Kabızlık

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Kabızlık
Kronik kabızlığı olan hastada dışkı kalıntıları
UzmanlıkGastroenteroloji Bunu Vikiveri'de düzenleyin

Kabızlık, bağırsak hareketlerinin seyrekleşmesine veya dışkılamanın zor olmasına neden olan bir bağırsak işlev bozukluğudur.[1] Dışkı genellikle sert ve kurudur.[2] Diğer semptomlar arasında karın ağrısı, şişkinlik ve sanki dışkılama tam olarak tamamlanmamış gibi bir his yer alabilir.[3]

Kabızlık, bağırsak hareketlerinin yetersiz olması (haftada üç kez ya da daha az sayıda) ya da bağırsak hareketlerinin %25’inden çoğunda dışkılama güçlüğü ile beliren bir hastalıktır. Kabızlık sıklıkla dışkının tam boşalmaması, dışkıda incelme ve ağrılı dışkılamaya neden olur. Kabızlığa genel nüfusta %2-30 arasında rastlanır. Kabızlık kimi zaman bağırsak hareketlerinde yavaşlama ve bazen de tıkayıcı türde dışkılama nedeniyle olabilir.[4] Bağırsak hareketlerinde yavaşlama, beslenme bicimi (yetersiz sıvı veya lif alımı), hormonsal durum (hipotiroidi), metabolik hastalıklar (şeker hastalığı, tiroid bezinin az çalışması vb.), anismus[5] ve bazı ilaçlara (ağrı kesici, sakinleştirici, idrar söktürücü, alerji ilaçları, bizmut içeren mide ilaçları) bağlı olarak gelişebilir.[6] Kabızlık sorunu olan hastaların %50’sinde tıkayıcı türde dışkılama olduğu belirlenmiştir. Kabızlığa karın ağrısı eşlik etmez, beraberinde karın ağrısı olması huzursuz bağırsak belirgesi varlığında görülür.[7] Kabızlık süresinin giderek uzaması ile birlikte dışkı sertleşip taşlaşmış dışkı (fekal impaksiyon) şekline dönüşüp bağırsak düğümlenmesine yol açabilir.[8]

Kabızlığın birçok nedeni vardır.[2] Yaygın nedenler arasında dışkının kolonda yavaş hareketi, irritabl bağırsak sendromu ve pelvik taban bozuklukları yer alır.[2] Altta yatan ilişkili hastalıklar arasında hipotiroidizm, diyabet, Parkinson hastalığı, çölyak hastalığı, çölyak dışı gluten duyarlılığı, B vitamini12 eksikliği, kalın bağırsak kanseri, divertikülit ve bağırsak iltihabı hastalığıdır.[2][9][10][11][12] [2] Yaygın nedenler kolonda dışkının yavaş hareketi, irritabl bağırak sendromu, ve pelvik taban bozukluklarıdır.[2]

Tanım[değiştir | kaynağı değiştir]

Bristol dışkı ölçeği

Kabızlık bir hastalık değil bir semptomdur. En yaygın olarak, kabızlığın seyrek bağırsak hareketleri, genellikle haftada 3'ten az dışkılama olduğu düşünülür. [13]

[14]

Bununla birlikte, insanların aşağıdakiler de dahil olmak üzere başka şikayetleri de olabilir: [3][15]

  • Bağırsak hareketleriyle ıkınma
  • Bağırsak hareketini geçirmek için aşırı zaman gerekiyor
  • Sert dışkı
  • Zorlanmaya bağlı olarak bağırsak hareketleriyle ortaya çıkan ağrı
  • Karın ağrısı
  • Karın şişkinliği.
  • Bağırsak boşaltımının tamamlanmamış hissi.

Roma III Kriterleri, çeşitli yaş gruplarında kabızlık tanısını standartlaştırmaya yardımcı olan bir dizi semptomdur. Bu kriterler hekimlerin kabızlığı standart bir şekilde daha iyi tanımlamasına yardımcı olur.

Nedenler[değiştir | kaynağı değiştir]

Kabızlığın nedenleri doğuştan, birincil ve ikincil olarak ayrılabilir.[1] En sık görülen tür birincildir ve yaşamı tehdit edici değildir.[16] Ayrıca çocuklar ve yetişkinler gibi etkilenen yaş grubuna da bölünebilir.

Birincil veya fonksiyonel kabızlık, ilaçların yan etkileri veya altta yatan bir tıbbi durum gibi altta yatan bir nedene bağlı olmayan, altı aydan uzun süredir devam eden semptomlarla tanımlanır.[1][17] Karın ağrısı ile ilişkili olmaması nedeniyle İrritabl bağırsak sendromundan ayrılır.[1] En sık görülen kabızlık türüdür ve genellikle çok faktörlüdür.[16][18] Yetersiz diyet lifi veya sıvı alımı gibi diyet seçimleri veya fiziksel aktivitenin azalması gibi davranışsal nedenler yetişkinlerde bu tür birincil nedenlerdir. Çocuklarda bunun nedenleri arasında lif ve sıvı bakımından düşük beslenme, altta yatan tıbbi durumlar ve tuvalete gitme isteksizliği sayılabilir.[19] Yaşlılarda yaygın nedenler yetersiz diyet lifi alımı, yetersiz sıvı alımı, azalmış fiziksel aktivite, ilaçların yan etkileri, hipotiroidizm ve kalın bağırsak kanseri nedeniyle tıkanmaya atfedilir.[20] Ancak bu faktörleri destekleyen kanıtlar zayıftır.[20]

İkincil nedenler arasında opiatlar gibi ilaçların yan etkileri, endokrin ve hipotiroidizm gibi metabolik bozukluklar ve kalın bağırsak kanseri[18] veya yumurtalık kanseri [21] gibi tıkanıklıklar yer alır. Çölyak hastalığı ve çölyak dışı glüten duyarlılığı da kabızlıkla birlikte ortaya çıkabilir.[9][22][10] Kronik kabızlık sonucu sistosel gelişebilir.[23]

Diet[değiştir | kaynağı değiştir]

Kabızlık, az lifli bir diyet, az sıvı alımı veya diyet nedeniyle ortaya çıkabilir veya şiddetlenebilir.[15][24] Diyet lifi kolonik taşıma süresinin azaltılmasına yardımcı olur, dışkı hacmini artırır ancak aynı zamanda dışkıyı yumuşatır. Bu nedenle lif oranı düşük diyetler birincil kabızlığa yol açabilir.[18]

İlaçlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Birçok ilacın yan etkisi olarak kabızlık vardır. Kabızlik yapan bazı ilaçlar arasında (ancak bunlarla sınırlı olmamak üzere) opioidler, diüretikler, antidepresanlar, antihistaminikler, antispazmodikler, antikonvülsanlar, trisiklik antidepresanlar, antiaritmikler, beta-adrenoseptör antagonistleri, ishal önleyiciler, ondansetron gibi 5-HT3 reseptör antagonistleri ve alüminyum antasitler vardır. [15][25]

Tanı[değiştir | kaynağı değiştir]

İyeleştirme[değiştir | kaynağı değiştir]

Kabızlığın görülme sıklığı ve toplumdaki önemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kabızlık, en sık doktora danışılan hastalıklardan biridir. Genelde ileri yaşlarda görülmesine karşın toplumun her kesimini etkileyebilir. Kadınlarda erkeklere göre 2-3 kat daha çok rastlanır. Bütün yetişkinlerin yaklaşık üçte biri, yaşantılarının belirli bir zamanında bir anus veya rektum hastalığından şikayetçi olmaktadırlar: basur (hemoroid), fissür veya fistülalar gibi. Böyle durumlarda uzman bir doktora danışılmalıdır.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Sınıflandırma
Dış kaynaklar


Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b c d Chatoor D, Emmnauel A (2009). "Constipation and evacuation disorders". Best Pract Res Clin Gastroenterol. 23 (4). Baillière Tindall. ss. 517–30. doi:10.1016/j.bpg.2009.05.001. PMID 19647687. 
  2. ^ a b c d e f "Constipation". National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. Şubat 2015. 15 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2017. 
  3. ^ a b Bharucha, A. E.; Dorn, S. D.; Lembo, A.; Pressman, A. (Ocak 2013). "American Gastroenterological Association medical position statement on constipation". Best Practice & Research: Clinical Gastroenterology (Review). 144 (1). Baillière Tindall. ss. 211–217. doi:10.1053/j.gastro.2012.10.029. PMID 23261064. 
  4. ^ "Taviloglu.com Makatta sarkması". 2 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2012. 
  5. ^ "Taviloglu.com İrritabıl bağırsak sendromu". 4 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2012. 
  6. ^ Locke GR, Pemberton JH, Phillips SF (Aralık 2000). "American Gastroenterological Association Medical Position Statement: guidelines on constipation". Gastroenterology 119 (6): 1761–6. DOI:10.1053/gast.2000.20390. PMID 11113098.
  7. ^ "Taviloglu.com İrritabıl bağırsak sendromu". 27 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2012. 
  8. ^ "Taviloglu.com Bağırsak düğümlenmesi". 25 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2012. 
  9. ^ a b "Symptoms & Causes of Celiac Disease | NIDDK". National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. Haziran 2016. 24 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2017. 
  10. ^ a b Makharia A, Catassi C, Makharia GK (2015). "The Overlap between Irritable Bowel Syndrome and Non-Celiac Gluten Sensitivity: A Clinical Dilemma". Nutrients (Review). 7 (12). ss. 10417–26. doi:10.3390/nu7125541. PMC 4690093 $2. PMID 26690475. 
  11. ^ Bharucha AE, Pemberton JH, Locke GR 3rd (Ocak 2013). "American Gastroenterological Association technical review on constipation". Gastroenterology. 144 (1). ss. 218–38. doi:10.1053/j.gastro.2012.10.028. PMC 3531555 $2. PMID 23261065. 
  12. ^ "Pernicious Anemia Clinical Presentation: History, Physical Examination". emedicine.medscape.com (İngilizce). Erişim tarihi: 6 Nisan 2023. 
  13. ^ Jamshed, Namirah; Lee, Zone-En; Olden, Kevin W. (1 Ağustos 2011). "Diagnostic approach to chronic constipation in adults". American Family Physician. 84 (3). ss. 299–306. ISSN 1532-0650. PMID 21842777. 
  14. ^ "Constipation" 29 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. eMedicine.
  15. ^ a b c Walia R, Mahajan L, Steffen R (Ekim 2009). "Recent advances in chronic constipation". Curr Opin Pediatr. 21 (5). ss. 661–6. doi:10.1097/MOP.0b013e32832ff241. PMID 19606041. 
  16. ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; AGA2000 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  17. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; AFP05 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  18. ^ a b c Basilisco, Guido; Coletta, Marina (2013). "Chronic constipation: A critical review". Digestive and Liver Disease. 45 (11). ss. 886–893. doi:10.1016/j.dld.2013.03.016. PMID 23639342. 
  19. ^ "Pediatric Chronic Constipation | Children's National Hospital". 
  20. ^ a b Leung FW (Şubat 2007). "Etiologic factors of chronic constipation: review of the scientific evidence". Dig. Dis. Sci. 52 (2). ss. 313–6. doi:10.1007/s10620-006-9298-7. PMID 17219073. 
  21. ^ "Ovarian Cancer, Inside Knowledge, Get the Facts about Gynecological Cancer" (PDF). Centers for Disease Control and Prevention. Eylül 2016. 16 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Haziran 2017. 
  22. ^ "Celiac disease". World Gastroenterology Organisation Global Guidelines. Temmuz 2016. 17 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2017. 
  23. ^ "Cystocele (Prolapsed Bladder) | NIDDK". National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases (İngilizce). Erişim tarihi: 2017-12-02. 
  24. ^ McCallum IJ, Ong S, Mercer-Jones M (2009). "Chronic constipation in adults". The BMJ. Cilt 338. ss. b831. doi:10.1136/bmj.b831. PMID 19304766. 
  25. ^ Selby, Warwick; Corte, Crispin (Ağustos 2010). "Managing constipation in adults". Australian Prescriber. 33 (4). ss. 116–9. doi:10.18773/austprescr.2010.058. 
  26. ^ "Taviloglu.com Makat muayenesi". 27 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2012. 
  27. ^ "Taviloglu.com Kolonoskopi". 25 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2012. 
  28. ^ "Taviloglu.com Kalın bağırsak filmi". 19 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2012. 
  29. ^ "Taviloglu.com Kabızlık için biofeedback". 31 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2012. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kabızlık&oldid=32740730" sayfasından alınmıştır