Cudi Dağı
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Cudi Dağı ٱلْجُودِيّ Cûdî Qardū | |
|---|---|
 | |
 | |
| En yüksek noktası | |
| Yükseklik | 2 114 m (6,935 ft) |
| Koordinatlar | |
| Coğrafya | |
| Konum | Silopi, Şırnak, Türkiye |
| Jeoloji | |
| Dağ türü | Sıradağ |
| Tırmanma | |
| En kolay rota | Güneybatı rotası |
Cudi Dağı (Arapça: ٱلْجُودِيّ, el-Jūdiyy; Kürtçe: Cûdî; Aramice: קרדו, Qardū), Türkiye'nin Şırnak ilinin Silopi ilçesinde yer alan, 2.144 metre (6.935 ft) yüksekliğe sahip bir dağdır. Erken Hristiyanlık geleneği ve İslam'da,[1] Tufan'dan sonra Nuh'un Gemisi'nin indiği yer olduğuna inanılır.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]İsmin kökeni tartışmalıdır. Bazı kaynaklar Kürt Dağı anlamına geldiğini aktarırken[2] bazı kaynaklarda “cömertlik” anlamındaki cûd kökünden geldiği belirtilmektedir.[3] Sümer yazıtlarında Gudi ve Babil yazıtlarında Kurti olarak geçer. Arâmiler, Cûdî için Qardu (Gudi isminin Âsur dönemi karşılığı) ismini kullanmıştır. Qardu, "Kürt" kelimesinin Asur dönemi karşılığıdır.[4]
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]İslam'da
[değiştir | kaynağı değiştir]Geçmiş yıllarda araştırmacılar Austen Henry Layard ve L. King, bu dağın dolaylarında çivi yazısıyla hazırlanmış Asur yazıtlarına rastladılar. İslâmî inanışlara göre Tufan'dan sonra Nuh'un gemisi bu dağın üzerine oturmuş, sözü geçen geminin Ağrı Dağı'nda bulunduğu konusunda söylentiler vardır.[5] Kur'an'da geminin Cûdî Dağı'na oturduğu söylenmektedir. Hûd Sûresi'nde 'Ey yeryüzü! Yut suyunu. Ey gök! Tut suyunu' denildi. Su çekildi, iş bitirildi. Gemi de Cûdî'ye oturdu ve 'Zalimler topluluğu Allah'ın rahmetinden uzak olsun!' denildi şeklinde anlatılır.[6]
Kur'an tefsirlerinde Cûdî'nin Musul'a yakın bir yerde olduğundan bahsedilir. Bahsedilen ve bugün Silopi sınırları içinde bulunan dağ, günümüzde Türkiye'nin Şırnak ili sınırları içine düşmektedir. Şırnak ismi, "Şehr-i Nûh" anlamında çok eski bir isimdir. Cûdî Dağı'nın eteğinde ismi "seksenler" anlamına gelen Heştan Köyü bulunmaktadır. Heştan Köyü'nün Nuh tarafından kurulduğuna inanılır ve köyün ismi Nuh'un gemisinde bulunduğuna inanılan seksen kişiye atfen böyle anılmaktadır. Yine bu dağın hangi dağ olduğu konusunda çeşitli yorumlar bulunur. En çok üzerinde durulan dağlardan ikisi Doğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan Ağrı Dağı ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde bulunan Cûdî Dağı'dır. Bu konuda dikkat çekilen delillerden birisi Ağrı Dağı'nın çok sarp ve yaşamaya elverişli olmayan yapısıdır. Buna karşılık Cûdî Dağı, geminin inmesi ve insanların barınması için çok büyük avantajlara sahiptir. Yine o dönem Orta Doğu’da İngiltere'nin çıkarları için çalışan 'Çöl Kızı' takma adlı İngiliz casus Gertrude Bell de Cûdî Dağı'nı ziyaret etmiş ve Amurath the Amuraht kitabında Nuh'un gemisinden bahsetmiştir. Bununla birlikte bazı araştırmacılar tarafından, Nuh'un Gemisi'nin indiği söylenen Cudi Dağı'nın da alfabe farkından ötürü "Gudi" isminin Arapçada "G" harfinin olmamasından kaynaklanarak (Ğudi) "C" harfine dönüşmesinden ötürü Hud suresinde geçmekte olan; "Gemi de Cûdi dağının üzerine yerleşti." 44. ayetinin bilimsel olarak etimolojik çevirisinde "Gemi de Gudi dağının üzerine yerleşti" şeklinde olduğu ifade edilmiştir.[7] Ayrıca, "Cudi" Arapçada “yüksekçe yer, tepe” anlamına gelmektedir.
İklim
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kurak bir bölgede bulunan 'Cûdî Dağı'nın yüksek kesimleri çok yağış alır. Bundan dolayı 1.500-2.000 metreler arasında çam ve meşe ormanları vardır. Türkiye-Irak sınırına 15 km mesafede ve elips biçiminde olan Cûdî Dağı üzerinde 2.000 metreyi aşan dört doruk bulunur. Bunlardan 2.017 metre yükseklikte olanı "Nuh Peygamber Ziyaret Tepesi" olarak anılır.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kur'an-ı Kerim'in Türkçe Anlamı, Hûd Sûresi. İstanbul: Bakış Yayınları. ISBN 975-6920-14-9.
- ^ Kur'an 11:14 22 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Ilya Gershevitch, William Bayne Fisher, The Cambridge History of Iran: The Median and Achamenian Periods, 964 pp., Cambridge University Press, 1985, ISBN 0-521-20091-1, ISBN 978-0-521-20091-2, (see footnote of p.257)
- ^ el-Mustafavî, Hasan (1981-92). et-Taḥḳīḳ fî kelimâti’l-Ḳurʾâni’l-Kerîm. I-XIV. Tahran.
- ^ McAuliffe, Jane Dammen (2001). Encyclopaedia Of The Quran, Volume 1. Brill Academic Pub. pp. 146–147. ISBN 978-90-04-11465-4.
- ^ "Noah Ark - Noé L'arche - Hz. Nuh'un Gemisi Cudi Dağı'nda". Teke Tek. 27 Temmuz 2012. 5 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2016.
- ^ "Kur'an Hud Suresi, 44. ayet". kuran.gen.tr. 30 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2016.
- ^ Ilya Gershevitch, William Bayne Fisher, The Cambridge History of Iran: The Median and Achamenian Periods, Cambridge Üniversitesi Yayınları, 1985, ISBN 0-521-20091-1
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Şehr-i Nuh Şırnak 4 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
