Yetki Kanunu

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Halk ve İmparatorluğun Sıkıntılarını Ortadan Kaldırmaya Yönelik Yasa
Reichstag
Bölgesel kapsamWeimar Cumhuriyeti
Kabul edenReichstag
Reichsrat
Kabul tarihi23 Mart 1933
İmzalayanPaul von Hindenburg
Yürürlük tarihi23 Mart 1933
İlga tarihi20 Eylül 1945
Teklif edenHitler kabinesi

Yetki Kanunu (Almanca: Ermächtigungsgesetz), 23 Mart 1933'te kabul edilip Şansölye Adolf Hitler'in hükûmetine parlamentonun müdahalesi olmaksızın kanun çıkarma yetkisi tanımış 5 maddelik bir kanundu.[1][2][3] Resmi adı Gesetz zur Behebung der Not von Volk und Reich (Halk ve İmparatorluğun Sıkıntılarını Ortadan Kaldırmaya Yönelik Yasa) idi.

Kanun hem Reichstag hem de Reichsrat'tan geçti ve 24 Mart 1933'te Cumhurbaşkanı Paul von Hindenburg tarafından imzalandı.[4][5] Hitler'e sınırsız güç verildi. Sivil özgürlükler ortadan kaldırıldı, devlet yetkileri hükûmete devredildi.[kaynak belirtilmeli]

Kanun, Nazi olmayan üyelerin SA ve SS üyeleri tarafından kuşatıldığı ve tehdit edildiği Kroll Opera Binası'ndaki Reichstag oturumu tarafından kabul edildi. Komünistler çoktan bastırılmışlardı ve oturumda bulunmaları ya da oy kullanmaları yasaktı ve bazı Sosyal Demokratlar da uzak tutuldu. Sonunda, aleyhte oy kullanan 94 Sosyal Demokrat hariç, Merkez Parti'nin de ikna edilmesiyle mevcut milletvekillerinin ezici çoğu olarak 444 oy, kanunun kabulü için kullandı, 109 sandalye ise oylamada boş kaldı.[6]

Kanuna göre hükümet, parlamentonun izni veya denetimi olmaksızın yasa çıkarma yetkisini elde etmişti. Bu kanunlar (belirli istisnalar dışında) Anayasaya aykırı olabilirdi. Kanun, Reichstag'ın Alman siyasetindeki etkisini kaldırdı ve Reichstag'ı Adolf Hitler'in konuşmalarının yapıldığı bir sahneye çevirdi. II. Dünya Savaşı'nın sonuna kadar ara sıra toplandı, hiçbir tartışma yapmadı ve yalnızca birkaç yasa çıkardı. Yetki Yasası'nın kabul edilmesinden sonraki üç ay içinde, Nazi Partisi dışındaki tüm partiler yasaklandı veya kendilerini kapatmaları yönünde baskı yapıldı, ardından 14 Temmuz'da Nazi Partisi'ni ülkede yasal olarak izin verilen tek parti haline getiren bir yasa çıkarıldı. Böylece Hitler daha önceki kampanya konuşmalarında verdiği sözü yerine getirmişti: "Kendime tek bir amaç belirledim... bu otuz partiyi Almanya'dan silmek!" [7]

Hükümet ile siyasi partiler arasındaki müzakereler sırasında, hükümetin Reichstag partilerini Yetki Yasası kapsamında kabul edilen yasal tedbirler konusunda bilgilendirmesi gerektiği konusunda anlaşmaya varıldı. Bu amaçla Hitler ve Merkez Partisi genel başkanı Kaas'ın eş başkanlığında bir çalışma komitesi kuruldu. Ancak bu komite büyük bir etki yaratmadan yalnızca üç kez toplandı ve diğer tüm partiler kapatılmadan önce bile hızla geçerliliğini yitirdi.

Adolf Hitler 23 Mart 1933'te Kroll Opera Binası'nda kanun tasarısına dair konuşuyor.

Kanun resmi olarak bir bütün olarak hükümete yasama yetkileri vermiş olsa da, bu yetkiler tüm niyet ve amaçlarla Hitler'in kendisi tarafından kullanılıyordu. Yasanın kabul edilmesinin ardından Kabine toplantılarında artık ciddi müzakereler yapılmadı. Toplantıları 1934'ten sonra giderek azaldı ve 1938'den sonra hiçbir zaman tam olarak toplanmadı.

Hitler'in diktatörlüğüne yasal bir görünüm kazandırmak için gösterdiği büyük özen nedeniyle, Yetki Yasası 1937 ve 1941'de iki kez diğer tüm partiler yasaklandığı için yenilendi. Seçmenlere, gizli olmaktan uzak koşullar altında, Nazilerin ve Nazi onaylı "misafir" adayların yer aldığı tek bir liste sunuldu. 1942'de Reichstag, Hitler'e her vatandaş üzerinde ölüm kalım hakkı veren bir yasa çıkardı ve Yetki Yasası'nın hükümlerini savaş süresi boyunca etkili bir şekilde genişletti.[8]

Kanun[değiştir | kaynağı değiştir]

Halkın ve İmparatorluğun Sıkıntılarını Giderme Yasası[değiştir | kaynağı değiştir]

Reichstag, anayasa değişikliği için gerekli şartların yerine getirildiği tespit edilen aşağıdaki kanunu kabul etmiş ve Reichsrat'ın onayıyla ilan edilen aşağıdaki yasayı kabul etmiştir:

Birinci sayfa Birinci sayfa
Birinci sayfa
İkinci sayfa


Madde 1[değiştir | kaynağı değiştir]

Anayasada öngörülen usule ek olarak, Reich kanunları Reich hükümeti tarafından da çıkarılabilir. Bu, anayasanın 85. Maddesinin 2. Fıkrası ve 87. Maddesinde atıfta bulunulan kanunları içerir.

Madde 2[değiştir | kaynağı değiştir]

Reich hükümeti tarafından çıkarılan yasalar, Reichstag ve Reichsrat kurumlarını etkilemediği sürece anayasaya aykırı olabilir. Başkanın hakları etkilenmez.

Madde 3[değiştir | kaynağı değiştir]

Reich hükümeti tarafından çıkarılan yasalar Şansölye tarafından çıkartılacak ve Reich Hukuk Gazetesi'nde ilan edilecektir. Farklı bir tarih belirtilmediği sürece duyuruyu takip eden gün yürürlüğe girer. Anayasanın 68'den 77'ye kadar olan maddeleri Reich hükümeti tarafından çıkarılan yasalara uygulanmaz.

Madde 4[değiştir | kaynağı değiştir]

Reich mevzuatına ilişkin hususlarla ilgili olarak Reich'ın yabancı devletlerle yaptığı anlaşmalar, bu yasaların geçerlilik süresi boyunca yasama makamlarının onayını gerektirmez. Reich hükümeti bu anlaşmaların uygulanması için gerekli mevzuatı çıkaracaktır.

Madde 5[değiştir | kaynağı değiştir]

Süresi 1 Nisan 1937'de dolan bu kanun yayım tarihinde yürürlüğe girer. Ayrıca mevcut Reich hükümetinin yerini başka bir hükümet alırsa geçerliliği sona erer.[9]

Oylama[değiştir | kaynağı değiştir]

Parti Milletvekilleri Kabul Ret Katılmadı
Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi NSDAP 288 288 — —
Almanya Sosyal Demokrat Partisi SPD 120 — 94 26
Alman Komünist Partisi KPD 81 — — 81
Alman Merkez Partisi 73 72 — 1
Alman Ulusal Halk Partisi DNVP 52 52 — —
Bavyera Halk Partisi BVP 19 19 — —
Alman Devlet Partisi DStP 5 5 — —
Hristiyan Sosyal Halk Hizmeti CSVD 4 4 — —
Alman Halk Partisi DVP 2 1 — 1
Alman Çiftçi Partisi DBP 2 2 — —
Ulusal Kırsal Birliği 1 1 — —
Toplam 647 444 (%68,62) 94

(%14,53)

109 (%16,85)

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "The Reichstag Fire and the Enabling Act of March 23, 1933 | Britannica Blog". blogs.britannica.com (İngilizce). 11 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2019. 
  2. ^ (www.dw.com), Deutsche Welle. "The law that 'enabled' Hitler's dictatorship | Germany | DW.COM 23 March 2013". DW.COM (İngilizce). 7 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2019. 
  3. ^ Mason, K.J. Republic to Reich: A History of Germany 1918–1945. McGraw-Hill. 
  4. ^ Kanuna ilişkin belgenin ilk sayfası.
  5. ^ Kanuna ilişkin belgenin ikinci sayfası.
  6. ^ Kitson, Alison. Germany, 1858–1990: Hope, Terror, and Revival, ss. 153–154 (Oxford U. Press 2001).
  7. ^ Nationalbibliothek, Österreichische. "ÖNB-ALEX – Deutsches Reichsgesetzblatt Teil I 1867–1945". alex.onb.ac.at. 5 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2016. 
  8. ^ "Hitler Seizes Life and Death Rule of Nazis". Chicago Tribune. 27 Nisan 1942. 4 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2023. 
  9. ^ "Zusammenfassung Gesetz zur Behebung der Not von Volk und Reich [Ermächtigungsgesetz], 24. März 1933 / Bayerische Staatsbibliothek (BSB, München)". www.1000dokumente.de. 2 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2024. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Yetki_Kanunu&oldid=31835262" sayfasından alınmıştır