi: Southeast Asia: a historical encyclopedia, from Angkor Wat to East Timor. ABC-CLIO, 2004. ISBN 978-1-57607-770-2.
- ↑ Joseph Chin Yong Liow: The politics of Indonesia-Malaysia relations: one kin, two nations. Routledge, 2005. ISBN 978-0-415-34132-5.
- ↑ Robert Edward Elson: Suharto: a political biography. Cambridge University Press, 2001. ISBN 978-0-521-77326-3.
- ↑ a b c Kenneth J. Conboy: Intel: inside Indonesia’s intelligence service. Equinox Publishing, 2004. ISBN 978-979-97964-4-8.
- ↑ a b c Michael Leifer: Dictionary of the modern politics of South-East Asia. Taylor & Francis, 2001. ISBN 978-0-415-23875-5.
- ↑ Richard James Aldrich, Gary D. Rawnsley, Ming-Yeh T. Rawnsley: The clandestine Cold War in Asia, 1945-65: Western intelligence, propaganda and special operations. Taylor & Francis, 2000. ISBN 978-0-7146-8096-5.
- ↑ a b Greg Poulgrain: The genesis of konfrontasi: Malaysia, Brunei, Indonesia, 1945-1965. C. Hurst & Co. Publishers, 1998. ISBN 978-1-85065-513-8.
- ↑ a b c d e Sobański 2002b ↓, s. 63.
- ↑ Nicholas J. White: British business in post-colonial Malaysia, 1957-70: neo-colonialism or disengagement?. Routledge, 2004. ISBN 978-0-415-32320-8.
- ↑ a b Sobański 2002b ↓, s. 62-63.
- ↑ a b Sobański 2002b ↓, s. 67.