Вікіпедыя:Спіс правіл і рэкамендацый

Гэты Спіс правіл і рэкамендацый Вікіпедыі з’яўляецца падсумаваннем усіх актуальна ўжываных практык, на якія маецца актуальны кансэнсус аўтараў Вікіпедыі. Ад усіх карыстальнікаў чакаецца падпарадкаванне афіцыйным правілам і рэкамендацыям.

Скарачэнне ВП:ПР

Прынцыпы функцыянавання і прыняцця правіл і рэкамендацый апісаны на старонцы Вікіпедыя:Правілы.

Праўце смела

Калі нешта хочаце зрабіць — зрабіце самастойна, не трэба чакаць дазволу ад іншых ці пакуль зробіць нехта іншы.

Дробная праўка

Пэўныя праўкі мае сэнс пазначаць як дробныя.

Вандалізм

Вандалізм — гэта ўсякае дадаванне, сціранне або змяненне змесціва, зробленае наўмысна, каб парушыць аўтарытэт энцыклапедыі. Вандалізм выдаляецца і будзе выдаляцца з Вікіпедыі.

Правілы выкарыстання ботаў

Ботаў можна ўжываць для масавых правак, якія не выклікаюць спрэчак, але ўладальніку бота варта заўсёды быць гатовым да паведамленняў і аварыйнага спынення бота пры неабходнасці.

Этыкет

У Вікіпедыі, на аснове яе базавых прынцыпаў і па ходзе яе развіцця, утварыўся свайго роду этыкет, званы вікі-этыкетам, якога рэкамендуецца прытрымлівацца для лепшага паразумення з іншымі ўдзельнікамі.

Старонкі размоў

На старонках размоў варта рабіць тэматычныя секцыі, адказваць з водступамі і падпісвацца.

Старонка ўдзельніка

Старонка ўдзельніка ствараецца для зручнай камунікацыі з супольнасцю, не варта яе выкарыстоўваць у іншых мэтах.

Этычныя паводзіны

Грубіянства, недалікатнасць або дробязнасць хвалюе людзей і не дае Вікіпедыі добра працаваць. Спрабуйце адгаворваць іншых ад некультурных паводзін і старайцеся не абражаць людзей, нават ненаўмысна. Калі трэба, то існуе і магчымасць пасрэдніцтва.

Недапушчальнасць абраз, пагроз і агрэсіі

Ніколі не рабіце асабістых нападаў на іншых удзельнікаў. Такім дзеянням няма ніякага апраўдання.

Вайна правак

Калі Вашая праўка была несправядліва адкочана, паспрабуйце знайсці Кансэнсус з апанентам. Працяг вайны можа скончыцца абаронай старонкі або блакаваннем удзельнікаў.

Правіла трох адкатаў

Не адкатвайце адной старонкі цалкам або часткова больш за тры разы на працягу 24 гадзін. Бо адміністратар можа заблакаваць ваш уліковы запіс.

Зыходзьце з сумленнасці ўдзельнікаў

Закладайце, што большасць людзей, якія працуюць у праекце, спрабуюць дапамагчы, а не нашкодзіць.

Не даводзьце да абсурду

Не ілюструйце абсурднасць правіл абсурднымі ж праўкамі, якія прытрымліваюцца гэтых правіл, не выпрабоўвайце на трываласць.

Правяральнасць

Мы не можам спраўдзіць дакладнасць сцверджанняў, але мы можам спраўдзіць, ці сцверджанні былі апублікаваны аўтарытэтным выданнем. Таму артыкулы мусяць спасылацца на крыніцы, калі толькі можна. Усякі матэрыял без спасылак можа быць аспрэчаны і выдалены.

Не ўласнае даследаванне

Артыкулы не могуць утрымліваць ніякіх непублікаваных тэорый, даных, сцверджанняў, канцэпцый, довадаў ці ідэй; таксама ніякіх новых інтэрпрэтацый, аналізаў, сінтэзаў апублікаваных даных, сцверджанняў, канцэпцый, довадаў ці ідэй, якія, паводле словаў сузаснавальніка Вікіпедыі Джымі Уэйлса, раўняліся б «новаму расказу або гістарычнай інтэрпрэтацыі».

Нейтральны пункт гледжання

Артыкулы, разам з бачнымі чытачу шаблонамі, катэгорыямі, парталамі, мусяць складацца з Нейтральнага пункту гледжання.

Пераклад

Смела стварайце артыкулы шляхам перакладу з іншых раздзелаў, але абавязкова старанна правярайце атрыманы такім чынам пераклад.

Аўтабіяграфія

Не варта пісаць або рэдагаваць артыкулы пра самога сябе, за выключэннем выпраўлення відавочных фактычных памылак.

Унікайце няпэўных выразаў

Не ўжывайце агульныя выразы ўзору «кажуць, што…» або «цяпер...». Пішыце пэўна, хто і калі.

Перасылкі

Пажадана ствараць перасылкі з альтэрнатыўных назваў, прытрымліваючыся пэўных дамоўленасцей.

Неадназначнасць

Вітаецца стварэнне службовых старонак значэнняў са спасылкамі на канкрэтныя артыкулы.

Катэгарызацыя

Сістэма катэгорый павінна адпавядаць пэўным прынцыпам.

Спісы

Старонкі-спісы павінны быць з выразна сфармуляванай тэмай і уступленнем, якое тлумачыць змест спіса.

Артыкулы-сіроты

Праца па ўстаноўцы спасылак на артыкулы-сіроты (на якія няма спасылак з іншых артыкулаў) усяляк вітаецца.

Найменне артыкулаў

Звычайна, пры выбары назвы артыкула аддаць перавагу належыць таму, што лёгка пазнае бальшыня чытачоў, з разумным узроўнем няпэўнасці. Гэта спрашчае і стварэнне спасылак на артыкул.

Апостраф

Друкарскі апостраф «’» (код U+2019) у назвах артыкулаў абавязковы, у тэкстах артыкулаў — пажаданы.

Зноскі

Зноскі ў Вікіпедыі варта афармляць з дапамогай адмысловых інструментаў.

Спасылкі на крыніцы

Спасылкі на крыніцы рэкамендуецца афармляць згодна з пэўнымі стандартамі, вітаецца карыстанне адмысловымі шаблонамі.

Унутраныя спасылкі

Вітаецца прастаўленне ўнутраных спасылак на ключавыя словы артыкула там, дзе яны дарэчныя.

Шаблоны

Механізм шаблонаў варта выкарыстоўваць у адпаведнасці з пэўнымі прынцыпамі.

Адміністрацыйны падзел Беларусі

Для артыкулаў пра адміністрацыйныя адзінкі на тэрыторыі Беларусі распрацаваны прынцыпы іх наймення, катэгарызацыі, ужывання шаблонаў.

Хуткае выдаленне

Артыкулы, файлы, катэгорыі і іншыя старонкі могуць «хутка выдаляцца», калі выразна трапляюць у пэўныя групы змесціва, што, наогул, зводзіцца да старонак без змесціва, або разбуральных старонак. Усё патэнцыйна неадназначнае належыць, замест гэтага, праводзіць праз працэс Выдалення старонак.

Значнасць

Прадмет ці тэма меркавана з’яўляюцца значнымі, калі яны досыць падрабязна асвятляюцца ў незалежных аўтарытэтных крыніцах. Для асобных тэм могуць існаваць спецыяльныя крытрэыі значнасці (Вікіпедыя:Значнасць асоб, Вікіпедыя:Крытэрыі значнасці сродкаў масавай інфармацыі).

Накід

Малыя і няпоўныя артыкулы могуць існаваць, калі раскрыта сутнасць і пададзены крыніцы.

Кансэнсус

Усе працэсы, якія праходзяць у Вікіпедыі, адбываюцца згодна з дасягнутымі дамоўленасцямі паміж удзельнікамі.

Правілы

Старонкі правіл і рэкамендацый існуюць у Вікіпедыі для замацавання перадавых практык і фіксацыі кансэнсусу.

Вырашэнне канфліктаў

першы крок да развязання спрэчкі гэта размова з тымі, хто з вамі не згаджаецца. Калі з гэтага нічога не атрымліваецца, існуюць і больш фармалізаваныя формы дыскусіі.

Догляд

Для павышэння агульнай якасці праекту існуюць адмысловыя патрабаванні да старонак, адпаведнасць якім пацвярджаецца пэўнымі ўдзельнікамі.

Правілы правядзення выбараў адміністратараў

Для атрымання сцяга адміністратара трэба каб унёсак адпавядаў пэўным патрабаванням, было бачна разуменне ўдзельнікам правіл выкіпедыі.

Парталы

Дазваляецца стварэнне старонак, якія закліканы быць «Галоўнымі артыкуламі» для пэўных тэматычных раздзелаў.

Праекты

Дазваляецца аб’яднанне ўдзельнікаў у праекты для каардынацыі пэўнай дзейнасці.

Падстаронкі

Можна ўжываць механізм падстаронак для чарнавікоў і абмеркаванняў.

Аўтарскія правы

Матэрыял, які парушае аўтарскія правы іншых, нельга дадаваць. Юрыдычныя аспекты аўтарскіх правоў і добрасумленнага карыстання («fair use») занадта складаныя.

Крытэрыі добрасумленнага выкарыстання

Файлы, абароненыя аўтарскім правам, можна выкарыстоўваць у Вікіпедыі толькі пры выкананні шэрагу ўмоў.

Біяграфіі сучаснікаў

Матэрыялы пра жывых людзей патрабуюць напісання толькі паводле надзейных крыніц і з павагай да асабістага жыцця; пры неабходнасці інтарэсы людзей, пра якіх напісана ў Вікіпедыі, могуць абараняцца юрыдычна.

Пяць слупоў

Квінтэсэнцыя пяці асноўных правіл Вікіпедыі.

Ігнаруйце ўсе правілы

Кожнае правіла, рэкамендацыя або эсэ могуць быць праігнараваны, калі замінаюць паляпшэнню Вікіпедыі.

Чым не з’яўляецца Вікіпедыя

Вікіпедыя гэта найперш сеціўная энцыклапедыя, а як сродак дасягання гэтай мэты, сеціўная супольнасць. Не спакушайцеся выкарыстаннем Вікіпедыі для іншых мэтаў, або трактаваннем яе як нечага, чым яна не з’яўляецца.