Kişilerarası ilişki

Makale serilerinden
İlişkiler (Ana hat)
Türler Genetik veya evlatlık Akrabalık Aile Ebeveyn baba anne Büyükbaba Büyükanne Kardeş Kuzen Evlilik Eş Koca Karı Açık evlilik Çok eşlilik Poliandri Polijini Grup evliliği Karışık yönelimli evlilik Partnerler Hayat arkadaşı Erkek arkadaş Kız arkadaşı Birlikte yaşama Eşcinsellik Arkadaşlık (romantik / karşı cinsler arası / bölge) Cinsel partner Gündelik Tek eşlilik Tek eşli olmayan Karşılıklı tek eşlilik Poliamori Çok sadakat Cicisbeo Nikahsız beraberlik Cariye Metres
Faaliyetler Bağlanma Kur yapma Tanışma Flört Nişan Bekarlar günü Çiftleşme Tanışma merkezi Romantik Bekarlar etkinliği Düğün
Sonlar İlişki ayrılığı Yasal/medeni ayrılık Evlilik iptali Boşanma Dulbaşlık
Duygular ve hisler Yakınlık Ek Yakınlık Kıskançlık Sınırlama Sevmek Platonik Koşulsuz Tutku Cinsellik
Uygulamalar Başlık parası çeyiz hizmet Hipergami Aldatma Cinsel aktivite İhlal Baskı
İstismar Çocuk Arkadaşlık Aile içi Yaşlı Narsist ebeveyn Güç ve kontrol Israrlı takip
g t d

Makale serilerinden
Aşk
Türleri Sevgi Bağlanma Kırık kalp Merhametli aşk Evlilik aşkı Aşık olmak Arkadaşlık Arkadaş bölgesi Romantik aşk Kişilerarası ilişki Samimi ilişki Aşk bağımlılığı İlk görüşte aşk Aşk üçgeni Aşk hastalığı Aşk çarpması Takıntılı aşk Tutku Platonik aşk Çocukluk aşkı Kendini sevmek Koşulsuz sevgi Karşılıksız aşk Serbest aşk
Kavramlar Sevgililer Günü Aşk büyüsü Aşk mektubu Aşk felsefesi Aşkın biyolojik temelleri Aşkın renk çarkı teorisi Fiziksel çekicilik Üçgen Aşk Teorisi
İlişkili konular Cinsel ilişki İnsan cinselliği Yakın ilişki Cinsel partner Kur yapma Dating Flört Sevgili Zina İhanet
g t d

Kişilerarası ilişki, bir kişinin başka toplum fertleri ile bilişsel ve fiziksel olarak devamlı etkileşimde olması durumudur. Bu tür ilişkiler genellikle insan türünün "ait olma" içgüdüsüne paralel olarak oluşturduğu sözlü veya sözsüz ilişkiler ağını kapsar. Bu ilişkiler duygu, düşünce tarzları ve davranış tarzları ekseninde gelişme gösterir. Kişilerarası ilişkilerde ilk izlenimler kilit bir rol oynar; ilk izlenimler genellikle fiziksel çekicilik, yakınlık, benzerlik ve saygınlık başlıkları altında oluşur.

Zorunluluk olarak girilen ilişkiler haricinde kişilerarası ilişkiler genel olarak 3 tip altında incelenebilir; arkadaşlık, aile ve romantik ilişkiler. İletişimi etkileyen temel faktörler ise kişisel özellikler (cinsiyet, fiziksel görünüm, kişilik özellikleri, geçmiş deneyimler ve davranış biçimleri), algı, duygular, kültür ve sosyal çevredir. Ayrıca kişilerarası ilişkilerde Halo etkisi de gözlemlenebilir. Bu durumda insan, diğer bir kişiyi veya olayı tek bir özelliğinden tümden olumlu ya da tümden olumsuz etiketleme eğilimindedir.

Kişilerarası ilişkilerin ana temaları veya eğilimleri şunlardır: aile, akrabalık, arkadaşlık, aşk, evlilik, istihdam, komşuluk, etik değerler ve dayanışma. Kişilerarası ilişkiler yasa, gelenek veya karşılıklı anlaşmayla düzenlenebilir ve toplumsal grup ve toplumların temelini oluşturabilir. İnsanlar belirli sosyal bağlamlarda birbirleriyle iletişim kurduğunda veya hareket ettiğinde ortaya çıkarlar ve adil ve karşılıklı uzlaşmalar sayesinde gelişirler.

Kişilerarası ilişkiler genellikle gerçek hayatta ve ortamlarda kurulur. Son yıllarda akıllı telefon, bilgisayar, anlık mesajlaşma, videotelefon, çevrimiçi sohbet, sosyal medya gibi teknolojiler de kişilerarası ilişkilere önemli katkı sağlamıştır.^[1]

İnsanlar genellikle en az sayıda, kalıcı olumlu ve anlamlı kişilerarası ilişkiler geliştirmek ve sürdürmek için yaygın bir evrimsel güdüye sahiptirler. İnsanlar toplum içerisinde ilk etapta hayatta kalmak, ikinci etapta ise sosyal ihtiyaçlarını gidermek için diğer insanlarla etkileşime girer. İhtiyaç için girilen ilişkilere doktorlar, fırıncılar veya polisler ile insanlığın antik çağlarında kabileye yiyecek getirmekle sorumlu bireyler örnek verilebilir. İnsan, hayatını idame ettirmek için bu tarz ilişkilere girmeye mecburdur.

John Bowlby'in Bağlanma Kuramı'na göre toplumsal bağlar; etkileşimde tutarlılığı, ilişkide kararlılığı ve fiziksel teması içerir. Maymun ve insan bebekleri üzerinde yaptığı araştırmada bebeklerin bakıcılarından ayrıldıklarında sırasıyla Karşı Koyma (ilişki partnerini bulmaya çalışmak), Çaresizlik (depresyon durumu) ve Kopma'dır (aramaktan tamamen vazgeçme durumu). Maymun ve insan bebeklerinin benzerliği, kişilerarası ilişkinin evrimsel bir durum olduğunu düşünmesine yol açmıştır.^[2]

İlerleyen dönemlerde Bowlby'in Bağlanma Kuramı'ı esas alınarak yetişkinlerin romantik ilişkileri üzerine bazı bilimsel çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmalar ile insanın erken dönemde yaşadıklarının ilerleyen yaşlarında hayatını nasıl etkilediği üzerine bulgular bulunmuştur. Bazı akademisyenler bu ilişkileri stiller altında ele almıştır:

Bir insanın partneri ile somut bir durum oluşmadığı müddetçe herhangi bir bağlanma sorunu yaşamadığı durumdur. Çocukluk dönemlerinde aileleriyle sıcak, sevgiye dayalı ilişkilerinin olduğunu belirten bireyler en çok bu sınıf içerisinde ilişkilerde bulunma eğilimindedir.

İnsanın sürekli olarak partnerinin kendisini yeterince sevmediğini veya gereken yakınlığı kurmadığını düşündüğü ilişki türüdür. Aileleriyle ilişkilerinin bazen sevgi dolu, sıcak bazen de reddedici olduğunu belirten bireyler bu sınıfa eğilimlidir.

Başkalarıyla yakınlık kurmak ve ilişkiye girmekte çekinceli olan, partnerinin kendisiyle fazla yakınlıkta olması durumunda sinirlenen insanların girdiği durumdur. Aileleriyle reddedici ilişkiler içerisinde büyümüş bireyler ise bu sınıfa eğilimlidir. Kaçınmacı bağlanma stili, çoğu bilim insanı tarafından psikolojik olarak "olmaması gereken bir durum" olarak nitelendirilir. Bu stilin etkilerini ilişkilerinde sıklıkla gözlemleyen insanların bu durumda psikolojik tedavi alması yararlarına olacaktır.^[3][4]