617 Patroklos

Vikipedi, özgür ansiklopedi

617 Patroclus
Patroclus ve bileşiği Menoetius'un 2018 yılında Hubble Uzay Teleskobu tarafından çekilen görüntüsü
Keşif [1]
KeşfedenA. Kopff
Keşif yeriHeidelberg
Keşif tarihi17 Ekim 1906
Adlandırmalar
MPC belirtmesi(617) Patroclus
Telaffuz/pəˈtroʊkləs/[2]
Adın kaynağı
Πάτροκλος Patroklos
(Yunan mitolojisi)[3]
Alternatif adlandırma
1906 VY · 1941 XC
1962 NB
Jüpiter truvalısı [1][4][5]
Truva kampı [6][7] · arka plan [7]
Yörünge özellikleri [4]
Dönem 25 Şubat 2023 (JD 2460000,5)
Belirsizlik parametresi 0
Günöte5,937 AU
Günberi4,480 AU
5,209 AU
Dış merkezlik0,1399
11,89 y (4.342 g)
319,506°
0° 4d 58.464s / gün
Eğiklik22,062°
44,360°
308,306°
Bilinen doğal uydusu1 (Menoetius)[8]
Jüpiter MOID0,1868 AU
TJüpiter2,835
Fiziksel özellikler
D (Tholen)[9]
C 0 (Barucci)[9]
D (Tedesco)[9]
U–B = 0,215±0,045[9]
B–V = 0,710±0,050[10]
V–R = 0,420±0,030[10]
V–I = 0,830±0,020[10]
8,18[4][5][11][12][13]
Boyutlar127 km × 117 km × 98 km (primary only)[14]
Ortalama çap
113±3 km (primary only)[14]
140,36±0,87 km[11]
140,85±3,37 km[12]
140,92±4,7 km[13]
143,14±8,37 km[15]
154 km[14]
Hacim1,36×106 km3[14]
Kütle(1,36±0,11)×1018 kg[15]
1,20×1018 kg[14]
Ortalama yoğunluk
0,88±0,17 g/cm3[14][15]
40 sa (en düşük; tarihli)[16]
102,8 sa[17]
102 sa[18]
103,02±0,40 sa[19]
103,5±0,3 sa[20]
0,047±0,003[11][12][13]
  Wikimedia Commons'ta ilgili ortam

617 Patroclus ya da 617 Patroklos (/pəˈtroʊkləs/) büyük boyutlu bir ikili sistem Jüpiter truvalısıdır. Karanlık görünümlü bir D tipi asteroit olarak sınıflandırılmakta olup, aynı zamanda eşlikçisiyle birlikte kendi ekseni etrafında 103 saatlik bir dönme süresine sahip olmasından ötürü en yavaş dönüş periyoduna sahip cisimler arasında yer alır. NASA tarafından yürütülen Lucy projesi kapsamında tahminen 2033 yılında ziyaret edilmesi planlanan beş Jüpiter truvasından biridir.

17 Ekim 1906 ylında, Almanya'da bulunan Heidelberg Gözlemevinde astronom August Kopff tarafından keşfedilmiş ve adını Yunan mitolojisindeki Aşil'in yakın dostu Patroklos'tan almıştır.[1] Keşfedilen ikinci truvalı cisim olan 617 Patroklos, Truva kampına mesup olan tek Yunan mitolojik karakterden ismini almış bir asteroittir. Normal şartlarda, Jüpiter'in L5 Lagrange noktasındaki cicimlere Truva kampına ait karakterlerin adları verilmesine rağmen, bir Yunan kahramanı olan Patroklos'un ismi bu bölgedeki bir cisme verilmiştir.[3]

150 km'lik çapıyla Patroklos'un en büyük Jüpiter truvalarından birisi olduğu düşülmüş ancak 2001 yılında yapılan gözlemler neticesinde esas itibarıyla ikili bir küçük gezegen sistemi olduğu ve eşlikçisinin de kendisiyle aynı boyutlara sahip olduğu keşfedilmiştir. Bu nedenle, iki cisimden büyük olanına (140 km çaplı) Patroklos ismi atanmış, ondan biraz daha küçük olan ve yaklaşık 100–105 km çapındaki diğer cisme ise mitolojide babasının ismi olan Menoetius'un /mɪˈniːʃəs/ adı atanmıştır.[a] Bu cisimler aynı zamanda ikili sisteme sahip olduğu keşfedilen ilk truva cisimleridir.[8]

Adlandırma[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu küçük gezegen Yunan kahramanlarından Patroklos'a atfen adlandırılmıştır. Aşil'in dostu ve sevgilisi olarak bilinen Patroklos, Truva savaşları esnasında Hektor tarafından öldürülmüştür. (Bkz. 588 Achilles ve 624 Hektor) Bu isim, Avusturyalı astronom Johann Palisa tarafından önerilmiştir. Resmi adlandırma referansı ise Paul Herget tarafından yazılan The Names of the Minor Planets adlı eserde bulunmaktadır.[3]

Yunancada ve dolayısıyla Latincede Patroklos'un tüm ünlü harfleri kesiktir. Bu nedenle beklenen İngilizce telaffuz 'a' üzerinde vurgu ile olacaktır, /ˈpætrəkləs/. Ancak Alexander Pope, Homeros'un çevirisinde metrik kolaylık sağlamak için vurguyu ilk 'o'ya, /pəˈtroʊkləs/,[2] yani Latin şiirinde izin verilen bir geleneğe kaydırmış ve bu düzensiz telaffuz İngilizcede yerleşik hale gelmiştir.[21] Türkçede ise Azra Erhat'ın Mitoloji Sözlüğü'nde "Patroklos" olarak geçmektedir.[22]

Uydusu Menoetius (/məˈniːʃəs/ mə-NEE-shəs; resmi adı (617) Patroclus I Menoetius) ise adını Patroklos'un efsanevi babasından almıştır. Bu cisim daha önce S/2001 (617) 1 geçici adıyla bilinmekteydi.

Patroklos ve Menoetius, Truva kampında Truvalı karakterlerden ziyade Yunan karakterlerin isimlerini taşıyan tek nesnelerdir. Jüpiter truvalıları için adlandırma kuralları Patroklos adlandırılana kadar kabul görmemiştir (benzer şekilde, asteroid Hektor Yunan kampında görünen tek Truva karakteridir).

Bir sanatçının Patroclus ve Menoetius'un kendi kütle merkezleri etrafında yörüngede dönerek ara sıra birbirlerini gölgede bırakmasının tasviri.

Yörünge[değiştir | kaynağı değiştir]

Partoklus'un yörüngesi, Jüpiter'in yörüngesinin gerisinde yer alan L5 Lagrange noktasında,[8] Truva kampı olarak adlandırılan bölgede bulunmaktadır. Jüpiter'in L4 noktasındaki bölge ise Yunan kampı olarak adlandırılmakta ve burada bulunan cisimler Truva savaşında geçen Yunanlıların adlarını almaktadır.

Yörüngsi, Güneş'ten 4,5-5,9 AU mesafede bulunmakta ve bir tam dönüşünü 11 yıl 11 ayda (4.353 gün) tamamlamaktadır. Yörüngesi, 0,14 dışmerkezliğe ve 22° bir yörünge eğikliğine sahip eliptik bir yörüngedir.[4] Asteroidin gözlem yayı Kasım 1906'da Heidelberg Gözlemevinde yapılan keşfi ile başlamış ve yaklaşık 3 hafta sonra resmi olarak bulunmuştur.[1]

Fiziksel karakteristikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Işık eğrileri[değiştir | kaynağı değiştir]

1989'dan itibaren Patroklos'un ışık eğrileri verileri fotometrik gözlemlerle elde edilmiştir. En uygun görüntülerden elde edilen analize göre dönme süresinin 102,8 ila 103,5 saat aralığında, en parlak akımın ise 0,1 kadirin (U=2/3/) altında olduğu bulunmuştur.[17][18][19][20] Tipik olarak bu kadar düşük bir parlaklık değeri, cismin çok küçük düzeyde bir küresel şekle sahip olduğunu göstermektedir. Uzun yörünge periyodu ise cismi yavaş dönen sınıfına sokmaktadır.

Patroclus ve Menoetius'un Mayıs'tan Haziran 2017'ye kadar birbirinin etrafında dönen Hubble görüntüleri

Çap ve Albedo[değiştir | kaynağı değiştir]

IRAS ve WISE tarafından gerçekleştirilen araştırma verilerine göre, Patroklos sistemi 0,047 albedo yüzey yansıtma değeri[11][13] ve 140,36 ile 140,92 km çapında etkin bir kombine değerine sahiptir. IRAS değerleri kullanılarak elde edilen hesaplamalara göre bu albedo ve çap değerine göre mutlak parlaklığı 8,19 olarak hesaplanmıştır.[5]

Bileşim[değiştir | kaynağı değiştir]

Yapılan son araştırmalar ışığında bu cisimlerin asteroitlerin genelinde olduğu gibi kayaç yapıda değil, tıpkı bir kuyruklu yıldızlarda olduğu gibi buzul yapıda oldukları öne sürülmektedir. Tholen taksonomisine göre Patroclus karanlık bir P-tipi asteroittir.[5]

Bileşenlerinin yoğunluğu (0,88 g/cm3) suyunkinden ve kayaçların üçte biri oranından az olması nedeniyle geçmişte düşünüldüğü gibi kayaç asteroit yapısından ziyade kuyruklu yıldızların bileşen yapısına benzediği öne sürülmektedir.[23] Çoğu Jüpiter truvasının 3,9 milyon yıl önce gerçekleştiği düşünülen büyük gaz devleri göçü sırasında bu dev gezegenlerin kütleçekimine yakalanan küçük birer gezegenimsi olduklarından şüphelenilmektedir. Bu teori, A. Morbidelli ve ekibi tarafından Nature dergisinin Mayıs 2005 sayısında ortaya atılmıştır.[24]

İkili sistem[değiştir | kaynağı değiştir]

Menoetius
617 Patroclus ve Menoetius tarafından yapılan çok bölmeli yıldız örtülmesinin sonuçlarının grafiği
Keşif
Keşif tarihi2001
Adlandırmalar
Telaffuz/mɪˈniːʃəs/
Adın kaynağı
Menoetius (Yunan mitolojisi)
Yörünge özellikleri
680±20 km[8]
664.6 km[14]
102,8 sa
Doğal uydusuPatroclus
Fiziksel özellikler
Boyutlar117 km × 108 km × 90 km[14]
Ortalama çap
104±3 km[14]
  Wikimedia Commons'ta ilgili ortam

2001 yılında, 617 Patroklos'un ikili bir sistem olduğu ve eşlikçisinin aşağı yukarı kendi boyutları kadar büyüklükte olduğu anlaşılmıştır.[8][25][26] Bugüne kadar ikili sisteme sahip olduğu düşünülen yaklaşık 6 truva asteroidinden biridir. 2006 yılında, Keck Gözlemevinde lazer kılavuz yıldızı uyarlanabilir optikleriyle yapılan gözlemler sonucunda yörüngesi tutarlı bir biçimde hesaplanmıştır.[23]

Sanatçının Patroclus-Menoetius ikili sistemi hakkındaki izlenimi

İki bileşenin kütle merkezleri etrafında 4,283±0,004 günde ve 680±20 uzaklıkta birbirinin kabaca dairesel bir yörüngede döndüğü tahmin edilmiştir.[8][27] Bu gözlemler 2000 yılında alınan termal ölçümlerle birleştirilerek, sistem bileşenlerinin tahmini boyutlarını 106 km ve 98 km olarak tahmin edilmiştir. Bu tahmin neticesinde sistemin eşdeğer çapı 145 km olarak hesaplanmış,[8] daha sonrasında Keck Gözlemevi'nden yapılan daha ölçümlerle ise cisimlerin boyutları 122 km ve 112 km olduğu şeklinde güncellenerek,[28] toplam 103,5±0,3 saatlik (4,3125±0,0125 gün) bir eş-yörünge süresi olduğu hesaplanmıştır.[20][23] 21 Ekim 2013 yılında ise her iki cismin tüm ABD'de yaklaşık 41 gözlemcinin katılımıyla 8.8 kadir büyüklükteki bir yıldız ile örtülme gerçekleştirdiği gözlemlenmiştir. Gözlem verileri, o zamanki yörünge mesafesini kesin olmayan biçimde 664,6 km olarak hesaplayarak Patroclus adını alan büyük bileşen için 113±3 km çapında bir küre benzeri bir hacim ortaya koymuştur. Bu kapsamda, eşlikçi cismin 104±3 km çapında küreye eşdeğer bir hacme sahip olduğu anlaşılarak bu küçük cisme Menoetius adı verilmiştir.

Sanatçının, Patroclus-Menoetius sisteminin yanından geçen Lucy uzay aracı izlenimi

Keşif görevi[değiştir | kaynağı değiştir]

NASA Lucy misyonunun Güneş etrafındaki planlanan yörüngesinin bir animasyonu  Lucy ·   Güneş ·   Dünya ·   52246 Donaldjohanson ·   3548 Eurybates ·   21900 Orus ·   617 Patroclus

Patroclus-Menoetius sistemi NASA tarafından yürütülen Lucy uzay görevinin, diğer başka asteroitler ve Jüpiter truvalılarıyla birlikte hedeflerinden biridir.[29]

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Buie (2015). Türetilen elipsodlara dayalı hacim eşdeğer çapları şöyledir: Patroclus: 113 km ve Menoetius: 104 km, birleşik sistem için ise ortalama çap 154 km olarak verilmiştir. Asteroid okültasyonu ile ölçülmüştür. Alternatif gözlemler birleşik çapı 140 kilometre olarak vermiştir. LCDB'de LCDB (617) Patroclus için özet rakamlar yer almaktadır.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b c d "617 Patroclus (1906 VY)". Minor Planet Center. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2018. 
  2. ^ a b Şablon:Dict.com
  3. ^ a b c Schmadel, Lutz D. (2007). "(617) Patroclus". Dictionary of Minor Planet Names – (617) Patroclus. Springer Berlin Heidelberg. s. 62. doi:10.1007/978-3-540-29925-7_618. ISBN 978-3-540-00238-3. 
  4. ^ a b c d "JPL Small-Body Database Browser: 617 Patroclus (1906 VY)" (2017-06-14 last obs.). Jet Propulsion Laboratory. 25 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2018. 
  5. ^ a b c d "LCDB Data for (617) Patroclus". Asteroid Lightcurve Database (LCDB). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2017. 
  6. ^ "List of Jupiter Trojans". Minor Planet Center. 20 Ağustos 2016. 18 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2017. 
  7. ^ a b "Asteroid (617) Patroclus – Proper elements". AstDyS-2, Asteroids – Dynamic Site. 25 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2018. 
  8. ^ a b c d e f g Johnston, Wm. Robert (21 Eylül 2014). "(617) Patroclus and Menoetius". johnstonsarchive.net. 15 Temmuz 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2017. 
  9. ^ a b c d "Asteroid 617 Patroclus". Small Bodies Data Ferret. 13 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2018. 
  10. ^ a b c Chatelain, Joseph P.; Henry, Todd J.; French, Linda M.; Winters, Jennifer G.; Trilling, David E. (June 2016). "Photometric colors of the brightest members of the Jupiter L5 Trojan cloud". Icarus. Cilt 271. ss. 158-169. Bibcode:2016Icar..271..158C. doi:10.1016/j.icarus.2016.01.026. 
  11. ^ a b c d Grav, T.; Mainzer, A. K.; Bauer, J. M.; Masiero, J. R.; Nugent, C. R. (November 2012). "WISE/NEOWISE Observations of the Jovian Trojan Population: Taxonomy". The Astrophysical Journal. 759 (1). s. 10. arXiv:1209.1549 $2. Bibcode:2012ApJ...759...49G. doi:10.1088/0004-637X/759/1/49.  (online catalog 7 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)
  12. ^ a b c Usui, Fumihiko; Kuroda, Daisuke; Müller, Thomas G.; Hasegawa, Sunao; Ishiguro, Masateru; Ootsubo, Takafumi; ve diğerleri. (October 2011). "Asteroid Catalog Using Akari: AKARI/IRC Mid-Infrared Asteroid Survey". Publications of the Astronomical Society of Japan. 63 (5). ss. 1117-1138. Bibcode:2011PASJ...63.1117U. doi:10.1093/pasj/63.5.1117.  (online 7 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., AcuA catalog p. 153 25 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)
  13. ^ a b c d Tedesco, E. F.; Noah, P. V.; Noah, M.; Price, S. D. (October 2004). "IRAS Minor Planet Survey V6.0". NASA Planetary Data System. ss. IRAS-A-FPA-3-RDR-IMPS-V6.0. Bibcode:2004PDSS...12.....T. 14 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2018. 
  14. ^ a b c d e f g h i Buie, Marc W.; Olkin, Catherine B.; Merline, William J.; Walsh, Kevin J.; Levison, Harold F.; Timerson, Brad; ve diğerleri. (March 2015). "Size and Shape from Stellar Occultation Observations of the Double Jupiter Trojan Patroclus and Menoetius". The Astronomical Journal. 149 (3). s. 11. Bibcode:2015AJ....149..113B. doi:10.1088/0004-6256/149/3/113. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2017. 
  15. ^ a b c Carry, B. (December 2012). "Density of asteroids". Planetary and Space Science. 73 (1). ss. 98-118. arXiv:1203.4336 $2. Bibcode:2012P&SS...73...98C. doi:10.1016/j.pss.2012.03.009.  See Table 1.
  16. ^ Gonano, M.; Mottola, S.; Neukum, G.; di Martino, M. (December 1990). "Physical study of outer belt asteroids". Space Dust and Debris; Proceedings of the Topical Meeting of the Interdisciplinary Scientific Commission B /Meetings B2. 11 (12). ss. 197-200. Bibcode:1991AdSpR..11l.197G. doi:10.1016/0273-1177(91)90563-Y. ISSN 0273-1177. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2017. 
  17. ^ a b Marchis, Franck; Hestroffer, Daniel; Descamps, Pascal; Berthier, Jérô; me; Bouchez, Antonin H.; ve diğerleri. (February 2006). "A low density of 0.8gcm-3 for the Trojan binary asteroid 617Patroclus". Nature. 439 (7076). ss. 565-567. arXiv:astro-ph/0602033 $2. Bibcode:2006Natur.439..565M. doi:10.1038/nature04350. PMID 16452974. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2017. 
  18. ^ a b Behrend, Raoul. "Asteroids and comets rotation curves – (617) Patroclus". Geneva Observatory. 3 Aralık 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2017. 
  19. ^ a b Mueller, Michael; Marchis, Franck; Emery, Joshua P.; Harris, Alan W.; Mottola, Stefano; Hestroffer, Daniel; ve diğerleri. (February 2010). "Eclipsing binary Trojan asteroid Patroclus: Thermal inertia from Spitzer observations". Icarus. 205 (2). ss. 505-515. arXiv:0908.4198 $2. Bibcode:2010Icar..205..505M. doi:10.1016/j.icarus.2009.07.043. 
  20. ^ a b c Oey, Julian (July 2012). "Period Determination of 617 Patroclus". The Minor Planet Bulletin. 39 (3). ss. 106-107. Bibcode:2012MPBu...39..106O. ISSN 1052-8091. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2017. 
  21. ^ This poetic exception to normal Latin stress assignment is allowed when the final syllable starts with a sequence of two consonants, the first a b c d g p t (a plosive) and the second an l or r (a liquid). It is used for metrical convenience in Latin, and Pope retained it in his English translation.
  22. ^ Erhat, Azra, (2011). Mitoloji sözlüğü. Remzi Kitabevi. ISBN 978-975-14-0391-9. OCLC 863983984. 
  23. ^ a b c Marchis, F.; Hestroffer, D.; Descamps, P.; Berthier, J. R. M.; Bouchez, A. H.; Campbell, R. D.; Chin, J. C. Y.; Van Dam, M. A.; Hartman, S. K.; Johansson, E. M.; Lafon, R. E.; Le Mignant, D. L.; De Pater, I.; Stomski, P. J.; Summers, D. M.; Vachier, F. D. R.; Wizinovich, P. L.; Wong, M. H. (2 Şubat 2006). "A low density of 0.8 g cm-3 for the Trojan binary asteroid 617 Patroclus". Nature. 439 (7076). ss. 565-567. arXiv:astro-ph/0602033 $2. Bibcode:2006Natur.439..565M. doi:10.1038/nature04350. PMID 16452974. 
  24. ^ Morbidelli, A.; Levison, H. F.; Tsiganis, K.; Gomes, R. (26 Mayıs 2005). "Chaotic capture of Jupiter's Trojan asteroids in the early Solar System". Nature. 435 (7041). ss. 462-465. Bibcode:2005Natur.435..462M. doi:10.1038/nature03540. PMID 15917801. 
  25. ^ Merline, W. J. (2001), IAUC 7741: 2001fc; S/2001 (617) 1; C/2001 T1, C/2001 T2, 12 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 6 Nisan 2023 
  26. ^ "Satellites and Companions of Minor Planets". IAU / CBAT. 17 Eylül 2009. 21 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2011. 
  27. ^ Sanders, Robert (2006), Binary asteroid in Jupiter's orbit may be icy comet from solar system's infancy, University of California, Berkeley, 11 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 6 Nisan 2023 
  28. ^ Sanders, Robert. "Trojan Binary Asteroid – Patroclus & Menoetius". UC Berkeley. 21 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2017. 
  29. ^ Dreier, Casey; Lakdawalla, Emily (30 Eylül 2015). "NASA announces five Discovery proposals selected for further study". The Planetary Society. 26 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2015. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=617_Patroklos&oldid=32603594" sayfasından alınmıştır