Sieradz

Sieradz
miasto i gmina
Ilustracja
Sieradzka bazylika
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 łódzkie

Powiat

sieradzki

Data założenia

XI wiek

Prawa miejskie

pomiędzy 1247 a 1255

Prezydent

Paweł Osiewała

Powierzchnia

51,22 km²

Wysokość

124m[1] m n.p.m.

Populacja (31.12.2022)
• liczba ludności
• gęstość


42 258[2]
764,5[3] os./km²

Strefa numeracyjna

+48 43

Kod pocztowy

98-200 do 98-210

Tablice rejestracyjne

ESI

Położenie na mapie powiatu sieradzkiego
Mapa konturowa powiatu sieradzkiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Sieradz”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, w centrum znajduje się punkt z opisem „Sieradz”
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Sieradz”
Ziemia51°35′43″N 18°43′50″E/51,595278 18,730556
TERC (TERYT)

1014011

SIMC

0976050

Hasło promocyjne: Sieradz gościnny dla rozwoju
Urząd miejski
Plac Wojewódzki 1
98-200 Sieradz
Strona internetowa
BIP

Sieradzmiasto w środkowej Polsce, w województwie łódzkim, w powiecie sieradzkim, położone na Nizinie Południowowielkopolskiej, nad Wartą, w Kotlinie Sieradzkiej. Przez Sieradz biegną drogi krajowe: nr 12, S8 i nr 83, a także linia kolejowa nr 14. Sieradz jest ważnym węzłem drogowym i ośrodkiem kulturalno-gospodarczym województwa łódzkiego.

Sieradz jest stolicą ziemi sieradzkiej ( krainy historycznej). W latach 1264–1339 był stolicą księstwa sieradzkiego. W latach 1339–1793 był stolicą województwa sieradzkiego obejmującego dwie jednostki terytorialne: ziemię sieradzką i ziemię wieluńską. Miejsce obrad sejmików deputackich województwa sieradzkiego od XVI wieku do pierwszej połowy XVIII wieku[4]. W latach 1975–1998 Sieradz był stolicą drugiego województwa sieradzkiego.

Według danych GUS z 31 grudnia 2022 r. miasto liczyło 39 158 mieszkańców[5].

Rynek w Sieradzu – fotografia sprzed rewitalizacji

Nazwa miasta

[edytuj | edytuj kod]
Sieradzki Rynek po rewitalizacji

Nazwa miasta pochodzi od imienia Sirad bądź Sierad, którego wcześniejszą formą według niektórych etymologów był Wszerad, według innych zaś – Sirorad[6].

Sieradzkie wieżowce

Od XII w. nazwa miejscowości notowana była po łacinie Siradia[6]. W 1136 nazwę zapisano w wersji Ziraz, w 1241 – Chirask, 1261 (będący już wtedy miastem) Seradz, 1280 Syradz, a w 1284 Siraz[7]. Przez następne stulecia używana była nazwa w dwu wariantach: Siradz oraz Sieradz[6]. W roku 1154 arabski geograf Al-Idrisi w swoim dziele pt. Księga Rogera zamieścił nazwę Sieradza jako S(i)rad(i)ja pośród innych polskich miast: Krakowa, Gniezna, Wrocławia, Łęczycy i Santoka[8][9]. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wydany na przełomie wieków XIX i XX podaje nazwę Sieradz[7].

Miasto Sieradz
Miasto z górki Kłockiej

Historia

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Kalendarium historii Sieradza.
Węzeł na drodze ekspresowej S-8, w tle Sieradz

Pierwsza wzmianka o Sieradzu pochodzi z Bulli gnieźnieńskiej z roku 1136, gdzie miasto wymieniane jest jako gród kasztelański, jednak badania archeologiczne wskazują, że osada mogła być założona już w XI wieku. W latach 1247–1255, nie wiadomo dokładnie kiedy, miasto zostało lokowane na prawie magdeburskim, co czyni je jednym z najstarszych miast w kraju. W 1262–1263 roku założono Księstwo Sieradzkie, zaś w II połowie XIV wieku województwo sieradzkie.

Komenda Powiatowa Policji w Sieradzu

Sieradz jest stolicą ziemi sieradzkiej (jako krainy historycznej). Sieradz był siedzibą kasztelanii sieradzkiej; Sieradz z kasztelanią znalazł się w prowincji łęczyckiej (od przełomu XI i XII w. do 1231 roku), w księstwie łęczyckim (1231–1264) i w księstwie sieradzkim (1264–1339). Od włączenia księstwa sieradzkiego do Królestwa Polskiego w 1339 r. aż do II rozbioru I Rzeczypospolitej Sieradz był w województwie sieradzkim (w jego jednostce terytorialnej: ziemi sieradzkiej), początkowo w kasztelanii sieradzkiej, a nieco później w powiecie sieradzkim (po utworzeniu w Królestwie Polskim powiatów w II połowie XIV wieku)[10][11]. W końcu XVI wieku był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego[12] w starostwie sieradzkim w powiecie sieradzkim województwa sieradzkiego[13].

Sieradz, ziemia sieradzka, ziemia łęczycko-sieradzka i inne krainy historyczne Polski na tle współczesnych granic administracyjnych

W 1383 na sejmie w Sieradzu szlachta okrzyknęła i nieoficjalnie koronowała na króla Polski Jadwigę, córkę Ludwika Węgierskiego. Według historyków M. Balińskiego i T. Lipińskiego po Bitwie pod Grunwaldem, w której sieradzka szlachta brała udział, województwo sieradzkie otrzymało od króla Władysława Jagiełły przywilej używania czerwonego laku (stosowanego tylko przez królów i książąt). Na pamiątkę zwycięstwa król ufundował również w 1414 roku kaplicę pod wezwaniem Rozesłania Apostołów, która znajdowała się na sieradzkim zamku. W 1432 roku na zjeździe w Sieradzu szlachta zobowiązała się po śmierci Władysława Jagiełły wybrać na króla jego syna Władysława. Natomiast w roku 1445 szlachta dokonała tu elekcji Kazimierza Jagiellończyka. Skupisko żydowskie pojawiło się w Sieradzu w 1453 roku[14]. Upadek miasta powstrzymany został z rozwojem przemysłu włókienniczego po utworzeniu kalisko-mazowieckiego okręgu przemysłowego.

Do 1793 Sieradz był miastem wojewódzkim. W wyniku II rozbioru Polski (1793) Sieradz znalazł się w zaborze pruskim, od 1795 leżał w departamencie kaliskim Prus Południowych. Po utworzeniu Księstwa Warszawskiego (1807) Sieradz leżał w departamencie kaliskim. W 1824 do manufaktury Adolfa Harrera przyjechał z wizytą car Rosji Aleksander I a rok później Stanisław Staszic. Po kongresie wiedeńskim (1815) i utworzeniu Królestwa Polskiego powiat sieradzki znalazł się w województwie kaliskim; w 1837 województwo kaliskie przemianowano na gubernię kaliską, która w 1844 została włączona do guberni warszawskiej, a następnie ponownie utworzona w 1867 roku. Po pierwszej wojnie światowej (1914–1918) i zburzeniu Kalisza (1914) powiat sieradzki włączono w 1919 do nowo utworzonego województwa łódzkiego.

W okresie międzywojennym i po II wojnie światowej Sieradz był miastem powiatowym w województwie łódzkim.

II wojna światowa

[edytuj | edytuj kod]

Podczas II wojny światowej Sieradz został włączony w granice III Rzeszy w granice tzw. Kraju Warty pod nazwą „Schieratz”. Niemcy przeprowadzali masowe egzekucje, wysiedlenia i likwidację inteligencji polskiej i Żydów. 14 listopada 1939 z rozkazu Schutzpolizei rozstrzelano na cmentarzu żydowskim 20. przedstawicieli sieradzkiej inteligencji[15]. W sieradzkim w latach 1940–1942 na obszarze ok. 320 km. władze okupacyjne zbudowały poligon niemieckich wojsk pancernych[16], na którym testowano m.in. rakiety V-1[17] zlikwidowano 150 wsi zamieszkanych przez ok. 26 tys. Polaków. Na tym terenie znajdowało się 4876 gospodarstw chłopskich i 9 folwarków ziemskich[18]. Wysiedlono 20 712 osób, resztę zatrudniono na miejscu: w zachowanych majątkach rolnych, przy budowie dróg, lotniska, koszar, baraków dla jeńców wojennych. Część ludności przesiedlono do Łodzi (Litzmannstadt), pozostałych do sąsiednich powiatów.

W czasie okupacji niemieckiej przedwojenne więzienie sieradzkie było jednym z największych na terenie „Kraju Warty”, pod niemiecką nazwą „Strafanstalt, Schieratz”. Zaczęło funkcjonować już 5. września 1939 roku. Było to więzienie męskie. Wielu jego więźniów przeszło uprzednio przez więzienie w Radogoszczu w Łodzi (Litzmannstadt) lub zostało stąd tam wysłane[19].

W dniu 23. stycznia 1945 roku do miasta weszły jednostki Armii Czerwonej kończąc tym samym okupację niemiecką podczas II wojny światowej.

Okres powojenny

[edytuj | edytuj kod]

Na podstawie dekretu PKWN z 31 sierpnia 1944 zostały utworzone miejsca odosobnienia, więzienia i ośrodki pracy przymusowej dla „hitlerowskich zbrodniarzy i zdrajców narodu polskiego”. Obóz pracy nr 166 Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego utworzyło w Sieradzu[20].

Po II wojnie światowej nastąpiła intensywna rozbudowa miasta, zbudowano wiele zakładów przemysłowych, w tym m.in. Zakłady Przemysłu Dziewiarskiego „Sira”, Zakłady Przemysłu Dziewiarskiego „Terpol”, zakłady mechaniczne, gorzelnia i mleczarnia. Powstał też duży park etnograficzny, muzeum. Od 1. czerwca 1975 roku do 31. grudnia 1998 roku Sieradz ponownie był miastem wojewódzkim. Od 1999 roku wrócił do funkcji stolicy powiatu w województwie łódzkim. 16. października 2006 patronką miasta została ogłoszona święta Urszula Ledóchowska. Dla upamiętnienia dnia w którym Stolica Apostolska wyraziła na to zgodę, dzień 8. czerwca został ustanowiony Świętem Miasta Sieradza.

Struktura powierzchni

[edytuj | edytuj kod]

Według danych z roku 2002[21] Sieradz ma obszar 51,22 km², w tym:

  • użytki rolne: 64%
  • użytki leśne: 5%.

Miasto stanowi 3,82% powierzchni powiatu.

Demografia

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Ludność Sieradza.

Dane z 31 grudnia 2022[22]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
Jednostka osób % osób % osób %
Populacja 39 158 100 20 744 53,0 18 414 47,0
Gęstość zaludnienia
[mieszk./km²]
764,5 404,9 359,5
  • Piramida wieku mieszkańców Sieradza w 2021 roku[23].


Ludzie związani z Sieradzem

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Sieradzem.
 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Sieradzu.

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]
  • Most wantowy nad Wartą
    tzw. Dom Kata przy ul. Ogrodowej – budynek kryjący w sobie relikt baszty z XIV wieku i niewielki odcinek miejskiego muru obronnego. Jak się wydaje, w końcu XVI wieku lub – co bardziej prawdopodobne – już w XVII wieku, w oparciu o basztę wzniesiono zapewne częściowo drewniany lub szachulcowy budynek mieszkalny, z którego do dziś zachowały się murowane sklepione piwnice. Obecnie istniejący obiekt powstał w końcu XVIII, bądź na przełomie XVIII i XIX wieku, z wykorzystaniem w murach reliktu umocnień miejskich i starszych piwnic. Przed rokiem 1823 dobudowano doń nieistniejącą już dziś przybudówkę. Zastąpił ją ostatnio nowszą budowlę, zbudowaną równocześnie z remontem i adaptacją całego budynku, który odzyskał dawny blask i świetność dzięki inwestorowi prywatnemu;
  • budynek u zbiegu ul. Dominikańskiej i Zamkowej, zwany „kamienicą pojagiellońską”; jest to najstarsza kamienica w Sieradzu, z końca XVI lub na początku XVII wieku, obecnie siedziba Muzeum Okręgowego;
  • dawny zajazd pocztowy z XIX w., obecnie siedziba m.in. Biura Wystaw Artystycznych;
  • Podominikański Zespół Kościelno – Klasztorny z XIII w.;
  • Bazylika kolegiacka pw. Wszystkich Świętych;
  • Wzgórze Zamkowe, będące pozostałością grodu kasztelańskiego, a następnie książęcego, w którego obrębie w XIII wieku wzniesiono ceglaną rotundę; w XIV wieku gród zastąpił murowany zamek królewski (starościński), wielokrotnie rozbudowywany i przebudowywany, rozebrany w końcu XVIII wieku;
    Rzeka Warta przepływająca przez Sieradz
  • staromiejski Rynek;
  • Sieradzki Park Etnograficzny;
  • budynek Teatru Miejskiego, w przeszłości stajnie pocztowe;
  • oficyna dworska, tzw. „Dworek Modrzewiowy”;
  • drewniany kościół pw. Św. Ducha;
  • kościół pw. św. Wojciecha;
  • synagoga z l. 1819–1824, zdewastowana podczas II wojny światowej i przebudowana przez Niemców na biura;
  • zabytkowe kamienice przy ul. Dominikańskiej, Warszawskiej i Kolegiackiej;
  • garnizonowy Kościół Chrystusa Odkupiciela i Najświętszego Imienia Maryi z l. 1889–1897
  • groby powstańców z 1863 roku, żołnierzy września 1939 roku i grób A. Cierplikowskiego, sławnego fryzjera „Antoine’a”, na miejscowym cmentarzu katolickim;
  • cmentarz żydowski;
  • neoklasyczny gmach I Liceum Ogólnokształcącego im. Króla Kazimierza Jagiellończyka z lat 20. XX w.
  • Dawny Pałac i oranżeria Adolfa Harrera, obecnie szpital

Gospodarka

[edytuj | edytuj kod]
Medana S.A. – ul. Władysława Łokietka

Na potencjał gospodarczy Sieradza składa się ponad 4300 podmiotów gospodarczych, w tym kilkanaście firm z kapitałem zagranicznym, które lokują środki przede wszystkim w branże: budowlaną, sektor AGD, spożywczą, samochodową, elektroniczną, handlową, farmaceutyczną oraz tekstylną. W Sieradzu działają podmioty wspierające lokalnych przedsiębiorców. Rozwija się handel i rynek nieruchomości. Na tempo rozwoju gospodarczego duży wpływ ma także stopień przygotowania infrastruktury technicznej, która sukcesywnie jest modernizowana i rozbudowywana. Rozwijana jest sieć gazowa, energetyczna, wodociągowa i kanalizacyjna. Systematycznie zwiększane i uzbrajane są tereny inwestycyjne. Największym atutem, który nie tylko pozwolił na przyciągnięcie nowych inwestycji do miasta, ale również poprawił dostępność komunikacyjną Sieradza  – jest droga ekspresowa S-8 wraz z zachodnią obwodnicą Sieradza (DK12) oraz węzłami komunikacyjnymi (Sieradz-Południe i Sieradz-Wschód).

Asclepios S.A., Schnee Polska Sp. z o.o., Ceramika Tubądzin, Medana S.A., Scanfil Poland Sp. z o.o., Cornette Underwear, Zarecki Foods Sp.z o.o., Feber Sp. z o.o. (Grupa Inter Cars), OSM Wart Milk i Xella Polska (Ytong) to najważniejsze przedsiębiorstwa ulokowane na terenie Sieradza. Siedem z nich prowadzi działalność na terenie Podstrefy Sieradz Łódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. W 2012 roku powstało Centrum Logistyczne Jeronimo Martins Polska (sieć „Biedronka”). Centrum znajduje się na „Górce Woźnickiej” w pobliżu węzła trasy ekspresowej S8 „Sieradz-Wschód” na obszarze Miejskiej Strefy Gospodarczej „Elewator”.

Na przestrzeni ostatnich lat, dzięki aktywnej polityce miasta, stworzono atrakcyjną alternatywę dla Podstrefy Sieradz Łódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej w postaci Miejskich Stref Gospodarczych. Na terenie Sieradza funkcjonuje kilka takich obszarów. Zlokalizowane są one przy drogach nr 12 i 14 oraz nr 83 w sąsiedztwie drogi ekspresowej S-8 (Węzeł Sieradz-Południe, Węzeł Sieradz-Wschód).

Miasto oferuje również ulgi i preferencje inwestycyjne w postaci zwolnienia z podatku od nieruchomości w ramach regionalnej pomocy inwestycyjnej oraz w podatku dochodowym w ramach inwestycji lokalizowanych na terenach objętych statusem specjalnej strefy ekonomicznej. Dzięki temu z powodzeniem prowadzone są reinwestycje lokalnych przedsiębiorstw. W ostatnich latach można zauważyć również zwiększoną aktywność podmiotów na rynku deweloperskim, którzy inwestują zarówno w budownictwo wielorodzinne, jak i budownictwo jednorodzinne.

Handel

[edytuj | edytuj kod]
Galeria Sieradzka
Galeria Dekada Sieradz

W Sieradzu znajduje się spora liczba supermarketów (takich marek jak: Biedronka, Lidl, Carrefour, Kaufland, Polomarket, Dino, Sedal, Vobiano, Aldi, Stokrotka), a także sklepów wielobranżowych oraz budynków wielkopowierzchniowych. Największą galerią handlową jest galeria Dekada, która mieści ponad 50 sklepów. Drugą co do wielkości jest galeria Sieradzka, była ona pierwszym centrum handlowym w Sieradzu. W 2018 r. otworzono w Sieradzu budowlany market Leroy Merlin, największy w regionie. W ofercie znajduje się ponad 30 tysięcy produktów, powierzchnia handlowa sklepu wynosi ponad 7 tys.mkw

Obiekty handlowe w Sieradzu to:

  • Galeria Sieradzka
  • Galeria Dekada
  • Galeria Rondo
  • Galeria Pawłos
  • Pasaż Sieradzki
  • Pasaż Grunwaldzki
  • Pasaż przy Dekadzie
  • Pawilon Handlowy Bartek
  • Dom Handlowy Warta
  • Centrum Handlowe Pod Wieżą
  • Obiekt handlowo-usługowy Stara Rozlewnia
  • Obiekt mieszkalno-handlowo-usługowy Titanic

Transport

[edytuj | edytuj kod]
Rondo Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego

Transport drogowy

[edytuj | edytuj kod]

Drogi ekspresowe

[edytuj | edytuj kod]

Drogi krajowe

[edytuj | edytuj kod]

Drogi wojewódzkie

[edytuj | edytuj kod]

Przewozy autobusowe

[edytuj | edytuj kod]
Dworzec autobusowy w Sieradzu

Komunikację z okolicą zapewnia PKS Sieradz, a połączenia dalekobieżne obsługują autobusy marki Flixbus.

Komunikacja miejska

[edytuj | edytuj kod]

Autobusy miejskie kursują w Sieradzu od 2 maja 1976 roku. Miasto obsługuje MPK Sieradz[24]. Obecnie działa 12 linii autobusowych, z czego 2 międzymiastowe (Z,Ex – kursy pomiędzy Sieradzem a Zduńską Wolą, ta druga zaś jest linią ekspresową).

Rower miejski

[edytuj | edytuj kod]

Na terenie Sieradza działa system wypożyczalni rowerów miejskich. Stanowi on integralną część systemu wojewódzkiego roweru publicznego, który obejmuje 10 miast na terenie województwa łódzkiego. W Sieradzu funkcjonują 104 rowery miejskie, które można wypożyczać na 12 stacjach rowerowych zlokalizowanych na terenie całego miasta.

Transport kolejowy

[edytuj | edytuj kod]
Dworzec kolejowy Sieradz

Przez miasto przebiega wybudowana w 1902 roku linia kolejowa Łódź Kaliska-Kalisz, stanowiąca obecnie część linii nr 14 relacji Łódź Kaliska – Ostrów WielkopolskiForst.

Obecnie miasto posiada trzy działające stacje kolejowe:

Okoliczne miejscowości bez infrastruktury kolejowej są połączone za pomocą biletu zintegrowanego z Łódzką Koleją Aglomeracyjną[25].

Lądowisko

[edytuj | edytuj kod]

W 2011 oficjalnie otworzono sanitarne lądowisko Sieradz-Szpital.

Edukacja

[edytuj | edytuj kod]
  • Przedszkola:
    • Przedszkole nr 1 im. Kubusia Puchatka
    • Przedszkole nr 2 im. Krasnala Hałabały
    • Przedszkole nr 3 im. Jana Brzechwy
    • Przedszkole nr 4
    • Przedszkole nr 5 im. Misia Uszatka
    • Przedszkole nr 6 im. Jasia i Małgosi
    • Przedszkole nr 15
    • Niepubliczne Przedszkole Zgromadzenia Sióstr Urszulanek im. Św. Urszuli Ledóchowskiej
  • Szkoły podstawowe:
    • Szkoła Podstawowa nr 1 im. Władysława Reymonta
    • Szkoła Podstawowa nr 4 im. Marii Konopnickiej
    • Szkoła Podstawowa nr 6 im. Janiny Majkowskiej
    • Szkoła Podstawowa Integracyjna nr 8
    • Szkoła Podstawowa nr 9 im. Władysława Łokietka
    • Szkoła Podstawowa nr 10 im. Bolesława Zwolińskiego
    • „Edukacja Niezależna” Sp. z o.o.
    • Katolicka Szkoła Podstawowa przy Parafii Rzymskokatolickiej Św. Urszuli Ledóchowskiej
I Liceum Ogólnokształcące im. Kazimierza Jagiellończyka
  • Szkoły ponadpodstawowe:
    • Powiatowy Zespół Szkół nr 1
    • Powiatowy Zespół Szkół nr 2 im. M. Dąbrowskiej
    • I Liceum Ogólnokształcące im. Kazimierza Jagiellończyka
    • II Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego
    • Liceum Ogólnokształcące w Zespole Szkół Katolickich
    • Liceum Ogólnokształcące Umiejętności Twórczych
    • Liceum Ogólnokształcące Społecznego Towarzystwa Oświatowego
    • Centrum Kształcenia Ustawicznego
  • Szkoły policealne:
    • Centrum Kształcenia Ustawicznego (Ulica Mickiewicza 4)
    • Sieradzkie Centrum Kształcenia Ustawicznego Województwa Łódzkiego (Ulica 3-go Maja 7)
  • Szkoły wyższe:
    • Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Sieradzu (1990–2016; początkowo przy ul. Tuwima 2, a od 2009 przy ul. 3 Maja 7)[26]
    • Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna w Sieradzu
    • Wyższa Szkoła Kupiecka w Łodzi, wydział zamiejscowy w Sieradzu
    • Politechnika Łódzka – Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny w Sieradzu
    • Zespół Kolegiów Uniwersytetu Łódzkiego
  • Byłe gimnazja (do reformy oświaty z 2017):
    • Publiczne Gimnazjum Gminy Sieradz im. Jana Pawła II
    • Gimnazjum nr 1 im. 31 Pułku Strzelców Kaniowskich
    • Gimnazjum nr 2 im. Królowej Jadwigi
    • Gimnazjum nr 3 im. Unii Europejskiej
    • „Edukacja Niezależna” Sp. z o.o.
    • Gimnazjum Katolickie przy Parafii Rzymskokatolickiej Św. Urszuli Ledóchowskiej
    • Gimnazjum Językowe Społecznego Towarzystwa Oświatowego

Kultura

[edytuj | edytuj kod]
Teatr Miejski w Sieradzu
Fragment elewacji frontowej budynku Teatru Miejskiego
Amfiteatr Miejski w Sieradzu

Biblioteki:

Domy kultury:

  • Miejski Dom Kultury www.mdksieradz.pl – od 2009 r. również zamiejscowa scena Teatru im. Stefana Jaracza w Łodzi (w ramach projektu „Utworzenie Europejskich Scen Teatru im. Stefana Jaracza w województwie łódzkim”)
  • Spółdzielczy Dom Kultury
  • Młodzieżowy Dom Kultury im. Tadeusza Sygietyńskiego

Kina i teatry – obecnie nie działa żadne kino. W lecie odbywają się projekcje kinowe pod gołym niebem, w amfiteatrze w Parku Staromiejskim. W budynku dawnego teatru miejskiego działa Miejski Dom Kultury – organizuje seanse filmowe, koncerty, w tym muzyki poważnej i jazzu, a także spektakle teatralne (patrz wyżej).

Galerie:

  • Biuro Wystaw Artystycznych www.bwasieradz.pl

Muzea:

Stowarzyszenia, towarzystwa i fundacje

[edytuj | edytuj kod]

Sieradz Open Hair Festiwal

[edytuj | edytuj kod]

Jest to pierwsza w Polsce impreza, polegająca na tworzeniu i prezentowaniu fryzur w otwartej przestrzeni miejskiej. Festiwal jest inspirowany osobą Antoniego „Antoine” Cierplikowskiego – światowej sławy fryzjera, pochodzącego z Sieradza. Pierwsza edycja festiwalu odbyła się w 2009 roku w dniach 17–19 lipca. W programie między innymi:

  • pokazy kosmetyczne i fryzjerskie;
  • XXV Ogólnopolski Konkurs Uczniów Fryzjerstwa im. Antoine’a Cierplikowskiego;
  • półfinał konkursu Miss Polski;
  • bicie rekordu świata w ilości osób poddawanych jednoczesnej stylizacji fryzur w przestrzeni miasta;
  • projekcje kinowe;
  • koncerty muzyczne z udziałem zagranicznych artystów (Jay Delano, In-Grid oraz David Tavaré)[29].

W 2010 roku odbyła się druga edycja festiwalu. W przeciwieństwie do poprzedniej ustanowiono rekord świata w ilości osób poddawanych jednoczesnej stylizacji włosów[30].

Wśród gwiazd, jakie wystąpiły na festiwalu była brytyjska piosenkarka i DJ – Sonique oraz czeski zespół Verona.

Podczas kolejnej edycji festiwalu w roku 2011 muzycznym wydarzeniem był koncert – GENESIS Klassik – Ray Wilson & Band.

W 2012 gwiazdą muzyczną festiwalu była belgijska wokalistka Katerine oraz polskie zespoły Feel, Blue Café.

W 2013 roku odbyła się 5 edycja festiwalu. Wśród gwiazd, jakie wystąpiły na festiwalu była flamandzka piosenkarka muzyki pop i dance – Kate Ryan oraz zespół rockowy – Perfect.

W 2014 roku odbyła się 6 edycja festiwalu. Wystąpiła szwedzka wokalistka popowa Velvet oraz polscy artyści – Kamil Bednarek, Andrzej Piaseczny, Kasia Popowska, zespół Oddział Zamknięty. Imprezę poprowadził Krzysztof Ibisz.

W 2015 roku odbyła się 7 edycja festiwalu. Wystąpiła Maryla Rodowicz oraz inni polscy artyści zespół LemON, DJ Adamus, Paulla, Katarzyna Stasiak.

W 2016 roku odbyła się 8 edycja festiwalu. Wystąpił szwedzki wokalista Måns Zelmerlöw zwycięzca 60. Konkursu Piosenki Eurowizji w 2015 roku oraz polscy artyści – zespół Afromental, Dawid Podsiadło, Ørganek.

W 2017 roku odbyła się 9 edycja festiwalu. Wśród gwiazd, jakie wystąpiły na festiwalu była Brodka oraz grupa Hey z Kasią Nosowską.

W 2018 roku odbyła się jubileuszowa 10 edycja festiwalu. Wystąpił hiszpański wokalista Álvaro Soler oraz polscy artyści zespół Concrete Hills, 3 King oraz wokalista Patryk Kumór.

W 2019 roku odbyła się 11 edycja festiwalu. Wystąpili m.in. zespół Alphaville, Smolik & Kev Fox[31].

W 2020 roku z powodu pandemii COVID-19 festiwal się nie odbył[32].

W 2021 roku odbyła się 12 edycja festiwalu. Wystąpili m.in. Krzysztof Zalewski, Bass Astral x Igo, WaluśKraksaKryzys, Sosnowski, Warszawska Orkiestra Sentymentalna, Rozen, The Cassino i zespół Anna Malek[33].

W 2022 w związku ze sprawami budżetowymi oraz wojną na Ukrainie miasto zrezygnowało z organizacji wydarzenia[34].

  • Telewizja:
    • „Ósemka” Telewizja Regionalna
    • Siewie.tv
  • Radio:
  • Nasze Radio 104,7 fm
  • Nasze Radio nostalgicznie 92,1 fm
  • nasze.fm
  • Radio Łódź Nad Wartą

Programy transmitowane z nadajników w mieście

[edytuj | edytuj kod]
LP Program Profil Właściciel Częstotliwość Moc nadajnika Polaryzacja Lokalizacja nadajnika
1 PR 24 Stacja radiowa o charakterze informacyjno-publicystycznym Polskie Radio 93,10 MHz 0,1 kW pionowa Rezerwacja częstotliwości wydana przez UKE Komin Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej
2 Radio Maryja Rozgłośnia radiowa o charakterze społeczno-katolickim Zakonnicy ze Zgromadzenia Najświętszego Odkupiciela Redemptoryści 95,20 MHz 1 kW pionowa Komin Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej
3 Polskie Radio Łódź Regionalna Rozgłośnia Polskiego Radia w Łodzi, studio w Sieradzu Polskie Radio 96,70 MHz 1 kW pionowa Elewator w Męce
4 Nasze Radio Prywatna rozgłośnia radiowa w dawnym województwie sieradzkim Nasze Radio Sp. z o.o 104,70 MHz 4 kW pionowa Elewator w Męce
5 Tok FM Ponadregionalna stacja radiowa o charakterze informacyjno-publicystycznym Agora 105,4 MHz 2 kW pionowa koncesja: Komin Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej Sieradz ⇒ ostatecznie: Komin Elektrociepłownia Zduńska Wola

Wspólnoty wyznaniowe

[edytuj | edytuj kod]
Kościół pod wezwaniem św. Wojciecha BM w Sieradzu

Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:

Sport, turystyka, rekreacja

[edytuj | edytuj kod]

Corocznie po ulicach miasta organizowane są zawody lekkoatletyczne – Biegi Ulicami Sieradza.

Sieradzkie kluby sportowe

[edytuj | edytuj kod]

Ścieżki rowerowe

[edytuj | edytuj kod]
  • Trasa 1 – Osiedle Broniewskiego – ulica Jana Pawła II – plac Wojewódzki – ulica Ogrodowa (gdzie następuje włączenie się do ruchu ulicznego)
  • Trasa 2 – Osiedle Broniewskiego – ulica Piłsudskiego
  • Trasa 3 – Osiedle Broniewskiego – aleja Pokoju – ulica Polna – ulica Leszka Czarnego
  • Trasa 4 – Osiedle Broniewskiego – ulica Zajęcza – ulica Targowa – ulica Krakowskie Przedmieście – ulica Wierzbowa
  • Trasa 5 – Rynek Starego Miasta – ulica Dominikańska – ulica Warszawska – ulica Sienkiewicza – Park im. Adama Mickiewicza

(Wraz z resztą uliczek dochodzących do Rynku: Ogrodową, Krótką, Kolegiacką, Wodną, Zamkową, Szewską)

  • Trasa 6 – Rynek Starego Miasta – ulica Kościuszki – ulica Żwirki i Wigury – ulica Toruńska – Park Staromiejski
  • Trasa 7 – Ulica Kościuszki – ulica Sienkiewicza – park Staromiejski

Szlaki turystyczne

[edytuj | edytuj kod]
  • Szlak „Walk nad Wartą 1939 r.” – o długości 54 km
  • Szlak „Zabytkowych Dworków Ziemi Sieradzkiej” – o długości 45 km
  • Szlak „Władysława Reymonta” – o długości 35 km
  • Szlak „Sieradzka Eska” – rowerowy o długości 109 km

Podział na osiedla

[edytuj | edytuj kod]
Panorama miasta z alei Pokoju

Współpraca międzynarodowa

[edytuj | edytuj kod]

Współpraca międzynarodowa[39]:

Sąsiednie gminy

[edytuj | edytuj kod]

Sieradz (gmina wiejska), Wróblew

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Sieradz – wysokość. [dostęp 2023-12-22].
  2. Sieradz – liczba mieszkańców. 2022-12-31. [dostęp 2023-12-22].
  3. Sieradz – gęstość zaludnienia. 2022-12-31. [dostęp 2023-12-22].
  4. Wojciech Kriegseisen, Sejmiki Rzeczypospolitej szlacheckiej w XVII i XVIII wieku, Warszawa 1991, s. 29.
  5. Sieradz (łódzkie) » mapy, GUS, nieruchomości, noclegi, szkoły, atrakcje, regon, kody pocztowe, bezrobocie, wypadki drogowe [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-12-22] (pol.).
  6. a b c Kazimierz Rymut, Nazwy miast Polski, wyd. drugie uzupełnione, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987, s. 216, ISBN 83-04-02436-5.
  7. a b Sieradz – Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, 1880–1902, t. X, s. 571.
  8. „Dzieje Wielkopolski w wypisach”, PZWS, Warszawa 1963, s. 41–43.
  9. Tadeusz Lewicki, Polska i kraje sąsiednie w świetle „Księgi Rogera” geografa arabskiego z XII w. Al Indrisi’ego, cz. I, Polska Akademia Nauk. Komitet Orientalistyczny, PWN, Kraków 1945.
  10. Marek Koter: Historyczno-geograficzne podstawy oraz proces kształtowania się regionu łódzkiego. W: Miasto – region – gospodarka w badaniach geograficznych. W stulecie urodzin Profesora Ludwika Straszewicza. Tomasz Marszał (red.). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2016, s. 131–142. ISBN 978-83-8088-122-8. (pol.).
  11. Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, autorzy, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin: Atlas Fontium.
  12. Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 13.
  13. Województwo sieradzkie i województwo łęczyckie w drugiej połowie XVI wieku. Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1998, s. 65.
  14. Maurycy Horn, Najstarszy rejestr osiedli żydowskich w Polsce w 1507 r., w: Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego 1974, nr 3 (91), s. 14.
  15. Sieradzcy Zakładnicy – Strona Hufca ZHP Sieradz im. Sieradzkich Zakładników 1939 r. [online], www.sieradz.zhp.prv.pl [dostęp 2021-04-22].
  16. Ruszkowski A., Poligon niemieckich czołgów, [w:] „Na sieradzkich szlakach”, nr 4/1996, s. 5–6 (plan, foto.).
  17. Klepandy W., Ziemia Sieradzka poligonem latających rakiet, [w:] „Na sieradzkich szlakach”, nr 2/1998, s. 21–22.
  18. Felchner A., Wysiedlenia i przesiedlania w Sieradzkiem podczas II wojny św., [w:] „Biuletyn Okręgowej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Łodzi”, t. III, Łódź 1994, s. 52–60.
  19. Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich, 1939–1945. W-wa 1979, s. 451. Dokumentacja tego więzienia (i dokumenty więźniów) znajduje się w zbiorach Archiwum Państwowego w Łodzi.
  20. Mariusz Lesław Krogulski, Okupacja w imię sojuszu. Armia sowiecka w Polsce 1944–1956 (fragmenty) [online], forumemjot, 9 maja 2012 [dostęp 2018-10-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-13].
  21. Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset [online], regioset.pl [dostęp 2010-09-14].
  22. Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast [online], GUS [dostęp 2010-09-14].
  23. Sieradz (łódzkie) w liczbach » Przystępne dane statystyczne [online], polskawliczbach.pl [dostęp 2024-04-25] (pol.).
  24. Oficjalna strona MPK Sieradz.
  25. Lista miejscowości obsługiwanych przejazdami łączonymi
  26. Historia NKJO [online], nkjosieradz.pl [zarchiwizowane z adresu 2016-06-02].
  27. Towarzystwo Przyjaciół Sieradza – TPS Sieradz http://squark.vot.pl/tpswp/ Sieradz Kościuszki 5/16.
  28. Sieradzkie Stowarzyszenie Kulturalno-Oświatowe w Sieradzu.
  29. Oficjalna strona Sieradz Open Hair Festiwal.
  30. Rekordowa niedziela na Sieradz Open Hair Festival 2010 [online] [zarchiwizowane z adresu 2010-10-02].
  31. Redakcja, Sieradz Open Hair Festival 2019. Jakie atrakcje przygotowali organizatorzy? Kto wystąpi? [zdjęcia] [online], Sieradz Nasze Miasto, 21 maja 2019 [dostęp 2022-08-24] (pol.).
  32. Zaloguj się do Facebooka [online], Facebook [dostęp 2022-08-24] (pol.).
  33. Paweł Gołąb, Open Hair 2021 w pigułce. Zobacz jakie wydarzenia i emocje towarzyszyły festiwalowi ZDJĘCIA [online], Sieradz Nasze Miasto, 14 lipca 2021 [dostęp 2022-08-24] (pol.).
  34. Dariusz Piekarczyk, Pilne! Sieradz rezygnuje z Open Hair Festiwal. Na razie na rok ZDJĘCIA [online], Sieradz Nasze Miasto, 12 maja 2022 [dostęp 2022-08-24] (pol.).
  35. Kontakt [online], zborwsieradzu.pl [dostęp 2022-08-23].
  36. a b Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2023-03-13].
  37. Tysiące fanów na Pucharze Polski | Dziennik Łódzki [online], dzienniklodzki.pl [dostęp 2020-07-09] (pol.).
  38. Terpol Sieradz – sezon po sezonie – Historia Polskiej Piłki Nożnej – HPPN.PL [online], www.hppn.pl [dostęp 2020-07-09].
  39. Miasta partnerskie [online], Urząd Miasta Sieradza [dostęp 2018-10-12] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-12] (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]