Porąbka (Sosnowiec)

Porąbka
	Dzielnica Sosnowca
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miasto	Sosnowiec
Prawa miejskie	1967–1972
W granicach Sosnowca	1975
SIMC	943664
Strefa numeracyjna	32
Kod pocztowy	41-216
Tablice rejestracyjne	SO
	Położenie na mapie Polski Porąbka
	Położenie na mapie województwa śląskiego Porąbka
	Położenie na mapie Sosnowca Porąbka
	50°16′48″N 19°13′20″E/50,280000 19,222222
	Multimedia w Wikimedia Commons

Porąbka – wschodnia dzielnica Sosnowca o statusie jednostki pomocniczej gminy^[1].

Do 1967 r. Porąbka była wsią, której historia sięga średniowiecza^[2]^[3]. W spisanej w latach 1470–1480 księdze „Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis” Jan Długosz wymienia Porąbkę wśród wsi jako „Porambka”^[4]. W latach 1967–1973 Porąbka była samodzielnym miastem w powiecie będzińskim^[5], a w okresie 1973-1975 dzielnicą Kazimierza Górniczego^[6]. W 1975 r. została włączona do Sosnowca^[7].

Porąbka graniczy od północnego zachodu z Zagórzem, od północnego wschodu z Kazimierzem i Ostrowami Górniczymi, od południowego zachodu z Klimontowem a od południowego wschodu z Maczkami. Jest przecięta torowiskiem historycznej Kolei Iwangorodzko-Dąbrowskiej posiadającym tutaj stację, jednak rzadko już używanym na tym odcinku, a w części zachodniej drogą ekspresową S1 posiadającą tutaj węzeł o charakterze miejskim^[8].

Współcześnie do Porąbki zalicza się historycznie odrębne Zawodzie (określane czasem jako Porąbka-Zawodzie), wzajemnie oddzielone przepływającą tutaj rzeką Bobrek. W przeszłości w Zawodziu łączyły się ważne szlaki komunikacyjne będzińsko-krakowski i sławkowsko-modrzejowski. Połączony szlak prowadził na północ, a po przecięciu brodu na Bobrku, rozchodził się w trzy strony: do Strzemieszyc Wielkich (na północny wschód, przez wieś Porąbka), Będzina i Modrzejowa^[8].

W dzielnicy wyodrębnia się:

Zawodzie
- Nowe Zawodzie
- Pekin Zawodzie
- Stare Zawodzie
Galot
Juliusz i os. Juliusz
kolonia Zabobrek
Poręba Wielka

W 2015 r. w obszarze Porąbki utworzono jednostkę pomocniczą gminy - Dzielnicę Porąbka^[1].

Data	Wydarzenie
1326	Pierwsza informacja pisana o Porąbce. Pierwotnie obejmowała ona w przybliżeniu teren dzisiejszych dzielnic Sosnowca: Porąbka, Kazimierz Górniczy, Ostrowy Górnicze i Maczki^[8].
5 sierpnia 1390	Abraham z Wojkowa sprzedaje Porąbkę biskupowi krakowskiemu Janowi Radlicy za 250 grzywien groszy praskich. Odtąd do końca epoki przedrozbiorowej Porąbka wchodzi w skład sławkowskiego klucza dóbr biskupich^[9].
1827	Porąbka liczy 100 domów i 577 mieszkańców.
1905–1913	Budowa osiedla robotniczego (tzw. Kolonia Pekin) dla pracowników kopalń „Kazimierz” i „Juliusz”^[10].
6 stycznia 1913	W Porąbce urodził się Edward Gierek^[8].
1 czerwca 1939	Uruchomienie pierwszego połączenia autobusowego na trasie Śródmieście Sosnowca - Maczki.
1 maja 1959	Uruchomienie połączenia tramwajowego ze Śródmieściem Sosnowca^[8].
1967	Uzyskanie praw miejskich^[8].
1 stycznia 1973	Utrata statusu miasta, przyłączenie do Kazimierza Górniczego^[11].
1975	Razem z Kazimierzem Górniczym włączona w granice Sosnowca^[8]

Kościół Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej w Porąbce
Przystanek kolejowy Sosnowiec Porąbka
Park im. Włodzimierza Mazura
Dom charakterystyczny dla Zagłębia Dąbrowskiego.
Osiedle Juliusz
Stary szyb kopalni przy ul. Reja
Rzeka Bobrek na terenie Porąbki

Zabytki

Kościół NMP Częstochowskiej – świątynia, o cechach neogotyckich, powstała z budynku zbornego (cechowni) kopalni „Kazimierz", który w 1924 r. został zaadaptowany do celów sakralnych.

Inne obiekty i miejsca

Osoby związane z Porąbką

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b Uchwała nr 230/XXI/2015 w sprawie utworzenia jednostki pomocniczej – Dzielnicy Porąbka. [online], www.bip.um.sosnowiec.pl [dostęp 2024-01-26] .
↑ RobertR. Krzysztofik RobertR., Dawna granica państwowajako czynnik miastotwórczy niektórych osiedlina obszarze współczesnego Sosnowca, [w:] W: J.W.: J. Runge (red.), Granice, obszary przygraniczne, euroregiony, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2003, s. 218, 225 .
↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom VIII - wynik wyszukiwania - DIR [online], dir.icm.edu.pl [dostęp 2022-01-17] .
↑ Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, „Liber Beneficiorum”, Aleksander Przezdziecki, Tom II, Kraków 1864, s. 205.
↑ Dz.U. z 1966 r. nr 52, poz. 318
↑ Zmiany administracyjne miast 1945-1984, t. Statystyka regionalna 7, Warszawa 1985, s. 170, 233, 238, 244 .
↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 maja 1975 r. w sprawie zmiany granic niektórych miast w województwach katowickim i opolskim. [online], www.isap.sejm.gov.pl [dostęp 2024-01-26] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Porąbka (Sosnowiec) – WikiZagłębie [online], wikizaglebie.pl [dostęp 2022-01-17] .
↑ HenrykH. Kocot HenrykH., Porąbka – historia wsi z rycerskim rodowodem, „Nowe Zagłębie” (1/7), Sosnowiec: Związek Zagłębiowski, 2010, s. 55-56, ISSN 1689-5282 [dostęp 2024-11-05] (pol.).
↑ Michał Bulsa, Patronackie osiedla robotnicze. Tom 2: Zagłębie Dąbrowskie, Ziemia Rybnicka, Ziemia Wodzisławska, Łódź 2023, s. 64.
↑ Dz.U. z 1972 r. nr 50, poz. 327
↑ MateuszM. Załęski MateuszM., Włodzimierz Mazur będzie patronem jednego z parków [online], Twoje Zagłębie, 22 stycznia 2019 [dostęp 2020-12-15] (pol.).

Linki zewnętrzne

Porąbka (Sosnowiec) w Encyklopedii Zagłębia Dąbrowskiego
Rada Dzielnicy Porąbka
Porąbka 1 (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 813 .

[:2-1] Uchwała nr 230/XXI/2015 w sprawie utworzenia jednostki pomocniczej – Dzielnicy Porąbka. [online], www.bip.um.sosnowiec.pl [dostęp 2024-01-26] .

[2] RobertR. Krzysztofik RobertR., Dawna granica państwowajako czynnik miastotwórczy niektórych osiedlina obszarze współczesnego Sosnowca, [w:] W: J.W.: J. Runge (red.), Granice, obszary przygraniczne, euroregiony, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2003, s. 218, 225 .

[3] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom VIII - wynik wyszukiwania - DIR [online], dir.icm.edu.pl [dostęp 2022-01-17] .

[4] Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, „Liber Beneficiorum”, Aleksander Przezdziecki, Tom II, Kraków 1864, s. 205.

[5] Dz.U. z 1966 r. nr 52, poz. 318

[6] Zmiany administracyjne miast 1945-1984, t. Statystyka regionalna 7, Warszawa 1985, s. 170, 233, 238, 244 .

[7] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 maja 1975 r. w sprawie zmiany granic niektórych miast w województwach katowickim i opolskim. [online], www.isap.sejm.gov.pl [dostęp 2024-01-26] .

[:1-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Porąbka (Sosnowiec) – WikiZagłębie [online], wikizaglebie.pl [dostęp 2022-01-17] .

[9] HenrykH. Kocot HenrykH., Porąbka – historia wsi z rycerskim rodowodem, „Nowe Zagłębie” (1/7), Sosnowiec: Związek Zagłębiowski, 2010, s. 55-56, ISSN 1689-5282 [dostęp 2024-11-05] (pol.).

[10] Michał Bulsa, Patronackie osiedla robotnicze. Tom 2: Zagłębie Dąbrowskie, Ziemia Rybnicka, Ziemia Wodzisławska, Łódź 2023, s. 64.

[11] Dz.U. z 1972 r. nr 50, poz. 327

[:0-12] MateuszM. Załęski MateuszM., Włodzimierz Mazur będzie patronem jednego z parków [online], Twoje Zagłębie, 22 stycznia 2019 [dostęp 2020-12-15] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Części miasta wg TERYT	Bobrek Bór Cieśle Dańdówka Dębowa Góra Feliks Jęzor Józefów Juliusz Kalety Kazimierz Klimontów Kolonia Przyszłość Konstantynów Ludmiła Maczki Mec Milowice Modrzejów Niwka Nowe Zawodzie Ostrowy Górnicze Pogoń Porąbka Sielec Stare Zawodzie Stary Sosnowiec Środula Zagórze
Inne obszary historyczne i zwyczajowe	Abisynia Kazimierz Górniczy Kolonia Pekin Niemce Ostra Górka Ostrowy Piastów Radocha Rudna Stare Maczki Środulka Śródmieście Walcownia Wygwizdów

Przynależność wojewódzka	gubernia piotrkowska (1867–1915) Generalne Gubernatorstwo Warszawskie (1915–19) woj. kieleckie (II RP) (1919–39) woj. kieleckie (1945) woj. śląskie (1945–50) woj. katowickie (1950–53) woj. stalinogrodzkie (1953–56) woj. katowickie (1956–75)
Miasta	Będzin (do 1948 →) Czeladź (do 1870 i 1916–51 →) Dąbrowa (Górnicza) (1916–49 →) Grodziec (od 1951) Kazimierz Górniczy (od 1967) Klimontów (od 1967) Koziegłowy (do 1870) Łagisza (1969–72 →) Modrzejów (do 1870) Mrzygłód (do 1870 i 1916–19) Porąbka (1967–72 →) Siewierz (do 1870 i 1916–19) Sosnowiec (1902–28 →) Strzemieszyce Wielkie (od 1954) Włodowice (do 1870) Wojkowice (od 1962) Zagórze (od 1967) Zawiercie (1915–26 →) Ząbkowice (od 1962) Żarki (do 1870)
Osiedla (1954–72)	Gołonóg (1957–60) Kazimierz (1954–66 →) Klimontów (1954–66) Maczki (1958–72 →) Ostrowy Górnicze (1956–66 →) Porąbka (1956–66) Wojkowice Komorne (1954–62) Zagórze (1954–66) Ząbkowice (1956–62)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Bobrowniki (1867–1954 i od 1973) Choroń (1867–1925) Czeladź (1915) Dąbrowa Górnicza (1909–16) Gołonóg (de facto 1941–54, de jure 1950–54) Górnicza (1874–1909) Grodziec (1915–51) Gzichów (1867–1915) Kazimierz (1950–54) Koziegłowy (1867–1915) Koziegłowy (1915–26 →) Koziegłówki (1915–26 →) Kromołów (← 1890–1926 →) Łagisza (1915–54) Łosień (1867–1954 i od 1973) Mierzęcice (1915–26 →) Milowice (1915) Modrzejów (1915) Mrzygłód (1915–16 i 1919–26 →) Myszków (1924–26 →) Niegowa (1867–1926 →) Niwka (1915–53) Olkusko-Siewierska (1867–1915, 1919–41 i 194?–49) Osad Górniczych (1867–1874) Ożarowice (1867–1941 i 1945–49) Pińczyce (1867–1926 →) Poraj (1915–19 i 1925–26 →) Poręba (Mrzygłodzka) (1867–1926 →) Psary (od 1973) Rokitno Szlacheckie (1867–1926 →) Rudnik–Wielki (1867–1926 →) Sączów (1941–45 i 1950–54) Siewierz (1890–1916 i 1919–26 →) Strzemieszyce (1941–4?) Strzemieszyce Wielkie (1950–54) Sulików (1867–1915) Włodowice (1867–1926 →) Wojkowice Kościelne (de facto 1867–1941, de jure 1867–1949; i od 1973) Wysoka (1915–19) Zagórze (Olkuskie) (1867–1874 i 1909–54) Zagórze (GGW) (1915) Ząbkowice (de facto 1941–54, de jure 1950–54; i od 1973) Żarki (1867–1926 →)
Gromady (1954–72)	Błędów (1954–61) Bobrowniki (1954–72) Dąbie (1954–72) Dobieszowice (1954–72) Gołonóg (1954–56) Kazimierz (1954) Klimontów (1954) Łagisza (1954–68) Łosień (1954–72) Maczki (1954–57) Okradzionów (1954–72) Ostrowy Górnicze (1954–55) Ożarowice (1954–56 →) Porąbka (1954–55) Psary (1954–72) Rogoźnik (1954–72) Sarnów (1954–72) Sączów (1954–72) Siemonia (1954–61) Strzemieszyce Małe (1954–72) Strzemieszyce Wielkie (1954) Strzyżowice (1954–72) Tąpkowice (1954–56 →) Tuczna Baba / Tucznawa (1954–72) Ujejsce (1954–72) Wojkowice Komorne (1954) Wojkowice Kościelne (1954–72) Zagórze (1954) Ząbkowice (1954–55) Żychcice (1954–61)