Aleksandr Herzen
Vikipedi, özgür ansiklopedi
 | Bu maddedeki bilgilerin doğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. (Ağustos 2022) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
| Aleksandr İvanoviç Herzen Алекса́ндр Ива́нович Ге́рцен | |
|---|---|
 | |
| Tam adı | Aleksandr İvanoviç Herzen Алекса́ндр Ива́нович Ге́рцен |
| Doğumu | 6 Nisan 1812 Moskova, Rus İmparatorluğu |
| Ölümü | 21 Ocak 1870 (57 yaşında) Paris, İkinci Fransız İmparatorluğu |
| Önemli fikirleri | Sosyalizm, tarımcılık, kolektivizm, popülizm |
| Makale serilerinden |
 |
Aleksandr İvanoviç Herzen (Rusça: Алекса́ндр Ива́нович Ге́рцен; 6 Nisan [E.U. 25 Mart] 1812 – 21 Ocak [E.U. 9 Ocak] 1870), Rus yazar ve düşünür.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Zengin bir toprak sahibi olan İvan Yakovlev ile Alman bir Protestan olan Stuttgartlı Henriette Wilhelmina Luisa Haag'ın evlilik dışı çocuğu olarak 1812'de Moskova'da doğdu.
Herzen 1847'de Çarlık yönetiminin baskılarından dolayı bir daha geri dönmemek üzere Rusya'dan ayrıldı ve Paris'e yerleşti. Narodizm adıyla bilinen ilk devrimci hareketin kurucusu Aleksandr Herzen'di. 1848 devrimlerine tanık olan, Avrupa devrimciliğinin başkenti Paris’te ve İtalya’da sürgünken 1850'lerde Giuseppe Mazzini ile yazışan Herzen, Londra'daki Rus sürgünlerin lideri konumundaydı.
Düşünceleri
[değiştir | kaynağı değiştir]"Rus sosyalizminin babası" olarak anılan Herzen, tarımcılık temelli popülizm olan Narodnik hareketinin önemli isimlerinden ve öncü ideologlarından birisidir. Ayrıca Sosyalist Devrimci Parti'yi, Trudovikleri ve ABD'deki tarımcı Halk Partisi'ni ideolojik açıdan etkilemiştir. Karl Marx'ın liberal ve ihtiraslı biri olarak tanımladığı Herzen ile fikir ayrılığı yaşadığı bilinmektedir.[1] 1852'de Londra'ya gelen Mihail Bakunin ile ise birlikte çalışmıştır. Rus İmparatorluğu'nun kötü idaresini ve yozlaşmışlığını eleştiren Herzen, eleştirileri yayma amacıyla Kolokol (Çan) adlı dergiyi çıkartmaya başlamıştır. Görüşlerinde batı karşıtlığı yer almaktadır. Özellikle Joseph Stalin'in, onun görüşlerinden etkilendiği söylenebilir. 1861'de serflere haklar verilmesi için uygun siyasi ortamı hazırlayan isimlerden birisidir. Geçmişim ve Düşüncelerim adlı otobiyografisi dönemin önemli Rus edebiyatı eserleri arasındadır.
Kitapları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Efsane (Легенда, 1836)
- Elena (Елена, 1838)
- Genç Adamın Notları (1840)
- Bilimde Heves (1843)
- Doğanın incelenmesi üzerine mektuplar (1845)
- Suçlu kim? (Кто виноват?, 1846)
- Mimoezdom (Мимоездом, 1846)
- Dr. Krupa (Доктор Крупов, 1847)
- Thieving Magpie (Сорока-воровка, 1848)
- Rus Halkı ve Sosyalizm (Русский народ и социализм, 1848)
- Öteki kıyıdan (1848–1850)
- Fransa ve İtalya'dan Mektuplar (1852)
- Geçmişim ve Düşüncelerim
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "F. Mehring, Karl Marx: The Story of His Life (1918), Chapter 13". 20 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2021.
