Theodahad

Theodahad
Theodahad adına Roma'da bastırılan sikke üzerinde solda
Ostrogotlar Kralı
Hüküm süresi	534-536
Önce gelen	Athalarik
Sonra gelen	Vitiges
Doğum	yak. 480 Tauresium[1])
Ölüm	536
Çocuk(lar)ı	Teodegisclus ve Theodenantha

Theodahad (~480, Tauresium - 536) 534-536 döneminde İtalya'da Ostrogotlar Krallığı üçüncü kralı.

Theodahad (yak.) 480'de Tauresium'da doğmuştur. Annesi Amalafrida olup birinci İtalya Ostrogotlar Krallığı kralı olan Büyük Teoderik'in kız kardeşi idi.^[2] Büyük Teoderik'in İtalya'ya Odoacer'i yenip Ostrogotlar Krallığı kurduğu ile zaman İtalya'ya göç ettiği bildirilmektedir. Theodahad adının Gotça dilindeki "halk" ve "çatışma" sözcüklerinden oluştuğu bildirilmektedir.^[3]

Ostrogotlar kavminin geleneksel kraliyet hanedanı Amal'nın üyesi olan bir prens olarak gayet iyi bir eğitim aldığı bildirmektedir. Propokopius "De Bello Gothico (Gotlar Savaşı)" adlı eserinde Theodahad'nin Latince ve Plato'nun felsefesini gayet iyi bildiğini; ama şahsen çekingen hatta korkak olduğunu ve askeri elbiseler giymeyi sevdiğini yazmıştır.

Teoderik'in İtalya'da hükümdarlığı sırasında Toskana bölgesi valisi yapıldı. Bu görevde iken kendi başına buyruk olarak Ravenna'dan bağımsız olarak epeyce büyük sayıda ve alanda araziyi kendi mülkiyetine geçirmesi hakkında şikayetler Ravenna'ya erişmeye başladı. Kral Büyük Teoderik ona bu kendi başına buyruk faaliyetlerini durdurması hakkında ihtarlarda bulundu. Büyük Teoderik'in ölümünden sonra kral yapılan torunu Athalarik döneminde kral naibi olan Teoderik'in kızkardeşi ve kralın annesi Amalasuntha krallığı idare etmekteyken yeni şikayetler üzerine Theodehad'ı Toskana valiliğinden geri aldı; onu Ravenna'ya getirtti. Theodahad'ın kanunsuz ve adaletsiz olarak eline geçirmiş olduğu iddia edilen arazileri eski sahiplerine geri vermesini emretti. Theodahad Ravenna'ya geldikten sonra Doğu Roma imparatoru temsilcisi ile görüşerek eğer kendisine büyük para tazminatı verilir; kendisi Roma Senatosu üyesi yapılır ve Konstantinopolis'te yaşamak için kendine yeterli emeklilik maaşı bağlanırsa, Toskana bölgesini Doğu Roma'nın egemenliğine geçirebileceğini bildirdiği belgelenmiştir.

Amal hanedanının babadan oğula geçen son erkek üyesi olan kral Athalarik genç yaşta 2 Ekim 534'te ölmesi üzerine tahta naibi olan ve gerçekte devleti yöneten annesi Amalasuntha bundan sonra da devleti de facto yönetmeye devam edebilmesi için kendine bir eş aramak zorunda kaldı. En uygun kişinin doğrudan doğruya olmadan ama yine de Amal sülalesinden olan kendi kuzeni olan Theodahad ile evlenmesinin en uygun çare olacağını düşündü. Böylece Amalasuntha ile o zaman 55 yaşlarını aşkın Theodahad resmen evlilik yaptılar ve Theodahad da "ortak kral" olarak Amalasuntha ile birlikte Ostrogotlar Krallığı devletini idare etmeye başladı. Bu sırada verilen bir ziyafetten sonra Theodahad'ın üvey annesi olan Audofleda öldü. Theodahad bu ölüme karısının sebep olduğunu iddia edip bu nedenle karısının tutuklanması gerektiğine karar verdi.

Günün kronik tarihçileri ve birçok sonraki tarihçi bunun geçersiz bir bahane olduğunu iddia etmektedirler. Ravenna'da Amalasuntha'nın yönetiminden hoşlanmayıp onun elinden devlet idaresini almaya çalışan önemli bir Ostrogotlar soyluları kliği bulunduğu bilinmekteydi. Daha oğlu ölmeden önce bu komploların kendi rejimine büyük bir tehdit oluşturduğuna karar veren Amalasuntha, bu soylu komplocuların üçünü idam ettirmişti. Tutuklanmadan hemen önce de bu kliğin güçlenmeye başladığını hisseden ve kendisini güvende hissetmeyen Amalasuntha'nın yeni Bizans İmparatoru olan I. Justinianus'a bir mektup göndererek Ostrogot asilleri tarafından iktidardan ve İtalya'dan uzaklaştırılırsa Konstantinopolis'e sığınma imkânı olup olmadığını sormuştu. Theodahad'ın da bu kliğe yakınlaşıp onların isteklerine uygun bir politika gütmeye başlaması dolayısıyla karısını tutuklattığı kabul edilmektedir.

Theodahad önce Amalasuntha'ya yakın olan devletin en yüksek memurlarının işlerine son vermişti. Sonra Amalasuntha'yı kraliçelikten men ederek Toskana'da Bolsena Gölü üzerinde bulunan "Martana" adasında bir kalede sürgüne ve hapse gönderdi.^[4] Fakat bu politikasını hukuken vasal olduğu Konstantinopolis'teki Doğu Roma İmparatoru I. Justinianus'a açıklaması gerekmekteydi. İmparator I. Justinianus ise İtalya'yı tekrar Doğu İmparatorluğu'na katma stratejisi uygulamaya karar vermişti. Bu gelişmeden haberdar olan Theodahad karısını tutuklamaya aldırdıktan bir yıl sonra 30 Nisan 534/535'te onu tutuklu olduğu Martana adasında hamamda iken boğdurarak öldürtmüştür.

I. Justinianus İtalya'yı tekrar Doğu Roma İmparatorluğu'na katma stratejisi uygulamak için önce Amalasuntha taht naibi iken general Belisarius komutasında Sicilya'ya donanma ve asker göndermişti. Amalasuntha, Sicilya'da çok az sayıda Ostrogot asıllı vatandaş bulunduğu ve nüfusu çoğunluğu Roma vatandaşlığı statülülerden oluştuğu için imparatorluk birliklerinin Sicilya'ya çıkmasına izin vermişti. İmparatorluk birlikleri hemen hemen hiç direniş görmeden Sicilya'yı ele geçirmekte iken Theodahad karısını tutuklatmıştı. I. Justinianus bunu kınamış ve hatta onu sürgünden kurtarmak için bazı planlar yapmıştı. Fakat 30 Nisan 534/535'te Amalasuntha öldürülünce I. Justinianus bunu bir casus belli (savaş nedeni) olarak kullanıp Belisarius'un askerlerini İtalya anakarasına geçirmesine emir verip Ostrogotlar Krallığı ile Doğu Roma İmparatorluğu arasında 535-554 döneminde sürecek uzun Gotlar Savaşı'nı başlatmıştır. Bu savaşın antik tarihini yazan Proskopiusa göre:^[5]

İmparatorluk saltanatının dokuzuncu yılında, Amalasuntha'ya ne olduğu haberini öğrenir öğrenmez, hemen savaş başlattı.

536 ilkbaharının sonlarına doğru Belisarius, ordusunun önünde Sicilya'dan İtalyan yarımadasına çıktı. Messina Boğazı üzerinde bulunan "Rheguim" şehrini (modern Reggio Calabria) ele geçirdi. Sonra ilerleyen Doğu Roma ordusu Napoli'yi kuşatıp ele geçirip Campania bölgesinde ilerlemeye başladı. Ostrogotların bu başarısızlığı Kralı Theodahad'ın aktif olmamasına atfedildi. Doğu Romalılar ordusuna karşı direnen Ostrogotlar Krallığı ordusu bir Ostrogot asıllı olan general Vitiges komutasında bulunmaktaydı. Bu ordunun askerleri kral olan Theodahad'ın Belisarius'a karşı çok çekingen ve korkak olarak davrandığından ve Vitiges'in emrindeki orduya hiç destek sağlamadığından şikayetçilerdi. Belisarius ordusu Roma'ya yaklaştıkça ve kralın buna hiç karşılıkta bulunmayacağı daha da açıklaştıkça, ordu mensupları arasında Theodahad'ın kendilerine ihanet edecekleri hissi çoğaldı. Sonuna Ostrogotlar ordusu askerleri Theodahad yerine Ostrogotlar Kralı olarak kendi generalleri olan Vitiges'i getirmeye karar verip onu antik Romalı geleneğine göre kalkanları üzerine kaldırarak kral ilan ettiler. Bundan sonra yeni kral olarak Vitiges Roma'ya döndü. Fakat Theodadad buradan krallığın başkenti olan Ravenna'ya doğru kaçmıştı. Yeni kral Vitiges Optaris adlı bir Ostrogot soyluyu eski kralı yakalamak için kovalamaya memur etti. Optaris, Theodahad ve küçük maiyetine Vatreus Çayı'nın dar vadisinde yetişti. Theodahad yakalandı ve hemen idam edildi. Kesilen kafası yeni Ostrogotlar Kralı ilan edilen Vitiges'e gönderildi.

Theodahad'ın Gudeliva adlı bir kadınla yaşayıp ondan isimleri Teodegisclus ve Theodenantha olan iki kız çocuğunun olduğu da belgelenmiştir.

• Ostrogotlar Krallığı

Wikimedia Commons'ta Theodahad ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Vitiello, Massimiliano, (2014) Theodahad, A Platonic King at the Collapse of Ostrogothic Italy, Toronto: University of Toronto Press, (İngilizce)
• Wolfram, Herwig (2001) Die Goten, Munih: 4. Auflage (Almanca)
• Bury, J. B. (1923) ''History of the Later Roman Empire [1]2 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., (İngilizce)