Gürcistan'da İslam

Gürcistan'da İslam'ın görünürlüğü 654'te İslam'ın üçüncü halifesi Osman tarafından gönderilen bir ordunun Doğu Gürcistan'ı fethettiği ve Tiflis'te Müslüman yönetimini kurduğu zaman başladı. Halen Müslümanlar Gürcistan nüfusunun yaklaşık %9.9'unu^[1] oluşturmaktadır. Diğer kaynaklara göre Müslümanlar Gürcistan nüfusunun %10-11'ini oluşturmaktadır.^[2]

Temmuz 2011'de, Gürcistan Parlamentosu, “Gürcistan ile tarihi bağları” olan dini azınlık gruplarının tanınmasına izin veren yeni bir yasa çıkardı. Yasa taslağında özellikle İslam'dan ve diğer dört dini cemaatten bahsediliyor.^[2] Gürcistan'daki camiler, Mayıs 2011'de kurulan Gürcistan Müslüman İdaresi'nin gözetiminde faaliyet göstermektedir. O zamana kadar Gürcistan Müslümanlarının işleri Bakü merkezli Kafkas Müslümanları İdaresi tarafından yurt dışından yönetiliyordu.^[3]

2010 yılında Türkiye ve Gürcistan, Türkiye'nin üç camiyi tamir ve onarım etmek ve Gürcistan'da dördüncü camiyi yeniden inşa etmek için finansman ve uzmanlık sağlayacağı bir anlaşma imzaladı. Gürcistan ise Türkiye'de dört Gürcü manastırını tamir ve onarımını gerçekleştirecek.^[4] Gürcistan-Türkiye anlaşması, geçen yüzyılın ortalarında yıkılan Batum'daki tarihi Azize Camii'nin yeniden inşasına izin verecek. Türkiye, Kobuleti Bölgesi, Samtshe-Cavaheti ve Ahıska bölgelerindeki camileri tamir edecek, 1940 yılında yakılan Azize Camii'sini inşa edecek ve Batum'daki Türk hamamını restore edecektir.

1386 ve 1404 yılları arasında Gürcistan, büyük imparatorluğu Orta Asya'dan Anadolu'ya kadar uzanan Türk-Moğol fatihi Timur orduları tarafından istila edildi. En az yedi işgalin ilkinde Timur, Gürcistan'ın başkenti Tiflis'i işgal etti ve 1386'da Kral V. Bagrat'i ele geçirdi. 1401'in sonlarında Timur, Kafkasya'yı bir kez daha işgal etti. Gürcistan Kralı barış için mücadele etmek zorunda kaldı ve kardeşini donatarak gönderdi. Timur, Osmanlı hanedanıyla büyük bir yüzleşmeye hazırlanmaktaydı ve görünüşe göre, bu yüzleşmede başa çıkana kadar Gürcistan'daki mevcut durumu dondurmak istiyordu. Böylece, Gürcistan kralının kendisiyle birlik sağlaması şartıyla barıştı.^[5]

Müslümanlar Gürcistan nüfusunun %9.9'u (463,062) ile %10-11'ini oluşturmaktadır. Gürcistan'da iki büyük Müslüman grup var. Etnik Gürcü Müslümanlar Sünni Hanefiler ve Türkiye sınırındaki Acara Özerk Cumhuriyeti'nde yoğunlaşmış durumdalar. Etnik Azeri Müslümanlar ağırlıklı olarak Şia İsnaaşeriyye'dendir ve Azerbaycan ve Ermenistan sınırında yoğunlaşmıştır. Pankisi Vadisi'nde yaşayan Gürcistan Çeçenleri Nakşibendi Tarikatına mensup Müslümanlardır.

Sünni Hanefi grubu olan Ahıska Türkleri, Türkiye sınırındaki Gürcistan'ın Mesheti bölgesinin eski sakinleridir. 15-25 Kasım 1944'te Josef Stalin tarafından Orta Asya'ya sürüldüler ve Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan'a yerleştiler. Zorla sürülen 120.000 kişiden toplam 10.000 kişi öldü.^[6] Bugün eski Sovyetler Birliği'nin diğer bazı ülkelerine dağılmış durumdalar. Azerbaycan ve Orta Asya'da sürgünde 500.000 ila 700.000 Ahıska Türkü var.^[7][8]

Gürcistan'da Güney Kafkasya'daki Osetler, Ermeniler ve Pontus Rumları gibi diğer etnik gruplara ait daha az sayıda Müslüman da var. Bunlar daha çok Osmanlı döneminden kalma Hristiyan Ortodoksluktan İslamiyete dönmelerinden kaynaklanmaktadır. Lala Mustafa Paşa'nın 1570'lerde Gürcistan'ın Osmanlı fethine yol açan Kafkasya seferi sonrasında Gürcistanlı Müslümanların birçoğu 'Osmanlı' olarak tanımlanan, aslında Doğu Anadolu'daki ataları Türk İslamını benimsemiş olan Ermeni veya Pontus Rum kökenliydi. Gürcistan'dan Kafkasya Rum kökenli bir Osmanlı Müslümanının önde gelen örneklerinden biri, 1822-33 Yunan İsyanı'nı bastırmada ironik bir şekilde önemli rol oynayan Reşid Mehmed Paşa idi.