Phiona Mutesi

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Phiona Mutesi Dünya Kadınları Konferansı'nda, 2013

Phiona Mutesi (d. 1996), Uganda'lı satranç oyuncusu.[1][2] Kampala'nın sekiz gecekondularından en büyüğü olan Katwe bölgesinde dünyaya geldi. Mutesi, Uganda Kız Şampiyonasını üç kere kazandı, Uganda'yı dört satranç olimpiyat oyununda temsil etti ve Uganda'daki satranç hikâyesinde ilk başta yer alan kadın oyunculardan biridir. 2012'de kitabı ve 2016 yılı yapımı Queen Of Katwe isimli film, hayat hikâyesini anlatmaktadır.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Mutesi Uganda'daki Kampala'nın sekiz gecekondu mahallesinin en büyüğü olan Katwe semtinde doğdu ve büyüdü. Yaklaşık üç yaşındayken babası AIDS'ten öldü, daha sonra ablası Julia bilinmeyen nedenlerle öldü. Mutesi dokuz yaşındayken ailesinin onu göndermeye gücü yetmediği için okulu bıraktı. Mutesi her gün yaşamakta olduğu Katwe sokak pazarında mısır sattı. Bir gün kardeşini izledi ve bir Hristiyanlık ve spor misyonu olan Sports Outreach Enstitüsü tarafından yürütülen bir projeyi keşfetti.[3] Robert Katende'nin yönettiği bir okul sonrası programda satranç oynamaya başladı.[4]

Mutesi daha sonra okula geri döndü, birincil sınav için 2010'da Kampala'da, Makindye'deki Universal Junior okulunda okudu.[5] Orta öğrenimini St. Mbuga Meslek Yüksekokulu'nda sürdürdü.

Mutesi, ABD gezisi sırasında, Kirkland, Washington'daki Northwest Üniversitesi'ni ziyaret etti. Kendisine burs[6] teklif edildi ve 2017 yılında Northwest Üniversitesi'ne gitmeye başladı.[7] Sosyoloji alanında eğitim almayı planlıyor. Mutesi üniversiteden sonra "eve dönüp toplumuna hizmet etmek" ve Uganda'nın kenar mahallelerinde yaşayan çocuklarla çalışmak istediğini söyledi.[8]

Mutesi, 2019 yılı itibarıyla satranca daha az vakit ayırıyor ve motivasyon konuşmacısı olarak çalışmalarına odaklanıyor.[9]

Satranç kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Mutesi, 2010 yılında Rusya'daki Hantı-Mansiysk'kentinde, 39. Satranç Olimpiyatları'nda Uganda'yı temsilen altı raundu 2 ve bir turda oynadı. Oynadığı 7 maçtan 1.5 puan kazandı.[10] Bu olayda, ESPN The Magazine dergisinde önemli bir köşe yazarı olan gazeteci Tim Crothers'ın dikkatini çekti.

2012 yılı itibarıyla, Uganda'nın küçük kız satranç şampiyonluğunu üç kez kazandı.[11]

Mutasi ve Ivy Amoko, 2012 yılında Türkiye'nin İstanbul kentinde, 40. Satranç Olimpiyatlarında 9 maçtan % 50 puan alarak Kadın Aday Yüksek Usta unvanlarına layık görüldü. Bu, onları Uganda satranç tarihindeki ilk kadın oyuncular yaptı.[12][13][14] Aynı yıl Uganda'daki Ulusal Gençler Satranç Şampiyonası'nın Açık Kategorisini kazanan ilk kadın oyuncu oldu.[15]

2013'te yine Uganda Ulusal Gençler Satranç Şampiyonasında oynadı ve Makerere Üniversitesi'nden Lutaaya Shafiq'e karşı finallere ulaştı. 20 yaş altı kız kategorisini kazandı.[16]

Mutesi, 2014 yılında Norveç'in Tromsø kentinde yapılan 41. Satranç Olimpiyatları'nda ve 2016'da Azerbaycan'ın başkenti Bakü kentinde yapılan 42. Satranç Olimpiyatları'nda Uganda'yı temsil etti.[17][18]

Medya'da[değiştir | kaynağı değiştir]

Silent Images 2010 yılında kısa bir belgesel film yaptı.[19] Sports Outreach, bu belgesel filmi, Walt Disney Company'nin Mutesi'nin hikâyesi hakkında 2016 yılında çıkan bir film yapımıyla ilgisini çekmek için kullandı.

2012'de Mutesi'nin hikâyesini anlatan Katwe'nin Kraliçesi: Bir Hayat Hikayesi adlı kitapta, Satranç ve Olağanüstü bir Kızın, bir Grandmaster (Büyükusta) olması üzerine Rüyası başlıklı ve Tim Crothers'ın yazdığı bir kitap yayınlandı.[20]

Walt Disney Pictures, kitabın haklarını kullandı ve 2012'de film üzerinde çalışmaya başladı.[21]

2016'da Lupita Nyong'o ve David Oyelowo'nunda yer aldığı Katwe Kraliçesi film gösterime girdi. Mutesi, Madina Nalwanga tarafından canlandırılmıştır. Mutesi, Kanada'nın Toronto, (10 Eylül),[22] Hollywood'da Kaliforniya (20 Eylül)[23] ve Uganda'nın başkenti Kampala'da (1 Ekim) filmin ilk gösterimine katıldı.[24]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Tim Crothers (28 August 2016). "Chess queen of Africa" 11 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. The Guardian.
  2. ^ Reeves Wiedeman (7 Ocak 2013). "The Talk of the Town: Up Life's Ladder: Prodigy". The New Yorker. 88 (42). ss. 20-21. 11 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2017. 
  3. ^ "Sports Outreach - Restoring Hope. Transforming Lives". Sports Outreach. 11 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2017. 
  4. ^ Tim Crothers (4 Ocak 2011). "Game of her life". ESPN. 8 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2017. 
  5. ^ "Uganda’s ‘Queen of Katwe’ got her start at this slum chess school" 11 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Washington Post, Julian Hattem October 6, 2016.
  6. ^ "'Queen of Katwe' receives help for costs to attend Northwest University in Kirkland". Q13 FOX. 14 Ekim 2017. 4 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ Shapiro, Nina (2 Ekim 2017). "A movie was made about this chess champ. Now Uganda's 'Queen of Katwe' is lifting Northwest University". The Seattle Times. 10 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2017. 
  8. ^ Musinguzi, Bamuturaki (20 Ocak 2018). "Queen of Katwe wins chess title for university". The EastAfrican. 20 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2023. 
  9. ^ O'Neill, Eilís (11 Ocak 2019). "After Achieving Chess Fame, 'Queen of Katwe' Takes New Path". WBUR-FM (İngilizce). 10 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2020. 
  10. ^ Herzog, Heinz (9 Ekim 2010). "39th Olympiad Khanty-Mansiysk 2010 Women tournament". Tournament Database. Chess-Tournament-Results-Server. 11 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2014. 
  11. ^ "Phiona Mutesi To Speak at Philly All-Girls Chess Workshop" 19 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. United States Chess Federation. 29 November 2012.
  12. ^ Corry, Phillip (9 Eylül 2012). "Uganda gets first titled lady players". Kawowo Sports News. 11 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2017. 
  13. ^ Corry, Phillip (10 Eylül 2012). "Wanyama becomes Uganda's sixth FIDE Master at World Chess OIympiad". Kawowo Sports News. 11 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2017. 
  14. ^ "Mutesi, Amoko set to become Candidate Masters". Erişim tarihi: 4 Mayıs 2017. [ölü/kırık bağlantı]
  15. ^ Stephen Kisuze. "Mutesi Wins 2012 National Junior Chess Championship". fide.com. 28 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2017. 
  16. ^ Corry, Phillip (2013). "Martin Musiime wins City Tyres National Junior Chess Championship". Kawowo Sports. 11 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2017. 
  17. ^ Phillip Corry. "Uganda beats Puerto Rico at World Chess Olympiad". kawowo.com. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2017. 
  18. ^ McGourty, Colin (1 Eylül 2016). "42nd Chess Olympiad opens in Baku". chess24.com. 11 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2017. 
  19. ^ Minchin, Marty (24 Ekim 2016). "'Queen of Katwe' based on 2010 film shot by Matthews nonprofit". The Charlotte Observer. 11 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2017. 
  20. ^ Tim Crothers (6 Eylül 2016). The Queen of Katwe: One Girl's Triumphant Path to Becoming a Chess Champion. Simon and Schuster. ISBN 978-1-5011-2718-2. 
  21. ^ Josh Levs, CNN (10 Aralık 2012). "From slum life to Disney film: Ugandan teen chess star 'the ultimate underdog'". CNN. 11 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2017. 
  22. ^ "Phiona Mutesi". tribute.ca. Tribute Entertainment Media Group. 10 Eylül 2016. 12 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2016. 
  23. ^ Hattem, Julian (6 Ekim 2016). "Uganda's 'Queen of Katwe' got her start at this slum chess school". The Washington Post. 11 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2016. 
  24. ^ O'Hagan, Michael (1 Ekim 2016). "Ugandan premiere of girl's slum-to-chess-champ story". Modern Ghana. 11 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2016. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Phiona_Mutesi&oldid=32192827" sayfasından alınmıştır