Yeni Zelanda ekonomisi
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Yeni Zelanda ekonomisi | |
|---|---|
 Yeni Zelanda'nın finans merkezi olan Auckland | |
| Derece | 22. (nominal) / 32. (SAGP) |
| Para birimi | Yeni Zelanda doları (NZD) |
| Mali yıl | Takvim yılı |
| Ticaret organizasyonları | APEC, CPTPP, OECD, DTÖ |
| İstatistikler | |
| GSYİH |  242,700 milyar US$ (nominal, 2022) 261,039 milyar US$ (SAGP, 2022) |
| GSYİH büyüme | %5,9 (2021e)[1] |
| Kişi başı GSYİH | 47.278 US$ (nominal, 2022)[2] 50.851 US$ (SAGP, 2022)[2] |
| Sektörel GSYİH dağılımı | tarım: %7,6 endüstri: %12,2 hizmet: %71 (2011)[3] |
| Enflasyon (TÜFE) | %7,3 (2022)[4] |
| Yoksulluk sınırı altındaki nüfus | %11,0 (2014)[5] |
| Gini katsayısı | 33,9 (orta) (2019)[6] |
| İşgücü | 2,820 milyon (2022)[7] |
| Sektörel işgücü dağılımı | tarım: %6,6 endüstri: %20,7 hizmet: %72,7 (2017)[8] |
| İşsizlik | ▲ %3,3 (2022)[7] |
| Ana endüstriler | Gıda işleme, tarım, ormancılık, turizm, finans |
| İş yapılma kolaylığı sıralaması |  1. (çok kolay, 2020)[9] |
| Dış ticaret | |
| İhracat | 62,4 milyar US$ (2020)[10] |
| İhraç malları | süt ürünleri, et, tomruk ve ağaç ürünleri, meyve, makine ve teçhizat, şarap, balık ve deniz ürünleri |
| Ana ihracat ortakları |  Çin %23,0 Avustralya %16,4 ABD %11,4 Avrupa Birliği %10,6 Japonya %5,3[10] |
| İthalat | 59,6 milyar US$ (2020)[10] |
| İthalat malları | otomobil ve uçaklar, makine ve teçhizat, petrol, elektronik, tekstil, plastik |
| Ana ithalat ortakları | Avrupa Birliği %17,6 Avustralya %5,8 Çin %15,6 ABD %11,4 Japonya %5,0[10] |
| DYY sermayesi | 84,19 milyar U$ (2017)[8] |
| Gayrisafi dış borç | 156,181 milyar NZ$ (2018)[11] |
| Kamu maliyesi | |
| Kamu borçları | GSYİH'in %31,7'si (2017 tah.)[8] |
| Bütçe açığı | -5,471 milyar $ (2017 tah.)[8] |
| Gelirler | 74,11 milyar $ (2017)[8] |
| Giderler | 70,97 milyar $ (2017)[8] |
| Kredi derecelendirme | |
| Dış rezervler | 20,68 milyar $ (2017)[8] |
| Ana veri kaynağı: CIA World Fact Book Diğer bir bilgi verilmemiş, değerlerin tümü ABD Doları ile ifade edilmiştir. | |
Yeni Zelanda ekonomisi, oldukça gelişmiş karma pazar ekonomisidir.[13] 2022 yılı itibarıyla Yeni Zelanda, nominal GSYİH'ye göre 51. en büyük ekonomi ve SAGP'ye göre 63. en büyük ekonomidir. Yeni Zelanda, 5 milyonluk nüfusu için büyük bir GSYİH'ye sahiptir ve gelir kaynakları büyük ada ülkesinin her yerine dağılmıştır. Ülke, en küreselleşmiş ekonomilerden birine sahiptir ve büyük ölçüde uluslararası ticarete bağlıdır.
Yeni Zelanda'nın çeşitlilik içeren ekonomisi, 2013 itibarıyla tüm GSYİH faaliyetinin %63'ünü oluşturan oldukça büyük bir hizmet sektörüne sahiptir.[14] Büyük ölçekli imalat sanayileri arasında alüminyum üretimi, gıda işleme, metal imalatı, ahşap ve kâğıt ürünleri yer alır. Madencilik, imalat, elektrik, gaz, su ve atık hizmetleri, 2013 itibarıyla GSYİH'nın %16,5'ini oluşturmaktadır.[14] 2013 itibarıyla GSYİH'nın yalnızca %6,5'ini oluşturmasına rağmen, birincil sektör Yeni Zelanda'nın ihracatına hakim olmaya devam etmektedir.[14] Ayrıca bilgi teknolojisi ülkede hızla büyüyen bir sektördür.[15]
En büyük sermaye piyasası Yeni Zelanda Borsası'dır (NZX). Şubat 2014 itibarıyla, NZX'in toplam piyasa değeri 94,1 milyar NZD$ olan toplam 258 listelenmiş menkul kıymet bulunmaktadır.[16] Yeni Zelanda'nın para birimi olan Yeni Zelanda doları da dört Pasifik Adası bölgesinde kullanımdadır.[17]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "World Economic Outlook Database, 2020". Uluslararası Para Fonu. 18 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023.
- ^ a b "World Economic Outlook Database, April 2022". Uluslararası Para Fonu. 28 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023.
- ^ "New Zealand Economic and Financial Overview" (PDF). New Zealand Treasury. 2012. ss. 19-23. 4 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023.
- ^ "Annual inflation at 7.3 percent, 32-year high". Statistics New Zealand. 18 Temmuz 2022. 3 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023.
- ^ "Relative poverty rate at 50% of the median household income in OECD countries". 3 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023.
- ^ "Household income and housing-cost statistics: Year ended June 2019". Table 9: Statistics New Zealand. 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (Spreadsheet) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023.
- ^ a b "Labour market statistics: June 2022 quarter | Stats NZ". www.stats.govt.nz. Stats NZ. 3 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023.
- ^ a b c d e f g "The World Factbook". Central Intelligence Agency. 9 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023.
- ^ "Ease of Doing Business in New Zealand". Doingbusiness.org. 17 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2022.
- ^ a b c d "Goods and services trade by country: Year ended March 2020". Stats NZ. 3 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023.
- ^ "Balance of Payments and International Investment Position – M7". Statistics New Zealand. Yeni Zelanda Rezerv Bankası. 19 Aralık 2018. 16 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023.
- ^ a b c Rogers, Simon; Sedghi, Ami (15 Nisan 2011). "How Fitch, Moody's and S&P rate each country's credit rating". The Guardian. Londra. 1 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023.
- ^ Hall, Peter A.; Soskice, David (2001). Varieties of Capitalism: The Institutional Foundations of Comparative Advantage. Oxford University Press. s. 570. ISBN 9780191647703. 23 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023.
- ^ a b c "New Zealand in Profile 2014: Economy". Statistics New Zealand. Mart 2011. 23 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2022.
- ^ "NZ Tech – About the Tech Sector". 12 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2022.
- ^ "NZX Limited – Monthly Shareholder Metrics" (PDF). Kasım 2014. 3 Kasım 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2022.
- ^ "Triennial Central Bank Survey, April 2013" (PDF). Triennial Central Bank Survey. Bank for International Settlement. 27 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Ocak 2022. [pg.10 of PDF]
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- OECD New Zealand country page 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. and OECD Economic Survey of New Zealand 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Ministry of Business, Innovation and Employment 4 Ocak 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Statistics New Zealand 26 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- World Bank Trade Summary – New Zealand 6 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
