Biały Kamień (Ukraina)

Biały Kamień
Білий Камінь
	; Pomnik Kłosy
Herb	Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	lwowski
Powierzchnia	1,94 km²
Wysokość	245 m n.p.m.
Populacja (2001); • liczba ludności; • gęstość	; 776; 399 os./km²
Nr kierunkowy	+38 03265
Kod pocztowy	80710
	Położenie na mapie obwodu lwowskiego Biały Kamień
	Położenie na mapie Ukrainy Biały Kamień
	49°53′45″N 24°51′00″E/49,895833 24,850000
	Hasło w Wikisłowniku

Galeria: szkoła, administracja...

Galeria: stary cmentarz

Biały Kamień (ukr. Білий Камінь, Biłyj Kamiń) – wieś na Ukrainie, w obwodzie lwowskim, w rejonie złoczowskim. Liczy niecałe 800 mieszkańców.

Historia

Według jednej z hipotez jest to miejsce urodzenia króla Polski Michała Korybuta Wiśniowieckiego^[1].

Za II Rzeczypospolitej miejscowość była siedzibą wiejskiej gminy Białykamień w powiecie złoczowskim w województwie tarnopolskim. W 1921 roku liczył 1515 mieszkańców^[2].

Podczas okupacji niemieckiej polska rodzina Zawerów ukrywała na swojej posesji dwóch Żydów, za co w 1989 roku Instytut Jad Waszem uhonorował Floriana Zawera i Kazimierę Zawer tytułami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata^[3]. W 1944 roku Ukraińcy zamordowali Floriana Zawera oraz jego ojca i brata^[4].

Podczas drugiej okupacji sowieckiej w Białym Kamieniu stacjonował oddział tzw. istriebitielnych batalionów złożony z Polaków. 9 listopada 1944 banderowcy wzięli podstępem do niewoli 18 żołnierzy oddziału i po wyprowadzeniu z miejscowości zamordowali ich poprzez rozstrzelanie^[5].

Położenie, gleby

Autorzy Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich o Białym Kamieniu: miasteczko, na lewym brzegu Bugu, w powiecie złoczowskim, położone 1,5 mili na północny zachód od sądu powiatowego w Złoczowie i o milę na południe od Oleska. Miasteczko leży w miejscu, w którym schodzą się trzy gatunki gleby, mianowicie od południa żyzne doliny złoczowskie z tłustą, ciężką urodzajną ziemią; czarnoziem tu niezgłębiony, trudny do obrobienia; od zachodu i północy zaczynają się piaski ciągnące się na zachód ku Buskowi, Kamionce Strumiłowej, Mostom i idące do województwa lubelskiego, na północ ku Brodom, zaś od wschodu leży to miasteczko pod samymi górami, stanowiącymi dział wód między Morzem Czarnym i Bałtyckim. Z tych powodów grunt tu bardzo rozmaity, więcej jednakże piaszczysty i kamienisty niż urodzajny^[1].

Zabytki

zamek na równinie w pobliżu Bugu wybudował książę Jerzy Wiśniowiecki^[6], kasztelan kijowski, w 1611 r., syn Michała. Zamek w kształcie kwadratu był długi na 58 m i szeroki na 54 m. W rogach znajdowały się cztery ośmioboczne wieże – baszty. Zamek posiada dwie bramy, z których jedna miała portal i dwie kolumny korynckie. Po śmierci Jerzego Wiśniowieckiego zamek wraz z miastem przeszedł w posiadanie jego bratanka księcia Jeremiego Wiśniowieckiego, jednego z najbogatszych ludzi na Ukrainie. Książę Jeremi i jego żona Gryzelda Zamoyska przebudowali zamek w jeden z najlepszych w prowincji. W XIX wieku zamek został pozbawiony funkcji obronnych. Resztki budynków spłonęły w 1848 roku. Pod koniec XIX wieku pozostałości murów jeszcze wznosiły się kilka metrów nad ziemią. Ruiny zamku były systematycznie niszczone w czasach sowieckich. Tak więc ostatecznie w miejscu zamku powstało boisko do piłki nożnej. Według Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich: w ruinach niegdyś obronnego zamku mieszkała żona księcia Karola St. Radziwiłła Panie Kochanku, ordynata na Nieświeżu, Ołtyce i wojewody wileńskiego; księstwo Radziwiłłowie nie żyli ze sobą, księżna mieszkała w Białym Kamieniu i tu umarła; do niedawna żyli tu ludzie, którzy ją pamiętali^[1]
kościół pw. Wniebowzięcia NMP, rzymskokatolicki, barokowy z 1737 r.
cerkiew greckokatolicka pw. Św. Trójcy
ślady zwalisk starożytnej budowy niewiadomego pochodzenia i czasu, znajdują się na pobliskiej górze^[1]
dawna fabryka cukru, przerobiona na gorzelnię^[1].

Kościół
Front kościoła z 1737
Portal kościoła 1737
Wnętrze kościoła
Wnętrze kościoła
Kościół (2018)
Kościół
Kościół
Cerkiew
Pomnik
Fragment pomnika żołnierz
Pozostałości zamku

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. I. Warszawa: 1880–1902, s. 198.
↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom XV – Województwo Tarnopolskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923.
↑ Zawer Kazimiera. sprawiedliwi.org.pl. [dostęp 2024-03-10]. (pol.).
↑ Zawer Florjan & Kazimiera. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-03-10]. (ang.).
↑ Damian Karol Markowski, W cieniu Wołynia. „Antypolska akcja” OUN i UPA w Galicji Wschodniej 1943-1945, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2023, ISBN 978-83-08-08166-2, s. 320
↑ Jerzy Wiśniowiecki. www.genealogia.grocholski.pl. [dostęp 2014-11-15].

Bibliografia

Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. I, Warszawa, 1880–1902, s. 198–199.
Mieczysław Orłowicz Ilustrowany przewodnik po Galicyi, Bukowinie, Spiszu, Orawie i Śląsku Cieszyńskim, Lwów, 1919, st. 96.
Ю. Юречко, Білий Камінь: відгомін віків, Złoczów, 2006.

Linki zewnętrzne

Białykamień, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 198 .
Historia Żydów w Białym Kamieniu na portalu Wirtualny Sztetl

[Geo-1] Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. I. Warszawa: 1880–1902, s. 198.

[skorowidz-2] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom XV – Województwo Tarnopolskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923.

[3] Zawer Kazimiera. sprawiedliwi.org.pl. [dostęp 2024-03-10]. (pol.).

[jadwaszem-4] Zawer Florjan & Kazimiera. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-03-10]. (ang.).

[5] Damian Karol Markowski, W cieniu Wołynia. „Antypolska akcja” OUN i UPA w Galicji Wschodniej 1943-1945, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2023, ISBN 978-83-08-08166-2, s. 320

[genealogia-6] Jerzy Wiśniowiecki. www.genealogia.grocholski.pl. [dostęp 2014-11-15].

[c-7] zas wojny pozbawione praw miejskich

[b-8] strzałki wsteczne dotyczą stanu z 1939

[a-9] ursywą opisano gminy utworzone przez władze hitlerowskie

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[A]

[B]

[C]

Gminy miejskie	Bnin (1395–1934) Boćki (1509–1934) Brzostek (1367–1934, od 2009) Budzyń (1458–1934, od 2021) Ciężkowice (1348–1934, od 2000) Czarny Dunajec (1879–1896, 1925–1934, od 2023) Dobrzyca (1440–1934, od 2014) Gąsawa (1388–1934, od 2024) Gębice (1425–1934) Jagielnica (1518–1934) Jaraczewo (1519–1934, od 2016) Jazłowiec (1519–1934) Kopanica (1450–1934) Lanckorona (1366–1934) Łohiszyn (1570–1934, od 1959^OTP) Mielnik (1440–1934) Mieścisko (1474–1934, od 2024) Narew (1529–1934) Niżankowice (1431–1934, od 1940^OTP) Nowe Miasto nad Wartą (1283–1934) Nowy Dwór (1578–1934) Nowy Wiśnicz (1616–1934, od 1994) Obrzycko (1458–1934, od 1990) Odelsk (1546–1934) Piaski (1775–1934) Powidz (1243–1934) Rogowo (1380–1580, 1672–1934) Rostarzewo (1752–1934) Rychtal (1294–1934, od 2024) Ryczywół (1426–1934) Rynarzewo (1299–1934) Stara Sól (1557–1934, od 1940^OTP) Szereszów (1569–1934, od 1940^OTP) Święciechowa (1277–1934) Ulanów (1616–1934, 1941–1945, od 1958) Uście Solne (1616–1934) Władysławów (1727–1870, 1919–1934) Wojnicz (1369–1934, od 2007) Zaniemyśl (1742–1934, 1940–1948, od 2025)
Gminy wiejskie z prawami miejskimi	Bircza (1464–1934, od 2024) Bukowsko (1720–1934) Dubiecko (1407–1934, od 2021) Dynów (1436–1934, od 1946) Jaćmierz (1437–1934) Jaśliska (1407–1934) Jezierzany (?–1934) Mrzygłód (1431–1934) Nowe Miasto Przemyskie (1463–1934) Nowotaniec (1444–1934) Osiek Jasielski (1363–1934) Rybotycze (1600–1934) Sołotwina (?–1934, od 1940^OTP) Zarszyn (1395–1934)
Gminy wiejskie z prawami miasteczka	Alwernia (1778–1934, od 1993) Babice nad Sanem (1484–1934) Baligród (1634–1934) Białobożnica (1910–1934) Biały Kamień (1493–1934) Bilcze Złote (1896–1934) Bobowa (1399–1934, od 2009) Brzozdowce (1526–1934) Bukaczowce (1489–1934, od 1940^OTP) Chocimierz (1444–1934) Chołojów (1650–1934) Czchów (1355–1934, od 2000) Czernelica (1575–1934, od 1940^OTP) Czudec (1427–1934) Dębowiec (1349–1934) Dobrotwór (1472–1934, od 1959^OTP) Dunajów (1424–1934) Dźwinogród (1784–1934) Felsztyn (1380–1934) Firlejów (1570–1934) Fredropol (1720–1934) Frysztak (1366–1934) Gołogóry (1469–1934) Gródek (1453–1934) Gwoździec (1540–1934, od 1940^OTP) Hussaków (1525–1934) Jabłonów (1602–1934, od 1940^OTP) Janów (1590–1934) Jasienica Rosielna (1727, 1857–1934) Jawornik Polski (1472–1934, od 2024) Jedlicze (1768–1934, 1959–1966^OTP, od 1967) Jezierna (1542–1934) Jezupol (1591–1934, od 1940^OTP) Jodłowa (1765–1934) Kamionka Wielka (1784–1934) Knihynicze (1563–1934) Kołaczyce (1358–1934, od 2010) Konkolniki (1880–1934) Korczyna (1516–1934) Kozłów (1577–1934, od 1961^OTP) Krasiczyn (1620–1934) Krościenko (1348–1934, 1973–1982) Krukienice (1490–1934) Krystynopol (1695–1934, od 1951) Krzywcza (1398–1934) Krzywcze Górne (?–1934) Kudryńce (1518–1934) Kukizów (1538–1934) Kułaczkowce (?–1934) Laszki Murowane (1560–1934) Leszniów (1471–1934) Lipnica Murowana (1326–1934) Lipsko (1620–1934) Lubycza Królewska (1764–1934, od 2016) Lutowiska (1742–1934) Łysiec (1652–1934, od 1940^OTP) Magierów (1595–1934, od 1940^OTP) Majdan Królewski (1763–1934) Marjampol (1670–1934) Markopol (1628–1934) Milówka (1818–1934) Narajów (1592–1934) Narol (1672–1934, od 1996) Nawaria (1578–1934) Niebylec (1581–1934) Niżniów (1508–1934) Obertyn (?–1934) Oleszyce (1578–1934, od 1989) Pistyń (1756–1934) Płazów (1614–1934) Podgrodzie (?–1934) Podkamień Cetnerowski (1441–1934, od 1940^OTP) Podkamień Jabłonowski (1515–1934) Potok Złoty (1601–1934, od 1984^OTP) Potylicz (1498–1934) Probużna (1785–1934) Pruchnik (1436–1934, od 2011) Przecław (1419–1934, od 2010) Radomyśl nad Sanem (1556–1934) Ryglice (1760, 1843–1934, od 2001) Rzochów (1386–1934) Sokołów (1879–1934) Sokołówka (1685–1934) Stanisławczyk (1626–1934) Stojanów (1547–1934) Stratyn (1671–1934) Strusów (1434–1934) Strzeliska Nowe (1513–1934) Szczucin (1745–1934, od 2009) Szczurowice (1648–1934) Świrz (1427–1934) Tarnoruda (1578–1934) Tartaków (1685–1934) Toporów (1450–1934) Touste (1720–1934) Tylicz (1363–1934) Tymbark (1353–1934) Tyrawa Wołoska (1707–1934) Ułaszkowce (1701–1934) Uście Biskupie (1498–1934) Uście Ruskie (1739–1934) Uście Zielone (1548–1934) Uścieczko (1661–1934) Waręż (1538–1934) Wielkie Oczy (1671–1934) Wielopole Skrzyńskie (1328–1934) Witków Nowy (?–1934) Wojniłów (1552–1934, od 1960^OTP) Zakliczyn (1557–1934, od 2006) Zarudzie (1784–1934) Zbyszyce (1784–1934) Żmigród Nowy (1373–1934) Żołynia (1740–1934)