Kişniş
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Kişniş | ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
Coriandrum sativum Carolus Linnaeus |
Kişniş, kinzi ya da aşotu[1] (Coriandrum sativum), maydanozgiller (Apiaceae) familyasından, yaprakları maydanozu andıran, 20-60 santimetre yüksekliğinde, tüysüz, bir yıllık ve otsu bir bitkidir. Bu bitkinin baharat olarak kullanılan kurutulmuş meyvesi veya tohumuna da kişniş adı verilir. Kişniş sözcüğü Türkçeye Farsçadan geçmiştir.[2] Anavatanı Akdeniz ülkeleridir. Güneybatı Asya ve Kuzey Afrika'da yetişir.
Çoğu insan kişnişi ekşi, limon/misket limonu tadına sahip olarak algılar, ancak yapılan bir ankette katılımcıların yaklaşık dörtte biri kişniş yapraklarının tadını bulaşık deterjanı gibi algılamıştır. Bunun sebebi koku veren maddelerden sabunsu hissi üretebilen bazı özel aldehitleri tespit eden bir gene bağlıdır.[3]
Morfolojik özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Yumuşak, tüysüz bir bitkidir. 60 cm boya ulaşabilir. Yenen meyveleri 3–5 mm çapında top şeklindedir.
Kullanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Baharatı kişniş bitkisinin küre biçimli sarımsı yeşilden, açık kahverengine kadar değişen renklerdeki meyvelerinin kurutulması ya da öğütülmesiyle elde edilir. Ayrıca bitkinin taze yaprakları salatalarda ve kökleri de baharat olarak kullanılır. Ferahlatıcı hoş bir kokusu, tatlımsı baharlı ve meyvemsi bir lezzeti vardır. Et yemeklerinde ve zeytinyağlı dolmalara çeşni katmak için kullanılan yaprakları, yakıcı bir tat verir. Köfte baharının ana maddesidir.
"Buhur şekeri" olarak da adlandırılan renkli şekerle kaplanmış kişniş tohumu düğünlerde misafirlere ikram edilir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2015.
- ^ "Türk Dil Kurumu Sözlük". Türk Dil Kurumu.
- ^ Eriksson, Nicholas; Wu, Shirley; Do, Chuong B.; Kiefer, Amy K.; Tung, Joyce Y.; Mountain, Joanna L.; Hinds, David A.; Francke, Uta (29 Kasım 2012). "A genetic variant near olfactory receptor genes influences cilantro preference". Flavour. 1 (1): 22. doi:10.1186/2044-7248-1-22. ISSN 2044-7248.
