Yehuda (Yakub'un oğlu)
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Yehuda יְהוּדָה Yehuḏāh | |
|---|---|
 Yehuda'nın portresi, Horace Vernet tarafından | |
| Ata | |
| Doğum | Yehuda ben Yakov y. MÖ 1566 Paddan Aram (günümüzde Kuzey İsrail) |
| Ölüm | Yehud (günümüzde İsrail) |
| Ebeveyn(ler) | |
| Eş(ler) | |
| Çocuk(lar) | |
| Akraba(lar) | |
| Dinsel | |
| Tanınma nedeni | Yehuda kabilesinin ve ardılı olan Yehuda Krallığının kurcusudur |
| Hareket | Yehudizm |
| Etkin yıllar | MÖ 14'üncü asır |
| Makale serilerinden Yahudiler ve Yahudilik | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
| Etimoloji • Kim bir Yahudi'dir? | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Yehuda (İbranice: יְהוּדָה, Modern: Yəhūdah, Tiberyan: Yehuḏāh), Yehuda kabilesinin ve ardılı olan Yehuda Krallığı'nın kurucusu olan İbrani ata ve liderdi. Yakub'un oğlu, İshak'ın torunu, İbrahim'in ise büyük torunudur. Yehuda hakkında ilk defa Tanah'ın Yaratılış Kitabı'nda bahsedilirken, Yehuda'nın soyundan gelenlere de "Yehuda'nın soyundan" anlamına gelen Yehudi/Yahudi denilmiştir.[1] Gelecek asırlarda Yehuda ve İsrail Krallığı'nı yönetecek Davud ve Süleyman da, MS 1'inci asırda Mesih olduğuna inanılmış ve Hristiyanlığı kurmuş Nasıralı İsa da yine Yehuda'nın soyundan gelmiştir.[2][3][4]
Annesi Leah ve babası İsrail'in on iki oğlundan dördüncüsü olarak Paddan Aram'da MÖ 1566 civarında dünyaya geldi. İnanışa göre, Tora'daki On Kayıp Kabile olayıyla birlikte Yehuda'nın on kardeşinin kabileleri Neo-Asur tarafınca yağmalandı ve kayboldu. Yehuda kabilesi ise gerek kalabalık olmasından, gerekse daha güneyde olmasından dolayı saldırılardan korunabildi.[5][6][7][8]
Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]
Yehuda ismi, üç harfli bir İbranice kökten gelir (יהד Y-H-D) ve 'şükran' veya 'övmek' anlamına gelir. İbranicenin sağdan sola yazılımından dolayı bu üç harf Dalet (ד) + He (ה) + Yod (י) şeklinde sağdan sola yazılır. Yaratılış 29:35'te bizzat babası İsrail tarafından "Bu sefer RAB YHVH'e şükredecek, onu öveceğim!" denilerek veriliyor.
Tora'da[değiştir | kaynağı değiştir]
Yehuda, patrik Yakub ve ilk karısı Leah'ın dördüncü oğullarıdır. Kendinden büyük öz erkek kardeşleri Reuben, Şimon, Levi iken kendinden küçük öz erkek kardeşleri İssakar, Zevulun'du. Bir de kız kardeşe sahipti: Dinah. Hepsinin dışında sekiz üvey kardeşi vardı.
Onun doğumunu babası Yakub tarafından Yusuf'a armağan edilen rengarenk bir kaftan ve tarlada çalışan kardeşleriyle birlikte Yusuf'u kıskanıp onu kuyuya attıkları olay takip etti. Mısır–Kenan güzergâhında yolculuk yapan bir İsmailli kervanını gören Yehuda, kardeşi Yusuf'u öldürmek üzere olan diğer kardeşlerine dönüp "Kardeşimizi öldürüp kanını saklarsak ne kâr eder, söylesenize? ... Elimiz onun üzerinde olmasın, çünkü o bizim kardeşimiz, bizim kanımızdır, etimizdir." der[9] ve Yusuf'u kervana satarlar.
Soyağacı[değiştir | kaynağı değiştir]
| Terah | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Sarah[10] | İbrahim | Hacer | Haran | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Nahor | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| İsmail | Milkah | Lut | İskah | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| İsmailoğulları | 7 oğullar[11] | Betuel | 1'inci kız | 2'nci kız | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| İshak | Rebeka | Lavan | Moabitler | Ammonitler | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Esav | Yakub | Raḥel | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Bilhah | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Edomitler | Zilpah | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Leah | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1. Reuben 2. Şimon 3. Levi 4. Yehuda 9. İssakar 10. Zevulun Dinah (kız) | 7. Gad 8. Aşer | 5. Dan 6. Naftali | 11. Yusuf 12. Binyamin | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bilimsel eleştirilerde[değiştir | kaynağı değiştir]
Yusuf ve Yahuda anlatıları arasındaki ilişki[değiştir | kaynağı değiştir]
Yahuda'nın hegemonyasının habercisi[değiştir | kaynağı değiştir]
Tarih bilimsel bağlamda Yahuda ve Tamar'ın hikâyesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Yahudi geleneğinde[değiştir | kaynağı değiştir]
Rabbinik yorumlamalar[değiştir | kaynağı değiştir]
Yahuda'nın Ahiti[değiştir | kaynağı değiştir]
Yahuda'nın ömrünün tarihlenmesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Yaratılış 46:12
- ^ Finkelstein, Israel (2002). The Bible Unearthed: Archaeology's New Vision of Ancient Israel and the Origin. ss. 369-373.
- ^ Exell, Joseph Samuel (1892). Homiletical Commentary on the Book of Genesis. ABD: Funk & Wagnalls. s. 583.
- ^ Ginzberg, Louis (1909). The Legends of the Jews Volume II: Judah Pleads and Threatens (Translated by Henrietta Szold) Philadelphia: Jewish Publication Society.
- ^ Mann, Thomas W. (1988). Book of the Torah: The Narrative Integrity of the Pentateuch. USA: John Knox Press. pp. 67, 76–80. ISBN 9780804200851.
- ^ השבטים אני מעלה מלמד שכל שבט ושבט העלה עצמות ראש שבטו עמו"
- ^ תלמוד ירושלמי סוטה (דף ח ע"ב; פרק א הלכה י): "ככתוב (בראשית מו) אנכי ארד עמך מצרים ואני אעלך גם עלה מה ת"ל גם עלה. אמר אותך אני מעלה ושאר כל
- ^ Simón Dubnow, Manual de la historia judía: desde los orígenes hasta nuestros días, Buenos Aires: Sigal, 1977, capítulo 4 y mapa en p. 57; el autor presenta además sus conclusiones acerca de la evidencia científica al respecto en ss. 58–59).
- ^ Yaratılış 37:26–28וַיֹּאמֶר יְהוּדָה, אֶל-אֶחָיו: מַה-בֶּצַע, כִּי נַהֲרֹג אֶת-אָחִינוּ, וְכִסִּינוּ, אֶת-דָּמוֹ: Yaratılış 37:26לְכוּ וְנִמְכְּרֶנּוּ לַיִּשְׁמְעֵאלִים, וְיָדֵנוּ אַל-תְּהִי-בוֹ, כִּי-אָחִינוּ בְשָׂרֵנוּ, הוּא; וַיִּשְׁמְעוּ, אֶחָיו: Yaratılış 37:27לְכוּ וְנִמְכְּרֶנּוּ לַיִּשְׁמְעֵאלִים, וְיָדֵנוּ אַל-תְּהִי-בוֹ, כִּי-אָחִינוּ בְשָׂרֵנוּ, הוּא; וַיִּשְׁמְעוּ, אֶחָיו: Yaratılış 37:28
- ^ Sarah, İbrahim'in üvey kızkardeşiydi. (Yaratılış 20:12)
Alternatif bir iddiaya göreyse O, İbrahim'in yeğeniydi (bakınız Sarah § In rabbinic literature). - ^ Yaratılış 22:21–22'de: Uz, Buz, Kemuel, Ḥesed, Hazo, Pildaş, ve Yidlaf
| Sırasıyla Yakup'un eşleri ve oğulları (K = Kız çocuğu) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Lea | Reuben (1) | Şimon (2) | Levi (3) | Yehuda (4) | İssakar (9) | Zebulun (10) | Dina (K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Rahel | Yosef (11) | Benyamin (12) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Bila (Rahel'in hizmetçisi) | Dan (5) | Naftali (6) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Zilpa (Lea'nın hizmetçisi) | Gad (7) | Aşer (8) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
