Stanislao Cannizzaro
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Stanislao Cannizzaro | |
|---|---|
.jpg) | |
| Doğum | 13 Temmuz 1826 Palermo, Sicilyateyn Kraliyeti |
| Ölüm | 10 Mayıs 1910 (83 yaşında) Roma, İtalya Krallığı |
| Tanınma nedeni | Cannizzaro tepkimesi |
| Ödüller | Faraday Lectureship Ödülü (1872) Copley Madalyası (1891) |
| Kariyeri | |
| Dalı | Kimya |
Stanislao Cannizzaro FRS (/ˌkænɪˈzɑːroʊ/ KAN-iz-AR-oh,[1] also US /-ɪtˈsɑːr-/ --it-SAR--,[2]) 13 Temmuz 1826 - 10 Mayıs 1910), İtalyan kimyagerdir. Cannizzaro reaksiyonuyla ve 1860'taki Karlsruhe Kongresi'nde atom ağırlığı müzakerelerindeki etkili rolüyle ünlüdür.[3]
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Cannizzaro, 1826'da Palermo'da doğmuştur.[4] Tıp mesleğini yapmak amacıyla oradaki üniversiteye girmiş, ancak kısa süre sonra kimya çalışmalarına yönelmiştir. 1845 ve 1846'da, salisin üzerine çalışmalarıyla tanınan ve o zamanlar Pisa'da kimya profesörü olan ve daha sonra Torino'da aynı görevi üstlenen Raffaele Piria'nın (1815-1865) asistanı olarak görev yapmıştır.[5]
1848 Sicilya devrimi sırasında Cannizzaro, Messina'da topçu subayı olarak görev yapmış ve aynı zamanda Sicilya parlamentosunda Francavilla'nın milletvekili seçilmiştir. Eylül 1848'de Messina'nın düşüşünden sonra Taormina'da görevlendirilmiştir. İsyancıların çökmesi üzerine Cannizzaro, Mayıs 1849'da Marsilya'ya kaçmış ve çeşitli Fransız kasabalarını ziyaret ettikten sonra Ekim ayında Paris'e ulaşmıştır. Orada Michel-Eugène Chevreul'un laboratuvarında çalışmaya başlamış ve F.S. Cloez (1817-1883) ile birlikte, 1851'de amonyağın eterli çözeltideki siyanojen klorür üzerindeki etkisi ile siyanamid hazırlayarak kimyasal araştırmalara ilk katkısını yapmıştır. Aynı yıl Cannizzaro, Piyemonte'deki Alessandria Ulusal Koleji'nde fiziksel kimya profesörü olarak atanmayı kabul etmiştir. Alessandria'da aromatik aldehitlerin alkollü bir potasyum hidroksit çözeltisi tarafından karşılık gelen asit ve alkolden oluşan bir karışıma ayrıştırıldığını keşfetmiştir.[6] Örneğin benzaldehit, Cannizzaro tepkimesi ile benzoik asit ve benzil alkole ayrışır.[5]
1855 sonbaharında Cannizzaro, Cenova Üniversitesi'nde kimya profesörü olmuş ve daha sonra Pisa ve Napoli'de profesörlük yaptıktan sonra Palermo'da inorganik ve organik kimya kürsüsünü kabul etmiştir. Orada, 1871 yılında Roma Üniversitesi'nde kimya kürsüsüne atanana kadar aromatik bileşikler üzerinde on yıl çalışmış ve aminler üzerinde çalışmaya devam etmiştir.[5]
Cannizzaro, santonin araştırmasını da içeren organik kimya üzerine yaptığı çalışmaların yanı sıra, daha önce Amedeo Avogadro tarafından hipotez haline getirilen atomik ve moleküler ağırlıklar arasındaki ayrım konusunda ısrar ettiği 1858 tarihli makalesi Sunto di un corso di Filosofia chimica (Kimya felsefesi dersinin taslağı) ile kimyaya büyük hizmet sunmuştur.[7][8][9] Cannizzaro, uçucu bileşiklerde bulunan elementlerin atom ağırlıklarının, bu bileşiklerin moleküler ağırlıklarından nasıl çıkarılabileceğini ve bileşiklerinin buhar yoğunlukları bilinmeyen elementlerin atom ağırlıklarının, onların özgül ısılarının bilgisinden nasıl belirlenebileceğini göstermiştir. Atom teorisi için temel önem taşıyan bu başarılarından dolayı 1891 yılında Royal Society tarafından Copley Madalyası ile ödüllendirilmiştir.[5]
1871'de Cannizzaro'nun bilimsel itibarı onun başkan yardımcısı olduğu[10] İtalyan senatosuna kabul edilmesini sağladı;[11] Halk Eğitimi Konseyi'nin bir üyesi olarak ve diğer şekillerde, İtalya'da bilimsel eğitim davasına önemli hizmetlerde bulunmuştur.[5]
Kendisi en çok atomlar, moleküller ve atom ağırlıkları üzerine o zamanlar mevcut olan tartışmalara yaptığı katkılarla tanınmıştır. Amedeo Avogadro'nun, aynı basınç ve sıcaklıkta eşit hacimdeki gazın eşit sayıda molekül veya atom barındırdığı fikrini ve eşit hacimdeki gazın atom ağırlıklarını hesaplamak için kullanılabileceği fikrini savunmuştur. Cannizzaro bunu yaparak yeni bir kimya anlayışı sağlamıştır.[12]
Çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]
- Sunto di un corso di filosofia chimica, Genova, 1858
- Sketch of a course of chemical philosophy (İngilizce). Edinburgh: Livingstone. 1947.
- Scritti intorno alla teoria molecolare ed atomica ed alla notazione chimica, "Lo Statuto" (Palermo), 1896, available at Gallica.
- Scritti vari e lettere inedite nel centenario della nascita, Roma, 1926
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Cannizzaro, Stanislao". Lexico UK English Dictionary. Oxford University Press. 2 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Cannizzaro reaction". Merriam-Webster Dictionary.
- ^ Ihde, Aaron J. (1961). "The Karlsruhe Congress: A Centennial Retrospective". Journal of Chemical Education. 38 (2): 83-86. Bibcode:1961JChEd..38...83I. doi:10.1021/ed038p83. 28 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2007.
- ^ "Stanislao Cannizzaro". Science History Institute. 19 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2018.
- ^ a b c d e Önceki cümlelerden bir veya daha fazlası artık kamu malı olan bir yayından alınan metni içeriyor: Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Cannizzaro, Stanislao". Encyclopædia Britannica. 5 (11. bas.). Cambridge University Press. s. 188.
- ^ Cannizzaro, S. (1853). "Ueber den der Benzoësäure entsprechenden Alkohol" [On the alcohol corresponding to benzoic acid]. Liebigs Annalen der Chemie und Pharmacie. 88: 129-130. doi:10.1002/jlac.18530880114. 4 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2023.
- ^ Cannizzaro, Stanislao (1858). Il Nuovo cimento (İtalyanca). 7. Società italiana di fisica. ss. 321-366.
- ^ de Milt, Clara (1951). "The Congress at Karlsruhe". Journal of Chemical Education. 28 (8): 421-425. Bibcode:1951JChEd..28..421D. doi:10.1021/ed028p421. 28 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2007.
- ^ Hartley, Harold (1966). "Stanislao Cannizzaro, F.R.S. (1826–1910) and the First International Chemical Conference at Karlsruhe". Notes and Records of the Royal Society of London. 21: 56-63. doi:10.1098/rsnr.1966.0006.
- ^ "Scheda senatore CANNIZZARO Stanislao". notes9.senato.it. 16 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2019.
- ^ For an intervention by him in the Presidency Council of the Senate, see Giampiero Buonomo, Il "piccolo Senato": un caso di paronimia giuridica?, MemoriaWeb – Trimestrale dell'Archivio storico del Senato della Repubblica – n.30 (Nuova Serie), giugno 2020 22 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., p. 8.
- ^ "Stanislao Cannizzaro – Chemistry Encyclopedia – reaction, water, elements, gas, number, molecule, atom". www.chemistryexplained.com. 22 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2019.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
 | Wikimedia Commons'ta Stanislao Cannizzaro ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Sketch of a course of chemical philosophy by Cannizzaro (1858) – Edinburgh: Alembic Club Reprint No. 18 (1911).
- Thomas Edward Thorpe (1902). Essays in Historical Chemistry. Macmillan and co., limited. by Thomas Edward Thorpe in Essays in Historical Chemistry, London: Macmillan, pages 500 – 513 (also Nature, 6 May 1897).
- George B. Kauffman, (1996). Review of Lettere a Stanislao Cannizzaro 1868–1872; Stanislao Cannizzaro: Scritti di Storia Politica e Chimica; Corrispondenza Varia, a set of Cannizzaro's papers
