TOFAŞ

Türk Otomobil Fabrikası A.Ş.

Slogan	Hayat yenilenmektir (2015-günümüz)
Tip	Anonim şirket
Menkul değer sembolü	BİST:TOFAS
Kuruluş	1 Ekim 1968 (56 yıl önce) (1968-10-01)
Kurucu	Vehbi Koç
Genel merkezi	Demirtaş, Osmangazi, Bursa Büyükdere Caddesi, Zincirlikuyu, Esentepe, Şişli, İstanbul,  Türkiye
Önemli kişiler	Ömer Koç (Yönetim Kurulu Başkanı) Cengiz Eroldu (Genel Müdür)
Ürün	Otomobil, Ticari Araç, Yedek Parça, Kalıp İmalatı, Tüketici Finansmanı
Üretim	Tofaş, Ford Otosan ve Anadol modelleri: 1971-2010 Ford ve Fiat modelleri: 1990-günümüz
Gelir	18,6 milyar ₺ (2018)
Net gelir	1,33 milyar ₺ (2018)[1]
Alt kuruluş(lar)	Opar
Sahibi	Koç Holding (%37,8) Stellantis (%37,8)
Çalışan sayısı	7.665[2]
Web sitesi	www.tofas.com.tr

TOFAŞ (Türk Otomobil Fabrikası A.Ş.), 1968 yılında Koç Topluluğu’nun kurucusu Vehbi Koç tarafından kuruldu. Üretim fabrikası Demirtaş, Osmangazi’de yer alan, Koç Holding ve Stellantis'in eşit hissedar olduğu kuruluş, bugün %37,8 Stellantis, %37,8 Koç Holding ve %24,3 diğer ortaklara ait ortaklık yapısıyla faaliyetlerine devam etmektedir. Tofaş, hem binek hem de hafif ticari araç üretebilen bir otomotiv şirketidir. Türk otomotiv sanayisinin büyük üreticilerinden biri olan Tofaş, yılda 450 bin araçlık üretim kapasitesine ve 10.000'den fazla çalışana sahiptir.^[3]

2013’te Fiat Chrysler Automobiles’ın 175 fabrikasında uygulanan WCM - Dünya Klasında Üretim Programı kapsamında “Altın Seviye”ye ulaşan Tofaş’ın Bursa’daki fabrikasında, Fiat’ın yanı sıra Citroën, DS, Peugeot, Opel ve Vauxhall markaları için de üretim yapılmaktadır.^[4]

Otomotiv sektöründe güçlü ve köklü bir geçmişe sahip olan Tofaş, Türkiye’de Ford Otosan, Chrysler, Anadol, Dodge, Fiat, Lancia, Alfa Romeo, Jeep, Ferrari ve Maserati markalarının satış ve satış sonrası operasyonlarını üstlenmektedir.^[5] Ayrıca Otoeksper isimli bir ikinci el markası mevcuttur.^[6]

Günümüzde 80 ülkeye ihracat yapan Tofaş, 2013 yıl sonu verilerine göre 160.000 adet araç ihraç etmiştir. Tofaşı'ın 2013 satış geliri 7 milyar TL, net kârı ise 434 milyon TL'dir. Türkiye’de 240.000 adetle toplam üretimin %22’sini karşılayan Tofaş, ihracat hacmini %4 artırarak 1,6 milyar Euro ihracat gelirine ulaşmıştır.^[7]

• 1968 - Tofaş Türk Otomobil Fabrikası A.Ş. kuruldu.
• 1969 - Demirtaş, Osmangazi üretim fabrikasının temelleri atıldı.
• 1971 - İlk Tofaş modeli Fiat 124 (yerel adıyla Murat 124, daha sonraki versiyonu Serçe), Fiat lisansı altında üretildi. İlk motorsporları takımı kuruldu.
• 1972 - Fabrika üretim kapasitesi yıllık 20 bin adete ulaştı.
• 1973 - Yedek parça üreticisi OPAR kuruldu.
• 1974 - Tofaş Spor Kulübü kuruldu.
• 1975 - Mısır’a ihracat başladı.
• 1977 - Murat 131 modeli üretildi.
• 1981 - Murat 131’in versiyonları olan Şahin, Kartal ve Doğan modellerinin üretimine başlandı.
• 1984 - Fabrika üretim kapasitesi yıllık 35.000’e yükseldi.
• 1987-1990 yılları arasında fabrikanın üretim kapasitesi artırıldı, 1990 yılında 100.000’e ulaştı.
• 1990 - Tempra modeli üretildi.
• 1991 - Yeni motor yatırımları yapıldı.
• 1992 - Tofaş’ın pazar payı %41’e ulaştı.
• 1993 - Fabrika üretim kapasitesi yıllık 250.000’e ulaştı.
• 1994 - Uno modeli üretildi.
• 1994 - Tofaş AR-GE kuruldu.
• 1995 - Tempra modelinin ihracatına başlandı.
• 1995 - Tüketiciye finansman sağlayan Koç Finans kuruldu.
• 1997 - Tofaş ve OPAR Yedek Parça ticari birleşime gitti.
• 1997 - Doğan, Şahin ve Kartal modellerine enjeksiyon takmaya başladı.
• 1999 - Marea ve Brava modelleri üretildi.
• 2000 - Doblo modelinin üretimine başlandı.
• 2001 - Tofaş Fabrika ve Tofaş Oto Ticaret birleşti.
• 2001 - Alfa Romeo markası Tofaş çatısı altına girdi.
• 2002 - Albea modeli üretildi.
• 2002 - Tofaş; Sektör Lideri, İhracat Şampiyonu, Üretim Şampiyonu, Motor Sporları Markalar Şampiyonu oldu.
• 2003 - Tofaş Bursa Anadolu Arabaları Müzesi açıldı.
• 2005 - Ferrari ve Maserati markalarının distribütörlüğü alındı ve Fer Mas kuruldu.
• 2006 - Palio ve Albea modellerinin Rusya’ya ihracatı başladı.
• 2007 - Linea lanse edildi.
• 2007 - İkinci el operasyonları için Otoeksper markası hizmete başladı.
• 2007 - Lancia markasının distribütörlüğü alındı.
• 2007 - Minicargo projesi tamamlandı. Fiat Fiorino’nun lansmanı yapıldı. Minicargo projesiyle Tofaş’ın tarihinde ilk kez, PSA’ya Peugeot Bipper ve Citroen Nemo adlarıyla üretim yapıldı.
• 2007 - Tofaş’ın üretim kapasitesi 250.000 adetten 360.000’e yükseldi.
• 2008 - Tofaş’ın üretim kapasitesi 360.000 adetten 400.000’e yükseldi.
• 2009 - Albea Sole lanse edildi.
• 2009 - Tofaş Basketbol Takımı 1. lige yükseldi.
• 2010 - Yeni Fiat Doblo’nun üretimine başlandı. Fiat Doblo “2011 Uluslararası Yılın Ticari Aracı” seçildi.
• 2011 - Doblo modeli, Opel ve Vauxhall markaları için üretilmeye başlandı.
• 2012 - Fiat ve Chrysler şirketlerinini global birleşmesi sonrasında Jeep markasının satış ve satış sonrası operasyonları Tofaş’a katıldı.
• 2013 - Amerika ve Kanada’ya ihraç edilecek Doblo Amerika ile Doblo FL yatırımları açıklandı.
• 2013 - 2015’te piyasaya sürülecek yeni sedan otomobil yatırımı açıklandı.
• 2013 - Tofaş Fabrikası, WCM - Dünya Klasında Üretim Programı’nda, Fiat-Chrysler dünyasındaki 175 üretim tesisi arasında Altın Seviye”ye yükseldi.
• 2014 - Tofaş Akademi’nin yeni binası açıldı.
• 2014 - Tofaş Fen Lisesi’nin protokolü imzalandı.
• 2015 - Tofaşspor Bursa'da TOFAŞ Spor Salonunun temelini attı.
• 2015 - Fiat Egea modelinin üretimine başlandı.
• 2016 - Tofaş distribütörlügünü yaptığı Alfa Romeo 4C Modeli Türkiye pazarına sundu.
• 2016 - Tofaş 2015 Şubatında temelini attığı spor salonunun açılışını gerçekleştirdi. Spor salonuna Merhum Mustafa Koç'un ismi verildi.
• 2020 - FCA (Fiat, Chrsyler, Alfa Romeo, Lancia, Maserati, Jeep, Dodge, Ram) ile PSA (Peugeot, Citroen, DS, Opel, Vauxhall) birleşmesi gerçekleşerek Stellantis markası doğdu.
• 2020 - Fiat Egea modeli makyajlandı ve dış pazar için satışa sunuldu.
• 2020 - Yeni Fiat Egea Cross modeli tanıtıldı ve dış pazar için satışa sunuldu.
• 2021 - Makyajlı Fiat Egea ve yeni Fiat Egea Cross modelleri iç pazar için satışa sunuldu.

Murat 124 modeli ile seri üretime başlayan Tofaş, daha sonra 1977'de Murat 131'i Kuş Serisi olarak adlandırılan (Fiat Regata bazlı Şahin, Doğan, Kartal, 1983'te Murat 124'ün devamı olan Serçe) ve daha sonra Fiat ile aynı anda olmak üzere 1990'da Tempra üretimine geçti. Bu modelleri sırasıyla Tipo, Uno, Siena, Palio, Marea, Brava, Albea, Doblò ve Linea modelleri izlemiştir. 2007 yılı sonunda Fiorino modelinin üretimine başlanmış ve bu araç PSA grubu için de üretilmekte olup üretimin büyük kısmı ihraç edilmektedir. Tofaş 2009'da yeni Doblo'nun, 2012'de ise yeni Linea'nın üretimine başlamıştır. 2015 yılında binek araç olan Fiat Egea üretimine başlanmıştır.

Eski Modellerin Motor Bilgileri
Model Adı	Üretim yılı	Resim	Karoseri	Motor Hacmi [cm³]	Zamanlama Sistemi	Silindir Sayısı	Yakıt sistemi	Ateşleme tipi	Beygir gücü [ kW (BG)]	Motor devri	maksimum Moment [Nm]	Motor devri	maksimum Hız [km/h]	0 – 100 km/h [s]
Murat 124	1971 - 1977		Sedan	1.200	Dört zamanlı motor	4	Karbüratör	Elektro-mekanik	1170 cc	?	?	?	160 km/s	15
Tofaş Şahin 1.4	1977 -2001 1990-1995 1995-2003			1.372					52 (71)	5.500	105	3.500	162	13,5
Tofaş Şahin S 1.6				1.581					59 (80)		122	3.250	165	13,2
Tofaş Doğan S 1.6 1.6 i.e.									61 (83)	5.800	131		170	13,1
Tofaş Doğan 1.6 i.e. SLX								elektronik		5.500	125	3.000		13,2
Tofaş Kartal 1.6	1989-2003		Station Wagon					Elektro-mekanik	59 (80)		122	3.250	165	13,6
Tofaş Kartal 1.6 S	1993-2003								61 (83)	5.800	131		168	13,4

Tofaş Ar-Ge faaliyetlerine 1994 yılında başladı. Fikri ve sınai hakları Tofaş’a ait olan Doblo ve Mini Cargo projeleriyle çoklu marka üretimi konusunda Türkiye’de bir ilke imza atan Tofaş Ar-Ge, Doblo ve Mini Cargo’nun ardından Yeni Linea’nın ürün geliştirme sorumluğunu da üstlendi. Bu gelişmeler neticesinde Tofaş Ar-Ge Merkezi; 2008 yılı itibarıyla “5746 Sayılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi” hakkındaki kanun kapsamında Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından Ar-Ge Merkezi olarak tescil edildi.^[8]

Tofaş, bugün 17 bin metrekare olan Ar-Ge Merkezi’nde, 500’ün üzerinde çalışanıyla birlikte, Fiat-Chrysler’ın Avrupa’daki 2 Ar-Ge merkezinden biri konumuna geldi. Tofaş aynı zamanda, küresel otomotiv markalarının farklı ülkelerdeki müşterileri için ürün ve teknoloji geliştirme yetkinliğine sahip Ar-Ge merkeziyle, tasarımından üretimine kadar, tüm süreçlerini kendisinin yürüttüğü, fikri ve sınai mülkiyet hakları kendisine ait modellere sahip bir üreticiye dönüştü. Patent başvuru sayısı da son 5 yılda artarak toplamda 145 adede yükselen Tofaş, 2013’te Türk Patent ve Marka Kurumu’na yerli patent başvuru sayısında ilk sıralarda yer aldı.^[9]

• Tofaş kurumsal web sitesi30 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.