Kırgız adları

Kırgız Türkleri kişi adları veya antroponimisi — (Rusça: Киргизская антропонимия) Kırgız Türkleri tarafından kullanılan kişi adlarını bildirir. Dünyanın en uzun destanı olan Manas Destanında da bazı isimler geçmektedir. Eski devir Kırgız adlarına misal olarak: Toktobay, Abıke, Karabek verilebilir. Kırgız adları Arap dili, Rus dili ve Fars dilinden gelen adlar olarak ayrılabilir. Kırgızların kökeni gibi adlar da çoğunlukla Türk dili kökenlidir.

Kırgız kişi adları tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kırgız elinin eski adları orijinal Türk adlarıdır : Alp (bahadır, yiğit, cengaver), Aybaş (ayın ilki). 5-10 asırlar arası devirde Yenisey Kırgız Kağanlığındaki adlar şöyledir : Buga, Bars, Bozkagan vb. Sonra, 10-15 yüzyı arası Yenisey Kırgız adları, (Altaylar, Şorlar); gibi Türk Dünyasında ortak olan adlar olarak görülür. Bektur (bekdur), Utar (üter, kazanır), Beglen. Tanrı Dağları dolayına göç eden Kırgız Türklerinde kişi adlarında gelişim olmuştur. Manas Destanında 146 erkek adı geçerken 6 kadın adı geçer. Karabek, Abıke, Aydarkan .^[1] Sovyet Rusya devrinde ise adların siyasileştiğini görüyoruz: Azat (özgürlük, bağımsızlık, hürriyet), Keneş (danışma, şura, sovyet anlamında), Sovhozbek, Kolhozbek vb. Ayrıca Arap, Fars ve başka dillerden gelen kişi adları da vardır. Türkçe kökenli kelimeler bu adlara ek olabilmektedir «bek» (bay, efendi) erkek adlarına gelirken, «gül» (gül, çiçek) de kız adlarına gelmektedir.

Adlar ve anlamları[değiştir | kaynağı değiştir]

Manas Destanı'ndaki Kırgız kişi isimlerine baktığımızda çoğunluğunun erkek adları olduğu görülür. Eskiden kullanılan klasik Kırgız adları şöyledir: Toktobay, Karabek, Kaldar, Abıke, Meçdibay. Çağdaş Kırgız adları köken bakımından türlüdür. Arapça, Farsça ve Tacikçe, öbür Türk dillerinden adlar vardır. Son yıllarda Kırgız soyadları yavaş yavaş Rus tesirinden kurtulup özüne dönmeye başlamıştır. -Ova, -ov ekleri yerine uulu(oğlu) ve kızı takıları kişilerin inisiyatifine göre yaygınlaşmaktadır. Son dönemde kullanılan isimlerden kadın adı olarak «Aybike» — anlamı "ay güzeli", erkek adı olarak «Abay» — anlamı "ihtiyatlı" modadır.^[2] Şayırkul (k.adı), Baglan (erkek ve k. adı), Meerim (k.adı), Cidegül (k.adı), Batma (k.adı), Burmahan (k.adı).