Kuzey gerçek balina yunusu
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Kuzey gerçek balina yunusu | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
  Ortalama bir insan ile boyut karşlaştırması | ||||||||||||||
| Korunma durumu | ||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
 doğal yaşam alanı |
Kuzey gerçek balina yunusu (Lissodelphis borealis), Büyük Okyanus'un kuzeyinde bulunan küçük ve ince bir deniz memeli türü. Kuzey Pasifik'in derin sularında genellikle diğer deniz memelileriyle de birlikte 2.000'e kadar ulaşan sayıda gruplarla dolaşırlar. Bu tür iki gerçek balina yunusu türünden birisidir, diğeri ise Güney Yarımküre'nin soğuk sularında bulunan güney gerçek balina yunusudur.
Sınıflandırma
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu tür ilk defa Titian Peale tarafından 1848'de açıklanmıştır. Lissodelphis cinsi balinaların yunusgiller ailesine yerleştirilmiştir.[2] Cinsin ismi Yunanca "pürüzsüz, düz" manasına gelen lisso ve delphis kelimelerinden türemiştir;[3] borealis ise yayılımlarının kuzeyde olduklarını anlatmaktadır. Bu türün yaygın isimleri daha önce kuzey gerçek balina domuz balığı, yılan domuz balığı ve Pasifik kuzey gerçek balina domuz balığı olarak kullanılmıştır.[4][5] Bu cinsin iki türü de gerçek balinalar olan Eubalaena'dan türetilmiş gerçek balina yunusu olarak anılmıştır ki bu cinsin bir sırt yüzgeci yoktur.[3][6]
Özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu yunuslar eğimli alınla birlikte bir aerodinamik gövdeye sahiptir, bu nedenle diğer yunuslardan daha incedirler ve kıvrımlı ve pürüzsüz sırtlarında yüzgeç yoktur.[7][8] Kısa buruna, düz bir ağız yapısına ve çenelerinde düzensiz beyaz bir yamaya sahiptirler. Yüzgeçleri küçük, kavisli, dar ve sivridir. Alt kısımları kısmen beyaz ya da daha açık bir renkken gövdeleri genellikle siyahtır. Kuyrukları üçgen şeklinde ve aynı yüzgeçleri gibi sivridir. Yetişkinlerin ağırlıkları 60–100 kg (130–220 lb) arasındadır.[7] Bu tür dışarıdan görünmeyen 74 ile 108 arasında ince ve keskin dişlere sahiptir.[8] Yavru iken grimsi kahverengi ya da bazen krem rengindedir. Bu şekilde bir yıl durduktan sonra, gövdeleri neredeyse tamamen siyaha dönmeden önce, göbeklerinde belirgin bir beyaz ve çenelerinin altında ise ince beyaz bir çizgi oluşur.
Yetişkinleri 2–3 m uzunluğunda; dişileri 2.3–2.6 m (75–8.5 ft), erkekleri ise 3.1 m (102 ft) olarak kaydedilmiştir, ama renk ve görünümleri farklı cinsiyetlerde farklılıklar göstermemektedir.[4][8] Yeni doğanlar ise 90 cm (35 in) uzunluğundadır. Kuzey gerçek balina yunuslarının gövdelerinde güney türüne göre daha az beyazlık bulunmaktadır.
Kuzey gerçek balina yunusları bireyler halinde veya 2000 kadar büyük gruplar halinde dolaşırlar.[7] Grupların ortalama sayısı doğu Kuzey Pasifik'te 110 iken batı Kuzey Pasifik'te 200'dür. Bu yunuslar sık sık pasifik beyaz yanlı yunusları ile bir araya gelirler.[8]
Bu yunuslar açık okyanusta 30–40 km/h (19–25 mph) hızına ulaşabilirler hatta bazen sığ kıyılar boyunca. Balık ararlarken 200 m (660 ft) derine dalabilirler, özellikle ışıldakgil ve kalamar ararken.[8] 24 ila 8 °C (75 to −17,6 °F) arasındaki soğuk sularda bulunurlar, 51°N ile 31°N enlemlerinde Kuzey Amerika ve Asya'nın batı kıyısı arasında.
19. yüzyılın ortalarında Yanki balinacıları bazen bu yunusları yemek için avlarlardı.[9] 20. yüzyılın sonlarındaki kayıtlara göre büyük sayıda L. borealis türünün ağlar ile yakalanmış ve büyük ölçekli kalamar balıkçılığı için kullanılmıştır ki bu da bu yunusların nüfusunun dörtte üçünü azaltmıştır.[8] Şu anki nüfusun tam olarak bilinmemesine rağmen, IUCN Kırmızı Listesine göre bu tür asgari endişe altındaki türler arasındadır.[1]
Davranışları
[değiştir | kaynağı değiştir]Hızlı hareket ettiklerinde, bir grup su boyunca sıçrıyormuş gibi görünür, sanki birlikte ağır sıçramalar yapıyorlarmış gibi. Bazen bir sıçramalarında 7 m uzağa gidebilmektedirler. Bu yunuslar sık sık teknelere yaklaşıp tekne yanında yüzerler. Bu muhteşem yüzücüler bazen akrobatik hareket yaparken de görülürler.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Hammond, P.S.; Bearzi, G.; Bjørge, A.; Forney, K.; Karczmarski, L.; Kasuya, T.; Perrin, W.F.; Scott, M.D.; Wang, J.Y. & Wells, R.S. (2008). Lissodelphis borealis. IUCN 2008. IUCN Nesli Tükenme Tehlikesi Altında Olan Türlerin Kırmızı Listesi. Erişim tarihi: 24 March 2009. Database entry includes a brief justification of why this species is of least concern.
- ^ a b "Lissodelphis borealis (Peale, 1848)". Bütünleştirilmiş Taksonomik Bilgi Sistemi.
- ^ a b Fertl, Dagmar. "Southern Right Whale Dolphin". Whales & Whale Spotting. 18 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2009.
- ^ a b "Lissodelphis borealis (Peale, 1848)". discoverlife.org. Smithsonian Enstitüsü. 19 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2009.
- ^ "Lissodelphis borealis (Peale, 1848)". Encyclopedia of life. 16 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2009.
- ^ "Lissodelphis peronii". Department of the Environment, Water, Heritage and the Arts, Canberra. 10 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2009.
- ^ a b c Jefferson, Thomas A.; Newcomer, M. (23 Nisan 1993). "Lissodelphis borealis" (PDF). Mammalian Species, 425. The American Society of Mammalogists. ss. 1-6. doi:10.2307/3504154. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Ekim 2016.
- ^ a b c d e f "Lissodelphis borealis Right Whale Dolphin". MarineBio. 19 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2009.
- ^ Erie, of Fairhaven, 1852 (Nicholson Whaling Collection).
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Balina ve Yunus Topluluğu24 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Denizdeki sesler - Kuzey gerçek balina yunusu5 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
