Stryków

Stryków
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Stryków – widok od strony zalewu
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Powiat	zgierski
Gmina	Stryków
Aglomeracja	łódzka
Prawa miejskie	1394
Burmistrz	Piotr Ślęzak
Powierzchnia	8,15 km²
Populacja (31.12.2020); • liczba ludności; • gęstość	; 4589; 426,7 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 42
Kod pocztowy	95-010
Tablice rejestracyjne	EZG
	Położenie na mapie Polski Stryków
	Położenie na mapie województwa łódzkiego Stryków
	Położenie na mapie powiatu zgierskiego Stryków
	Położenie na mapie gminy Stryków Stryków
	51°54′04″N 19°36′39″E/51,901111 19,610833
TERC (TERYT)	1020084
SIMC	0959240
	Hasło promocyjne: Spotkajmy się w Strykowie
	Urząd miejskiul. Tadeusza Kościuszki 27; 95-010 Stryków
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Wiadomości w Wikinews
	Strona internetowa

Stryków – miasto w województwie łódzkim, w powiecie zgierskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Stryków. Był miastem szlacheckim^[2].

Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. miasto liczyło 3478 mieszkańców przy gęstości zaludnienia na poziomie 426,7 osoby/km²^[1].

Stryków położony jest w historycznej ziemi łęczyckiej^[3], na obszarze Wzniesień Łódzkich, nad rzeką Moszczenicą, na północny wschód od Łodzi. W obrębie miasta znajduje się zalew o powierzchni 9 ha^[4].

Historia

Stryków uzyskał prawa miejskie w 1394 r. z rąk Władysława Jagiełły na prośbę Deresława de Thulka – podskarbiego łęczyckiego i ówczesnego dziedzica tamtejszych dóbr. W średniowieczu Stryków leżał przy drodze ze Zgierza do Łowicza łączącej Mazowsze z Wielkopolską i Śląskiem. Miasto ze swymi 45 rzemieślnikami (13 sukienników, 5 kupców i kramarzy oraz 5 szynkarzy) stanowiło lokalny ośrodek handlu i rzemiosła, było też ośrodkiem dóbr szlacheckich. Po najeździe szwedzkim w XVII wieku miasto podupadło i zaczęło się odradzać dopiero pod koniec XVIII wieku dzięki F. Czarneckiemu, który próbował ze Strykowa uczynić ośrodek produkcji tekstylnej.

Mimo sprowadzenia handlarzy wełną oraz sukienników Stryków pozostawał ciągle miasteczkiem o charakterze rzemieślniczo-rolniczym i w 1870 r. utracił prawa miejskie. W 1902 r. Stryków uzyskał połączenie kolejowe z Łodzią i Warszawą. Również na początku XX wieku stał się dużym ośrodkiem mariawitów. Dzięki ponownemu rozwojowi rzemiosła, zwłaszcza krawiectwa, szewstwa i garbarstwa w 1923 r. Stryków odzyskał prawa miejskie.

W trakcie II wojny światowej miasto straciło 45% ludności, głównie Żydów, wymordowanych przez hitlerowców, oraz mieszkających w Strykowie Niemców, którzy opuścili miasto uciekając przed Sowietami.

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. łódzkiego.

Zabytki

Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa^[5] na listę zabytków wpisany jest obiekt:

dom, ul. Adama Mickiewicza 3, drewniany, 2 poł. XIX, nr rej.: 725-I-109 z 9.11.1956

Turystyka

Osobny artykuł: Zalew w Strykowie.

Atrakcją turystyczno-rekreacyjną miasta jest (zwłaszcza w okresie letnim) zalew o pow. 9 ha wraz z plażą i strzeżonym kąpieliskiem. Na miejscu można wypożyczyć sprzęt pływający (rowery wodne, kajaki). Obok zalewu urządzono duży parking. Na terenie szkoły podstawowej nr 2 znajduje się obiekt sportowy zbudowany w ramach programu Orlik 2012. W jego skład wchodzą: boisko do piłki nożnej ze sztuczną murawą, boisko do koszykówki oraz tenisa ziemnego, a także szatnie. Z inicjatywy młodzieży, nad zalewem powstał również skatepark. W Strykowie znajdują się: ośrodek zdrowia, posterunek policji, dworzec PKP, postój taxi, hotel, jednostka Państwowej Straży Pożarnej, jednostka OSP, tor motocrossowy, trzy stacje paliw (w tym dwie z gazem, a jedna przy trasie do Łodzi).

Atrakcjami są również:

murowane i drewniane domy z czterospadowymi dachami z XVIII i XIX wieku,
neobarokowy rzymskokatolicki kościół św. Marcina z XX wieku,
fragmenty dawnego kościoła z XVII wieku,
neogotycki starokatolicki kościół mariawitów pod wezwaniem św. Anny i św. Marcina z XX wieku
dom parafialny parafii Kościoła Starokatolickiego Mariawitów.
cmentarz mariawicki z grobami żołnierzy poległych w bitwie nad Bzurą.
rezerwaty leśne Struga Dobieszkowska i Grądy nad Moszczenicą.

Sport

W miejscowości działają klub piłki nożnej, Zjednoczeni Stryków, występujący obecnie (sezon 2023/2024) w piłkarskiej IV lidze, gr. łódzkiej^[6], oraz klub kolarski LUKS Dwójka Stryków.

Transport

Drogi

Obecnie przez Stryków przebiegają droga krajowa nr 14 oraz autostrada A2. Na południowy wschód od miasta znajduje się węzeł autostradowy Łódź Północ – skrzyżowanie autostrad A1 i A2.

Kolej

Przez miasto przebiega linia kolejowa nr 15. W mieście znajduje się czynna stacja kolejowa Stryków^[7] z zabytkowym budynkiem z początku XX w., wyremontowanym w 2012 r.

Komunikacja miejska

Miasto włączone jest do sieci komunikacji autobusowej MPK Łódź: linia 60C^[8] oraz MUK w Zgierzu: linia 2^[9].

Gospodarka

Dzięki powstającemu skrzyżowaniu autostrad A1 i A2 miasto stało się jednym z najważniejszych punktów komunikacyjnych tej części Europy. Wpływa to na duży przypływ inwestorów – szczególnie z branży logistycznej. W ostatnich latach bezrobocie spadło z 13 do 4 proc., a budżet gminy urósł o 40 mln zł – z 10 do 50 (stan na 2012 rok)^[10].

W miejscowości działało Państwowe Gospodarstwo Rolne – Państwowe Gospodarstwo Hodowli Zwierząt Futerkowych w Strykowie i Smolicach^[11].

Oświata

W Strykowie znajdują się 2 szkoły podstawowe.

Religia

W Strykowie znajdują się dwa kościoły: neobarokowy kościół św. Marcina będący siedzibą parafii rzymskokatolickiej i neogotycki kościół św. Anny i św. Marcina będący siedzibą parafii Kościoła Starokatolickiego Mariawitów.

W mieście żyje również diaspora Kościoła Katolickiego Mariawitów, utrzymująca kontakt z parafią w Niesułkowie. Wierni ze Strykowa odprawiają adorację ubłagania 9. dnia każdego miesiąca^[12].

Na północny zachód od centrum Strykowa znajdują się pozostałości po cmentarzu żydowskim, na którym ostatni pochówek został przeprowadzony w 1946 r. Data założenia cmentarza nie jest znana. Prawdopodobnie powstał w XVIII w. Do 1811 r. był jednym z miejsc pochówku żydowskich mieszkańców Łodzi. Cmentarz uległ zniszczeniu, gdy, w czasach PRL, został zajęty przez Przedsiębiorstwo Produkcji Elementów Budowlanych i składowano na nim gruz. W wyniku dewastacji wszelkie naziemne ślady cmentarza uległy zatarciu. W 2020 r., z inicjatywy Nechemii Pinkusewicza, na cmentarzu w domniemanych miejscach pochówków cadyków Efraima Fiszla Szapiro (zm. 10 stycznia 1822 r. - 17 tewet 5582 r.) oraz Zewa Wolfa syna Awrahama Landau'a (zm. 14 września 1891 r. - 11 elul 5651) wzniesiono ohele^[13].

W centrum miasta, obok cmentarza katolickiego, znajduje się cmentarz ewangelicki, a na nim kilkanaście grobów protestanckich, w większości niemieckich, sprzed 1945. Duża kolonia osadników niemieckich znajdowała się w podstrykowskiej osadzie Tymianka.

Demografia

Piramida wieku mieszkańców Strykowa w 2014 roku^[14].

Ludzie związani ze Strykowem

Łazarz Andrysowicz (ur. ? w Strykowie, zm. przed 22 maja 1577) – renesansowy polski drukarz, założyciel Oficyny Łazarzowej. Wydał ok. 270 książek, dbając w wysokim stopniu o estetykę publikacji.

Maciej Stryjkowski Matys Strykowski (łac. Matthias Strycovius ps. „Osostevitius”) herbu Leliwa (ur. w 1547 w Strykowie, zm. między 21 października 1586 a 1593) – polski historyk i poeta, dyplomata, kanonik.

Adam Mierosławski (ur. 23 kwietnia 1815 w Strykowie, zginął w niewyjaśnionych okolicznościach podczas rejsu do Australii 6 maja 1851, pochowany w oceanie) – polski powstaniec, marynarz, inżynier, brat Ludwika – prapradziada Stanisława Dygata, syn płk. Adama Kaspra^[15].

Zishe Breitbart (ur. 22 lutego 1893 w Strykowie, zm. 12 października 1925 w Berlinie) – cyrkowiec żydowskiego pochodzenia, siłacz i aktor estradowy, bohater folkloru żydowskiego. Był znany w latach dwudziestych XX wieku jako Najsilniejszy człowiek świata i Król żelaza. Stanowił wzór dla postaci komiksowej – Supermana^[16].

Paweł Radziszewski (ur. 30 października 1890 w Strykowie, zm. 17 września 1931 w Rudce) – polski geolog, profesor Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, członek Polskiego Towarzystwa Geologicznego.

Józef Lucjan Kępiński (ur. 12 września 1900 w Strykowie, zm. 26 marca 1964 w Warszawie) – podpułkownik, pilot Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Tomasz Wiesław Bystroński (ur. 23 marca 1953 w Strykowie) – polski samorządowiec, wieloletni wójt gminy Nowosolna.

Zobacz też

Cmentarz mariawicki w Strykowie

Przypisy

↑ ^a ^b Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-05-20] .
↑ Przeszłość administracyjna ziem województwa łódzkiego, w: Rocznik Oddziału Łódzkiego Polskiego Towarzystwa Historycznego, Łódź 1929, s. 15.
↑ Alicja Szymczakowa: Piotr Tłuk ze Strykowa h. Łazęka. Internetowy Polski Słownik Biograficzny, 1981. [dostęp 2020-08-09].
↑ Opis gminy Stryków. [dostęp 2011-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-01)].
↑ NID: Rejestr zabytków nieruchomych, województwo łódzkie. [dostęp 2010-11-24].
↑ Skarb - Zjednoczeni Stryków [online], www.90minut.pl [dostęp 2024-03-27] .
↑ Łódzka Kolej Aglomeracyjna sp. z o.o.: Budowa systemu Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej – Etap I (PDF). [dostęp 2012-05-24].
↑ MPK Łódź – rozkłady jazdy. [dostęp 2012-05-24].
↑ EZG.INFO.PL – Międzygminna linia Aleksandrów – Zgierz – Stryków ruszy 1 października [online], ezg.info.pl [dostęp 2017-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2018-03-16] (pol.).
↑ gazetaprawna.pl: Wszyscy korzystają na bliskości autostrad – szczególnie małe miasta. [dostęp 2012-12-06].
↑ Dz.U. z 1990 r. nr 51, poz. 301
↑ Kalendarz Mariawicki na rok 2022 (Felicjanów)
↑ KrzysztofK. Bielawski KrzysztofK., Stryków [online], cmentarze-zydowskie.pl .
↑ Stryków w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ JacekJ. Perzyński JacekJ., Żeglarz i siłacz, Łódź: Księży Młyn Dom wydawniczy, 2016, s. 41 .
↑ JacekJ. Perzyński JacekJ., Żeglarz i siłacz, Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2016, s. 60-87 .

Linki zewnętrzne

Stryków, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 440 .

[populacja2019-1] Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-05-20] .

[2] Przeszłość administracyjna ziem województwa łódzkiego, w: Rocznik Oddziału Łódzkiego Polskiego Towarzystwa Historycznego, Łódź 1929, s. 15.

[3] Alicja Szymczakowa: Piotr Tłuk ze Strykowa h. Łazęka. Internetowy Polski Słownik Biograficzny, 1981. [dostęp 2020-08-09].

[4] Opis gminy Stryków. [dostęp 2011-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-01)].

[5] NID: Rejestr zabytków nieruchomych, województwo łódzkie. [dostęp 2010-11-24].

[6] Skarb - Zjednoczeni Stryków [online], www.90minut.pl [dostęp 2024-03-27] .

[7] Łódzka Kolej Aglomeracyjna sp. z o.o.: Budowa systemu Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej – Etap I (PDF). [dostęp 2012-05-24].

[8] MPK Łódź – rozkłady jazdy. [dostęp 2012-05-24].

[9] EZG.INFO.PL – Międzygminna linia Aleksandrów – Zgierz – Stryków ruszy 1 października [online], ezg.info.pl [dostęp 2017-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2018-03-16] (pol.).

[10] zetaprawna.pl: Wszyscy korzystają na bliskości autostrad – szczególnie małe miasta. [dostęp 2012-12-06].

[11] Dz.U. z 1990 r. nr 51, poz. 301

[12] Kalendarz Mariawicki na rok 2022 (Felicjanów)

[13] KrzysztofK. Bielawski KrzysztofK., Stryków [online], cmentarze-zydowskie.pl .

[populacja2016-14] Stryków w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[15] JacekJ. Perzyński JacekJ., Żeglarz i siłacz, Łódź: Księży Młyn Dom wydawniczy, 2016, s. 41 .

[16] JacekJ. Perzyński JacekJ., Żeglarz i siłacz, Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2016, s. 60-87 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

Miasta na prawach powiatu	Łódź Piotrków Trybunalski Skierniewice
Miasta powiatowe	Bełchatów Brzeziny Kutno Łask Łęczyca Łowicz Opoczno Pabianice Pajęczno Poddębice Radomsko Rawa Mazowiecka Sieradz Tomaszów Mazowiecki Wieluń Wieruszów Zduńska Wola Zgierz
Miasta gminne	Aleksandrów Łódzki Białaczów Biała Rawska Błaszki Bolesławiec Bolimów Dąbrowice Drzewica Działoszyn Głowno Grabów Inowłódz Jeżów Kamieńsk Kiernozia Koluszki Konstantynów Łódzki Krośniewice Lutomiersk Lututów Osjaków Ozorków Parzęczew Piątek Przedbórz Rozprza Rzgów Stryków Sulejów Szadek Tuszyn Ujazd Uniejów Warta Wolbórz Zelów Złoczew Żarnów Żychlin

Wsie	Anielin Anielin Swędowski Bartolin Bratoszewice Bronin Cesarka Ciołek Dobieszków Dobra Dobra-Nowiny Gozdów Kalinów Kiełmina Klęk Koźle Krucice Lipa Lipka Ługi Michałówek Niesułków Niesułków-Kolonia Nowostawy Górne Orzechówek Osse Pludwiny Rokitnica Sadówka Sierżnia Smolice Sosnowiec Sosnowiec-Pieńki Stary Imielnik Swędów Tymianka Warszewice Witanówek Wola Błędowa Wrzask Wyskoki Zagłoba Zelgoszcz
Część miasta	Sujki
Części wsi	Dobra Poduchowna Kazimierzów Młynek Niesułkowskie Działki Nowa Zelgoszcz Nowy Gozdów Nowy Kalinów Romanów Sosnowiec Dolny Sosnowiec Górny Stara Zelgoszcz Stary Kalinów Swędówek Tymianka Mała Warszewice-Polesie
Przysiółek wsi	Brzedza

Miasta	Aleksandrów Łódzki Głowno Ozorków Parzęczew Stryków Zgierz
Gminy miejskie	Głowno Ozorków Zgierz
Gminy miejsko-wiejskie	Aleksandrów Łódzki Parzęczew Stryków
Gminy wiejskie	Głowno Ozorków Zgierz

Przynależność wojewódzka	gubernia piotrkowska (1867–1915) woj. łódzkie (II RP) (1919–39) woj. łódzkie (1945–75)
Miasta	Będków (do 1870) Brzeziny Głowno (do 1870 i 1925–40 →) Jeżów (do 1870) Koluszki (de facto od 1940, de jure od 1949) Stryków (do 1870 i od 1923) Tomaszów (Mazowiecki) (do 1948 →) Ujazd (do 1870)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Bedoń (do 1874) Będków (od 1868) Biała (do 1954) Bratoszewice (do 1954) Brzeziny (od 1973) Ciosny (do 1954) Długie (1868–1953) Dmosin Dobra (do 1954) Gałków (do 1874) Gałkówek (1874–1954) Głowno (191?–25) Jeżów (od 1953) Katarzynów (do 1868 i 1953–54) Koluszki (od 1973) Lipiny (do 1954) Łazisko (do 1953) Łaznów (do 1953) Mikołajów (1868–1954) Mroga Dolna (do 1953) Niesułków (do 1954) Nowosolna (od 1973) Popień (do 1953) Rogów (od 1953) Rokiciny (od 1953) Stryków (191?–23) Stryków (od 1973) Ujazd (od 1953)
Gromady (1954–72)	Andrespol (1954–57 →) Będków (1954–72) Biała (1954–56 →) Borowa (1954–59) Bratoszewice (1954–72) Bronowice (1954–72) Chrusty Nowe / Nowe Chrusty (1954–72) Ciosny (1959–72) Dąbrówka Duża (1954–72) Dmosin (1954–72) Dobra (1954–72) Drzazgowa Wola (1954–59) Gałków Duży (1954–72) Gałkówek-Kolonia (1954–72) Janków (1954–59) Jeżów (1954–72) Kalonka (1954–59) Katarzynów (1954–72) Kołacin (1954–72) Koźle (1954–72) Lipiny (1954–72) Łaznów (1954–72) Nadolna (1954–61) Niesułków (1954–72) Niewiadów (1954–72) Olszowa (1954–59) Popielawy (1954–59) Prażki (1954–59) Redzeń Stary (1954–61) Rogów (1954–72) Rokiciny (1954–72) Różyca (1954–72) Skoszewy Stare / Stare Skoszewy (1954–72) Smardzew (1954–56 →) Swędów (1954–59) Ujazd (1954–72) Wierzchy (1954–59) Wola Cyrusowa (1954–59) Wola Łokotowa (1954–68) Zaborów (1954–72) Zawada (1954–72)