1596

**1596. po kalendarima**
Gregorijanski	1596. (MDXCVI)
Ab urbe condita	2349.
Islamski	1004–1005.
Iranski	974–975.
Hebrejski	5356–5357.
Bizantski	7104–7105.
Koptski	1312–1313.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1651–1652.
• Shaka Samvat	1518–1519.
• Kali Yuga	4697–4698.
	Kineski
• Kontinualno	4232–4233.
• 60 godina	Yang Vatra Majmun; (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11596.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Ovo je članak o godini 1596.

Događaji

11. 1. - Sabor na Gradcu kod Zagreba: biskup Gašpar Stankovački i barun Ivan II. Drašković potvrđeni za banove (do lipnja odn. do 1608)^[1].

21. 2. - Nadvojvoda Ferdinand upitao štajerske staleže da li bi primio "Vlahe" koji mu se sve češće javljaju - dobija potvrdan odgovor^[2].

3. 4. - Umro veliki vezir Sinan-paša, zamenjuje ga Bosanac Damat Ibrahim-paša (do oktobra pa opet od decembra).
7 - 8. 4. - Splićani i uskoci kriomice od Mlečana zauzeli turski Klis (veza uskoka i kralja Rudolfa je Franjo Antun Bartučević)^[3].
24. 4. - Franko-španski rat (1595-1598), Opsada Calaisa okončana španskim zauzećem.
april - Starina Novak pustoši Plevnu u Bugarskoj^[4], ovog proleća napada i Sofiju^[5].

27. 5. - Juraj Lenković napao turske opsadnike kod Klisa ali poražen; poginuo Ivan Alberti, komandant obrane grada^[6]; Lenković sutradan pokušao da stigne do Omiša, ali razbijen po izlasku iz Klisa^[7].
31. 5. - Klis se predao Turcima, braniteljima dopušteno da odu; slijede turske i mletačke represalije, mnogi odlaze u Senj i Vinodol.
- Uskoci i venturini (izbjeglice iz mletačke Dalmacije) počinju ogorčenu borbu protiv Turaka i Mlečana (Iddio vi guardi dalle mani de Segnani - "Bog vas čuvao senjske ruke")^[8].

11. 6. - Žigmund Batori započinje neuspešnu 40-dnevnu opsadu Temišvara; u njegovoj vojsci su i srpski odredi (Đorđe Slankamenac-Rac, Deli-Marko i Sava Temišvarac^[9].
17. 6. - Willem Barentz na trećem putovanju otkrio Špicbergen.
23. 6. - Osmanska vojska na čelu sa sultanom Mehmedom III krenula iz Carigrada (u Beogradu su 9. 8.).
24. 6. - Cornelis de Houtman stigao u Banten na Javi - prvi Holanđanin u današnjoj Indoneziji (početak kraja portugalskog monopola).
30. 6. - Umro Gašpar Stankovački, zagrebački biskup i jedan od hrvatskih banova.

5. 7. - "Vlasi" iz Pounja nude saradnju generalu Herbersteinu, koji se nalazi na čelu vojske kod Petrinje (ali odustali)^[10].
5. 7. - Anglo-španski rat (1585-1604): Anglo-holandske snage opljačkale Cadiz u Španiji.
12. 7. - Herbersteinova vojska porazila Turke i Vlahe bosanskog beglerbega Apardi-paše kod Kostajnice, ali opsada ubrzo prekinuta^[11].
14. 7. - Portugalci ubili srilankanskog kralja Dominicusa Coreu.
25. 7 - Kometa C/1596 N1 je u perihelu, vidljiva je u Evropi.

13. 8. - David Fabricius počinje posmatranje promenljive zvezde u Kitu koju će nazvati Mira ("čudesna").

3. 9. - Nadvojvoda Maksimilijan zauzeo Hatvan (ranije i napušteni Vác)^[12]; u Hatvanu ubijeni svi koji su zatečeni.
10. 9. - Serdar Ahmed Hafis-paša započeo opsadu Petrinje.
19. 9. - Primenjenim lukavstvom potučena vojska bosanskog beglerbega Hodaverdi-paše kod Petrinje.
20. 9. - U drugoj bici kod Petrinje razbijen i Ahmed Hafis-paša koji je već krenuo u povlačenje^[13].
- Kraj opasnosti za hrvatske i slovenačke zemlje sa bosanske strane^[14].
29. 9. - Vlahu Ivanu Pejašinoviću i družini dozvoljeno naseliti se na zemljištu križevačke varoši^[15].

12. 10. - Sultan Mehmed III zauzeo Eger posle 21 dan opsade (osnovan Jegarski ejalet).
19. 10. - U Brestu proglašena Brestovska unija dela Kijevske mitropolije sa katoličkom crkvom - dolazi do sukoba pravoslavaca i unijata.
26. 10. - Dugi rat: Bitka kod Keresteša (Hačove) se okončava skupom turskom pobedom.
- Nekoliko hiljada turskih levendi beži nazad u Anadoliju gde će doprineti tzv. Dželalijskoj pobuni^[16] (od 1598., na čelu Karayazici Abdülhalim).
- U sljedeće tri godine slabija aktivnost u Dugom ratu.

oko 12. 11. - Juraj Lenković harači u Požeškom sandžaku, spalio Voćin i "do 200" turskih sela (cilj je ohrabrenje tamošnjih kršćana)^[15].
29. 11. - Španski kralj Filip II. treći put proglasio državni bankrot.

decembar - Posle albanskih Kimariota, pobunili se Bjelopavlići, kasnije i hercegovačka plemena (predvodnik je nikšićki vojvoda Grdan)^[17].

Orahovički episkop Vasilije prešao u habsburšku Slavoniju, ohridski arhiepiskop Atanasije "radi među Albancima", aktivni su i crnogorski episkop Heruvim i hercegovački mitropolit Visarion^[17].
U Erdelj se doselilo oko 10.000 Srba^[17].
Bosanski franjevci na čelu sa fra Petrom Soljaninom djeluju u Bugarskoj^[18]^[19].
Državni prihodi Osmanskog carstva iznose 300 miliona akči a rashodi 900 miliona^[20].
Trojna alijansa (1596) Engleske, Holandije i Francuske - svi u ratu protiv Španije, ovo je praktično međunarodno priznanje holandske nezavisnosti (traje samo do 1598.).
Kralj Poljske i Litvanije Sigismund III Vasa preneo dvor iz Krakova u Varšavu, jer je približno na pola puta do Vilniusa, glavnog grada Litvanije.
Kuga u Evropi (Španska kuga 1596-1602, takođe i u Engleskoj, Francuskoj, Nemačkoj...), takođe i glad u severnoj Evropi zbog vlažnog proleća i leta.
John Harington instalirao vodeni toalet (WC) u svojoj kući.
Izvesni Afrasiyab kupio provincijsko vođstvo u osmanskoj Basri, njegovi potomci će vladati do 1668^[21].

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1596.

31. 3. - René Descartes, filzof, matematičar, pisac († 1650)
29. 6. - Go-Mizunoo, japanski car († 1680)
12. 7. - Mihajlo I., ruski car, prvi od Romanovih († 1645)
16. 8. - Friedrich V od Falačke, "zimski kralj" Češke na početku Tridesetogodišnjeg rata († 1632)
19. 8. - Elizabeth Stuart, "Zimska kraljica" Češke († 1662)
3. 12. - Nicola Amati, tvorac violina († 1684)
? - Vinko Jelić, skladatelj († 1636)

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1596.

↑ Klaić, 408
↑ Klaić, 410
↑ Klaić, 411-12
↑ Ранко Јаковљевић, Јевреји на североисточним границама Србије, rastko.rs
↑ Boško Suvajdžić, Hajduci i uskoci u narodnoj poeziji, rastko.rs
↑ Klaić, 413
↑ Klaić, 414
↑ Klaić, 432
↑ Historija, 504
↑ Klaić, 415-6
↑ Klaić, 417
↑ Klaić, 421
↑ Klaić, 419
↑ Klaić, 420
↑ ^15,0 ^15,1 Klaić, 424
↑ Encyclopedia, 128
↑ ^17,0 ^17,1 ^17,2 Vladimir Ćorović, Preokret u držanju Srba, rastko.rs
↑ Ćorović, Verski pokreti, rastko.rs
↑ Fra Petar Soljanin (1550. - 1623.) Arhivirano 2010-04-11 na Wayback Machine-u, bosnasrebrena.ba
↑ Historija, 481
↑ Encyclopedia, 79

Vjekoslav Klaić, Svezak treći: dio prvi..... Prva knjiga: Doba kraljeva Ferdinanda I., Maksimilijana i Rudolfa (1527-1608) (archive.org)
Encyclopedia of the Ottoman Empire, Gábor Ágoston, Bruce Alan Masters (Google Books)
Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959