Eufrazijeva bazilika
Koordinate: 45° 13' 43" SG Š, 13° 35' 37" IGD
| Episkopski kompleks Eufrazijeve bazilike u istorijskoj jezgri Poreča | |
|---|---|
 Svjetska baština – UNESCO | |
 | |
 Hrvatska (Evropa) | |
| Registriran: | 1997. (21. zasjedanje) |
| Vrsta: | kulturna |
| Mjerilo: | ii, iii, iv |
| Ugroženost: | no |
| Referenca: | UNESCO |
Eufrazijeva bazilika u Poreču je jedan od sačuvanih spomenika ranovizantijske umjetnosti na Mediteranu. Nastala je u 6. veku, u vrijeme biskupa Eufrazija i cara Justinijana Prvog, a nalazi se u biskupskom kompleksu. 1997. UNESKO ju je uvrstio u svjetsku kulturnu baštinu.
Kompleks Eufrazijeve bazilike (Eufrazijane) čine građevine: Eufrazijeva bazilika, Župna crkva, Sakristija, Krstionica i zvonik, Maurov oratorij, kao i obližnji biskupski dvor, za koji je najnovijim istraživanjima utvrđeno da pripada istom vizantijskom periodu kao i bazilika. U njemu je odnedavna smještena sakralna zbirka Porečko-pulske biskupije. Uz prezentaciju arheoloških ostataka, u prvom redu mozaika datiranih već u 3. vijek, u kompleksu se mogu vidjeti vrijedni sakralni spomjenici i umjetnički predmeti starohrišćanskog, ranovizantijskog i srednjovjekovnog perioda.
Bazilika, zapravo katedrala Uznesenja Marijina, počela se graditi 553. na temeljima ranije trobrodne bazilike. Do danas je doživjela niz promjena, pa na izvornom zdanju iz ranohrišćanskog perioda stoji treća crkva u gotičkom stilu. Iako su samu zgradu oštetili zemljotresi, ratovi i požari, autentični podni mozaici iz 5. vijeka ostali su sačuvani i reprezentativan su primjerak ranohrišćanskog slikarstva. Prikaz Hrista, te likovi mučenika i mučenica, kao i fascinantna kompozicija Bogorodice na prijestolu zadivljuju izradom filigranske finoće. Najstariji fragmenti mozika datiraju iz 3. vijeka.
Blještavi mozaici, kojima su oslikani unutrašnjost i pročelje crkve, idu u red najljepših sačuvanih djela vizantijske umjetnosti. Mozaicima su iznad apside predstavljeni apostoli s Isusom, u centralnom dijelu tadašnji biskup Eufrazije s maketom bazilike, anđeli čuvari, Djeva Marija s Isusom u krilu, domaći sveci mučenici, posebno sveti Mauro – prvi biskup, potom mučenik i zaštitnik grada Poreča i cijele istarske biskupije. Uz sam rub slavoluka poređani su polukružno "medaljoni" s likovima mučenica. Dva glavna mozaična prikaza predstavljaju Blagovesti i Vizitaciju. Trobrodnu katedralu nose dva reda vitkih mramornih stupova s raskošnim kapitelima.
