Usain Bolt
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Usain St. Leo Bolt (d. 21 Ağustos 1986, Trelawny, Jamaika), Olimpiyat Altın Madalyası sahibi Jamaikalı emekli kısa mesafe koşucusu. Bolt, 100 metre ile 200 metre dünya rekorlarının ve takım arkadaşlarıyla birlikte de 4 x 100 metre bayrak yarışı dünya rekorunun sahibidir. Ayrıca bu üç farklı yarışta, olimpiyat rekorlarının da sahibidir. 2008 Yaz Olimpiyatları'nda üç yarışta da altın madalya kazanarak, Carl Lewis'in 1984 Yaz Olimpiyatları'nda bu üç yarışta da altın madalya kazanmasından sonra, bunu başaran ilk sprinter olmuştur. Ayrıca üç yarışta birden olimpiyat rekoru kıran ilk sporcudur. 2009 Dünya Atletizm Şampiyonası'ndaki başarılarıyla, 100 m ve 200 m yarışlarında, dünya ve olimpiyat şampiyonluğunu elinde bulunduran ilk sporcu olmuştur. Usain Bolt, yaygın olarak tüm zamanların en büyük sprinteri olarak kabul edilir.[4][5][6]
Bolt ilk olarak, 2002 Dünya Gençler Atletizm Şampiyonası'nda 200 m yarışını kazanarak kendini göstermiştir. Bu birincilikle, şampiyonada altın madalya kazanan en genç sporcu olmuştur. 2004 yılında Carifta Oyunları'nda 200 metreyi 19.93 saniye ile koşarak 20 saniyenin altına inen ilk genç sporcu olmuştur ve Roy Martin'e ait olan dünya gençler rekorunu, saniyenin onda ikisi kadar geliştirmiştir. 2004 yılında profesyonel olan Bolt, ilk iki sezonunu sakatlıklarla geçirmesine rağmen 2004 Atina Olimpiyatları'na katılmıştır. 2007 yılında, 200 metreyi 19.75 ile koşarak, daha önce Donald Quarrie'ye ait olan Jamaika ulusal rekorunu kırmıştır. Mayıs 2008'de ise, 100 metreyi 9,72 ile koşarak dünya rekoru kırmıştır. 2008 Yaz Olimpiyatları'nda, 100 m ve 200 m yarışlarını dünya rekoru kırarak kazanmıştır. Bu şampiyonada, önce 100 metreyi 9.69'la koşarak, yine kendine ait olan 9.72 saniyelik rekoru kırmıştır, sonra da 200 metreyi 19.32 ile koşarak, Michael Johnson'ın 1996 Atlanta Olimpiyatları'nda kırdığı rekoru geliştirmiştir. Pekin Olimpiyatları'ndan bir yıl sonra, Ağustos 2009'da düzenlenen 2009 Dünya Atletizm Şampiyonası'nda, kendine ait olan 100 m ve 200 m dünya rekorlarını 9.58 ve 19.19 saniyelik dereceleri ile geliştirmiştir.[7] Bu rekorlar, tam otomatik zaman ölçümlerinin başlamasından bu yana en yüksek rekorlardır.[8]
Bolt, bu başarılarının ardından, 2009 yılında Laureus Yılın Erkek Sporcusu ödülünü kazanmıştır.[9] Kazandığı başarılardan dolayı, medya tarafından kendisine "Lightning Bolt" (Yıldırım Bolt) lakabı takılmıştır.[3]
Katıldığı üç olimpiyatta 100 metre, 200 metre ve 4x100 metre bayrak yarışında 9 kez Olimpiyat şampiyonluğu bulunan Bolt'un 25 Ocak 2017 tarihinde bir altın madalyası elinden alındı. Böylece üst üste üç olimpiyatta yapmış olduğu üçlemesi bozulmuş oldu. Bunun nedeni takım arkadaşı Nesta Carter'ın kanında yasak doping olan metilheksaamin maddesinin bulunması oldu. Sonuçta, Bolt dâhil, Jamaika takımının tüm üyelerinin 2008 Pekin Olimpiyat Oyunları'nda 4 x 100 metre bayrak yarışında kazandıkları altın madalya ve rekor iptal edildi.
12 Ağustos 2017 tarihinde Bayrak yarışı finalinde Usain Bolt, Omar Mcleod, Julian Forte ve Yohan Blake'den oluşan Jamaika ise yarışı tamamlayamadı. Son 100 metreyi koşan olimpiyat ve dünya şampiyonu rekortmen atlet Usain Bolt, sakatlanarak yarışı yarıda bıraktı.
İlk yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Bolt, 21 Ağustos 1986 tarihinde Trelawny şehrinin Sherwood kasabasında dünyaya gelmiştir.[10] Ebeveynleri Jennifer ve Wellesley Bolt ile büyüyen Bolt'un, Sadeeki adında bir erkek kardeşi[11] ve Sherine adında da bir kız kardeşi vardır.[2][12] Ailesi kırsal bir bölgede bakkal işletirken, o da kardeşiyle birlikte caddelerde kriket ve futbol oynardı.[13] Daha sonraları, "Küçükken, spordan başka bir şey düşünemiyordum." demiştir.[14]
Çocukken, Waldensia İlköğretim Okulu'na kaydoldu. Her yıl onun kasabasında yapılan ulusal ilköğretim okulları yarışmalarındaki koşulara katılmasıyla, sprinter özelliği ilk kez ortaya çıkmaya başladı.[3] 12 yaşına kadar, okulunda 100 metre mesafeyi en hızlı koşan öğrenci olmuştur.[15]
Daha sonra, William Knibb Memorial Lisesi'ne girmiştir. Burada başka sporlarla ilgilenmeye devam etmiştir. Ancak kriket hocası onun hızının farkına varır ve atletizm organizasyonlarında kendisini denemesi için onu ikna eder.[16] Olimpiyatlarda yarışmış eski 100 metreci Pablo McNeil[17] ve Dwayne Barrett, Bolt'un hocası olurlar ve atletik yetenekleri geliştirmek için onu yetiştirirler. Okulun, eski öğrencileriyle başarılı bir atletizm geçmişi vardır. Michael Green'de bu öğrencilerden biridir.[3] Bolt ilk madalyasını, senede bir kez yapılan liseler arası şampiyonada, 2001 senesinde alır. 200 metreyi 22.04 saniyelik dereceyle koştuğu bu organizasyonda gümüş madalya kazanmıştır.[3] Yakın bir zamanda McNeil'in, Bolt'un baş antrenörü olmasıyla, zevkli ve olumlu bir ortaklık oluştu. Buna rağmen, Bolt'un onun antrenmanlarına rağmen kendini ortaya koyamamasından dolayı, McNeil ara sıra hayal kırıklığına uğramıştır.[17]
Kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]Usain Bolt 2002 yılında, daha sadece 15 yaşındayken Kingston'da kendi halkının önünde 200 metrede gençlerde dünya şampiyonu olduğunda uluslararası alanda dikkat çekti. 2003 yılında dünya gençler şampiyonu olduktan bir hafta sonra, gençler dünya rekorunu kırdı. Takip eden yıl Bolt 19,93 ile bugün de hala geçerli olan gençler dünya rekorunu kırdığında, 200 metreyi 20 saniyenin altında koşan ilk ve şu ana kadar tek genç sporcu oldu. Diğer yandan önceki sezondan gelen sakatlığının etkisiyle oyunlar sürerken ayrıldığı 2004 Atina'daki olimpiyat oyunları onun için hayal kırıklığı ile cereyan etti.
2003'te Helsinki'de dünya şampiyonasında Bolt büyük bir şampiyonada ilk kez finale ulaştı, bununla birlikte final esnasında sakatlanarak bitiş çizgisini aksayarak geçti. 2006'daki Lozan'da Athletissima turnuvasında en iyi derecesini 19,88 ile geliştirdi ki bu, vatandaşı Donald Quarrie'nin ülke rekorunun sadece 0,02 saniye üzerinde kalır.
2007 yılındaki ülke şampiyonasında 200 metrede 19,75 koşan Bolt bu rekoru nihayetinde kırar. Ayrıca bu zaman, onu dünya çapında Tyson Gay ve Walter Dix'den sonra yılın en hızlı üçüncü koşucusu yapar. Bolt, 2007 yılında 100 ve 400 metrede 10,03 ve 45,28 ile parlak sonuçlar elde eder.
Osaka'daki 2007 Dünya Atletizm Şampiyonası'nda henüz genç kariyerinde o zamana kadarki en büyük başarısını elde eder ve 200 metrede Tyson Gay'in ardından 19,91 ile gümüş madalya kazanır. İki gün sonra ülke rekoru kırdıkları 4 × 100 m bayrak yarışında yine gümüş madalya kazanır.
3 Mayıs 2008 tarihinde 100 metrede 9,76 saniye derece elde eder ki bu sadece yılın en iyi derecesi olmayıp, bu aynı zamanda normal rüzgâr şartlarında tüm zamanların bu mesafedeki en iyi de ikinci zamanıdır. Bununla kendi en iyi zamanını 0,27 saniye geliştirmiştir.
New York'taki Reebok Grand Prix'nde 31 Mayıs 2008 tarihinde Bolt ve dünya şampiyonu Tyson Gay'ın bir araya geldiği 100 metre yarışında vatandaşı Asafa Powell'a ait dünya rekorunu saniyenin yüzde ikisi bir zamanla kırar. Arkadan saniyede 1,7 metre kuvvetle esen normal rüzgâr altında 9,72 saniyede koşmuştur.[18]
16 Ağustos 2008 tarihinde Pekin'deki 2008 Yaz Olimpiyatları Usain Bolt 100 metre finalinde 9.69 saniye derecesi ile dünya rekorunu yeniler. Böylece sprint mesafelerinde altın kazanan ilk Jamaikalı olur. Bitiş çizgisine daha 30 metre varken Bolt temposunu düşürerek kollarını açmış, muhtemelen daha da büyük bir rekordan olmuştur.[19]
30 Nisan 2009 tarihinde ülkesi Jamaika'nın başkenti Kingston'da geçirdiği trafik kazası sonrası sol ayağına diken batması sonucu hafif şekilde yaralanmıştır. 19 Mayıs 2009'da Manchester’da 26 yıllık 150 metre rekorunu tarihe gömdü. Geçirdiği trafik kazasının ardından ilk kez yarışan ünlü sprinter, İtalyan Pietro Mennea’nın 1983 yılında kırdığı 14.80 saniyelik 150 metre dünya rekorunu 14,35 saniyeye indirdi. Yarışta Marlon Devonish ikinci oldu. 2009 Dünya Atletizim Şampiyonasında 9,69'luk rekoru 9,58 saniyeye çekerek, 9,60'ın altına indirilemez denen rekora imza attı ve tekrar birincilik madalyasını aldı. 3 gün sonra ise 200 metre yarışında kendisine ait olan 19,30'luk dünya rekorunu 19,19'a çekti ve altın madalyanın sahibi oldu. Bu sonuçla 100 ve 200 metrede peş peşe hem olimpiyat hem de dünya şampiyonası dublesi yapan ilk atlet oldu.
15 Ağustos 2016 Tarihinde Rio'daki Yaz Olimpiyatlarında 100 Metre finalinde 9.81'lik derecesiyle Altın madalyayı alarak, Olimpiyatlar tarihinde üst üste 3.kez 100 metre erkeklerde altın madalya kazanan tek sporcu olarak tarihe geçti.
Başarıları
[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıl | Turnuva | Yer | Sonuç | Mesafe | Zaman (Saniye) | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 2002 | Dünya Gençler Şampiyonası | Kingston, Jamaika | 1. | 200 metre | 20.61 | |
| 2002 | Dünya Gençler Şampiyonası | Kingston, Jamaika | 2. | 4 × 100 m bayrak | 39.15 (UGR) | |
| 2002 | Dünya Gençler Şampiyonası | Kingston, Jamaika | 2. | 4 × 400 m bayrak | 3:04.06 (UGR) | |
| 2003 | Dünya Yıldızlar Şampiyonası | Sherbrooke, Kanada | 1. | 200 metre | 20.40 | |
| 2004 | CARIFTA Oyunları | Hamilton, Bermuda | 1. | 200 metre | 19.93 (DGR) | |
| 2005 | Orta Amerika ve Karayipler Atletizm Şampiyonası | Nassau, Bahamalar | 1. | 200 metre | 20.03 | |
| 2006 | IAAF Dünya Atletizm Finali | Stuttgart, Almanya | 3. | 200 metre | 20.10 | |
| 2006 | IAAF Dünya Kupası | Atina, Yunanistan | 2. | 200 metre | 19.96 | |
| 2007 | Dünya Atletizm Şampiyonası | Osaka, Japonya | 2. | 200 metre | 19.91 | |
| 2008 | Reebok Grand Prix | New York, ABD | 1. | 100 metre | 9.72 (DR) | |
| 2008 | Pekin Olimpiyatları | Pekin, Çin | 1. | 100 metre | 9.69 (DR) (OR) | |
| 2008 | Pekin Olimpiyatları | Pekin, Çin | 1. | 200 metre | 19.30 (DR) (OR) | |
| 2008 | Pekin Olimpiyatları | Pekin, Çin | Diskalifiye | 4 × 100 m bayrak | 37.10 (DR) (OR) | |
| 2009 | Dünya Atletizm Şampiyonası | Berlin, Almanya | 1. | 100 metre | 9.58 (DR) | |
| 2009 | Dünya Atletizm Şampiyonası | Berlin, Almanya | 1. | 200 metre | 19.19 (DR) | |
| 2009 | Dünya Atletizm Şampiyonası | Berlin, Almanya | 1. | 4 × 100 m bayrak | 37.31 (ŞR) | |
| 2011 | Dünya Atletizm Şampiyonası | Daegu, Güney Kore | 1. | 200 metre | 19.40 (SR) | |
| 2011 | Dünya Atletizm Şampiyonası | Daegu, Güney Kore | 1. | 4 × 100 m bayrak | 37.04 (DR) | |
| 2012 | Londra Olimpiyatları | Londra, İngiltere | 1. | 100 metre | 9.63 (OR) | |
| 2012 | Londra Olimpiyatları | Londra, İngiltere | 1. | 200 metre | 19.32 | |
| 2012 | Londra Olimpiyatları | Londra, İngiltere | 1. | 4 × 100 m bayrak | 36.84 (DR) | |
| 2013 | Dünya Atletizm Şampiyonası | Moskova, Rusya | 1. | 100 metre | 9.77 | |
| 2013 | Dünya Atletizm Şampiyonası | Moskova, Rusya | 1. | 200 metre | 19.66 | |
| 2013 | Dünya Atletizm Şampiyonası | Moskova, Rusya | 1. | 4 × 100 m bayrak | 37.36 | |
| 2015 | Dünya Atletizm Şampiyonası | Pekin, Çin | 1. | 100 metre | 9.79 | |
| 2015 | Dünya Atletizm Şampiyonası | Pekin, Çin | 1. | 200 metre | 19.55 | |
| 2015 | Dünya Atletizm Şampiyonası | Pekin, Çin | 1. | 4 × 100 m bayrak | 37.36 | |
| 2016 | Rio Olimpiyatları | Rio, Brezilya | 1. | 100 metre | 9.81 | |
| 2016 | Rio Olimpiyatları | Rio, Brezilya | 1. | 200 metre | 19.78 | |
| 2016 | Rio Olimpiyatları | Rio, Brezilya | 1. | 4 x 100 m bayrak | 37.27 | |
| 2017 | Dünya Atletizm Şampiyonası | Londra, Birleşik Krallık | 3. | 100 metre | 9.95 | |
| PR Pist rekoru | ŞR Şampiyona rekoru | UR Ulusal rekor | OR Olimpiyat rekoru | KR Kişisel rekor | SR Sezonun en iyi derecesi | EDR Eski dünya rekoru (önceki zamanlarda) | DR Dünya rekoru | ||||||
Kişisel Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Bolt, dansa olan sevgisini ifade eder. Jamaikalı atletizm idolleri arasında Herb McKenley ve eski Jamaikalı 100 m ve 200 m dünya rekoru sahibi Don Quarrie bulunmaktadır. Eski 200 m dünya ve Olimpiyat rekoru sahibi Michael Johnson da Bolt tarafından büyük saygı görüyor.
Bolt, adından ve hızından dolayı "Lightning Bolt" lakabına sahiptir. Katoliktir ve rekabetçi bir şekilde yarışmadan önce haç işareti yapmasıyla tanınır ve yarışları sırasında Mucizevi Madalyası takar. Göbek adı Aziz Leo'dur.
2010 yılında Bolt, Paris'te bir kalabalığa reggae DJ seti çaldığında müziğe olan düşkünlüğünü de ortaya koydu. Aynı zamanda Call of Duty video oyunu serisinin hevesli bir hayranı ve "Geç saatlere kadar [çevrimiçi oyun oynarken] ayakta kalıyorum, elimde değil" diyor.
2021'de Bolt, BBC'ye Mario Kart ve Mortal Kombat gibi video oyunlarına olan sevgisinin Olimpiyat kariyeri boyunca kendisine yardımcı olduğunu söyledi.
Finansal Kriz
[değiştir | kaynağı değiştir]Associated Press'in avukatlarından aldığı bir mektuba göre Usain Bolt, emeklilik tasarruf hesabından 12 milyon dolardan fazla paranın kaybolmasıyla sonuçlanan bir dolandırıcılık planının kurbanı olmuştu. Kingston merkezli yatırım firması Stocks and Securities Ltd.'de tutulan hesap, önceki 12.8 milyon $'dan sadece 12.000 $'lık bir bakiye gösterdi. Bolt'un hukuk ekibi, iddiaların doğru olması durumunda müvekkillerine karşı ciddi bir dolandırıcılık veya hırsızlık eyleminin işlendiğini belirtmişti.
Aile
[değiştir | kaynağı değiştir]17 Mayıs 2020'de Bolt'un uzun süredir sevgilisi olan Kasi Bennett, ilk çocukları kızı Olympia Lightning'i doğurdu. Bolt ve Bennett, Haziran 2021'de ikiz erkek çocukları Thunder ve Saint Leo'yu kucakladı
Belgesel
[değiştir | kaynağı değiştir]Bolt'un üç Olimpiyat altın madalyası kazanmak için atletik hayatına dayanan I Am Bolt adlı bir belgesel film 28 Kasım 2016'da Birleşik Krallık'ta gösterime girdi. Filmin yönetmenliğini Benjamin Turner ve Gabe Turner üstleniyor.
COVID-19 ile enfeksiyon
[değiştir | kaynağı değiştir]24 Ağustos 2020'de Bolt'un COVID-19 testi pozitif çıktı ve ardından evinde kendi kendini tecrit etti. Asemptomatik olduğunu söyledi. Bolt, 22 Ağustos'ta, 34. yaş gününü konukların yüz maskesi takmadığı bir partiyle kutladıktan sonraki gün test yaptırmıştı. Tesadüfen partiye gelen konuklar, Jamaikalı reggae şarkıcısı Koffee'nin "Lockdown" şarkısı eşliğinde açık alanda dans etti.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ ""Usain Bolt IAAF profile" (İngilizce)". IAAF. 20 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2009.
- ^ a b Helps, Horace (2008-08-16). ""Bolt's gold down to yam power, father says" (İngilizce)". Reuters. 19 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2009.
- ^ a b c d e f Lawrence, Hubert; Samuels, Garfield (2007-08-20). ""Focus on Athletes - Usain Bolt" (İngilizce)". Focus on Athletes (IAAF). 23 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2009.
- ^ "Usain BOLT - Olympic Athletics | Jamaica". International Olympic Committee (İngilizce). 27 Kasım 2020. 25 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2021.
- ^ "Bolt by Numbers". World Athletics (İngilizce). 5 Temmuz 2017. 17 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2021.
- ^ "Usain Bolt". Encyclopædia Britannica. 16 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2021.
- ^ Hersh, Phillip (2009-08-20). ""Usain Bolt smashes world record in the 200" (İngilizce)". Los Angeles Times. 26 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2009.
- ^ Farhi, Paul (2009-08-21). ""Jamaican Sprinters Such as Usain Bolt Quickly Reshape Nation's Identity" (İngilizce)". Washington Post. 1 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2009.
- ^ ""Fastest man on Earth Usain Bolt wins Laureus World Sportsman of the Year Award" (İngilizce)". Laureus. 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2009.
- ^ Ferdinand, Rio (2009-02-01). ""Local heroes: Usain Bolt" (İngilizce)". The Observer. 27 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2009.
- ^ Foster, Anthony (2008-11-24). ""Bolt tops them again" (İngilizce)". Jamaica Gleaner. 12 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2009.
- ^ Layden, Tim (2008-08-16). ""The Phenom" (İngilizce)". Sports Illustrated. 27 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2009.
- ^ Sinclair, Glenroy (2008-08-15). ""Bolts bonded" (İngilizce)". Jamaica Gleaner. 12 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2009.
- ^ Longmore, Andrew (2008-08-24). ""Brilliant Usain Bolt is on fast track to history" (İngilizce)". The Times. 15 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2009.
- ^ Frater, Adrian (2008-08-05). ""Bolt's Sherwood on 'gold alert'" (İngilizce)". Jamaica Gleaner. 29 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2009.
- ^ Williams, Ollie (2008-08-05). ""Ten to watch: Usain Bolt" (İngilizce)". BBC Sport. 24 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2009.
- ^ a b Luton, Daraine (2008-08-18). ""Pablo McNeil - the man who put the charge in Bolt" (İngilizce)". Jamaica Gleaner. 27 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2009.
- ^ Die Presse (Avusturya gazetesi): Jamaikaner Bolt lief neuen 100-Meter-Weltrekord 9 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 1 Haziran 2008
- ^ Usain Bolt gewinnt Sprintfinale mit Weltrekord[ölü/kırık bağlantı] welt.de, 16 Ağustos 2008
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Usain Bolt20 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. IAAF profili
- Resmî site
- X'te Usain Bolt
- Facebook'ta Usain Bolt
- Usain Bolt zaman çizelgesi2 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - The Daily Telegraph
Ödüller | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
| Otorite kontrolü |
|
|---|
