Nikifor I (vizantijski car)

„Nikifor I” preusmjerava ovdje. Za ostala značenja, v. Nikifor I (razvrstavanje).

Nićifor I (umro 26. jula 811) je bio vizantijski car, koji je vladao od 802. do 811. godine. Poginuo je u bici kod Pliske protiv Bugara. Bugarski kan Krum je od njegove lobanje napravio pehar za vino.

Porodica mu je bila arapskog porekla, a on je patricije iz Seleukidske Sidere. Carica Irena ga je postavila na mesto logoteta tj. ministra finansija. Uz pomoć eunuha i patricija uspeo je da svrgne i protera Irinu i umesto nje da preuzme presto 31. oktobra 802. godine. Svoga sina Stavrakija je krunisao kao suvladara 803. godine.

Jedan od njegovih najboljih vojskovođa Vardan Turčin se pobunio 803. godine. Dobio je i podršku drugih komandanata, a posebno kasnijih careva Lava Jermenin i Mihaila Amorijca. Međutim, Nićifor je pridobio Lava i Mihaila, a vojsku je uspeo da rasprši, pa je Vardan bio prisiljen da se pokori. Posle je poslan u manastir. Slično je postupio i tokom zavjere, koju je predvodio patricije Arseber.

Nićifor se okrenuo opštoj reorganizaciji carstva, stvorio je nove teme na Balkanu i ojačao je granice. Tu je započeo preseljenje stanovništva u Anadoliji i ponovnu helenizaciju područja. Pošto je trebao mnogo novaca da bi ojačao vojsku tražio je načina da poveća prihode carstva. Sa svojim strogim porezima izgubio je naklonost svojih podanika, a posebno sveštenstva. Iako je za patrijarha postavio ikonodula Nićifora crkveni istoričari kao Teofan Ispovednik opisivali su ga kao neprijatelja,

Sa Karlom Velikim sklopio je 803. sporazum, ali nije priznavao da je Karlo Veliki car. Odnosi među njima su se pogoršali i došlo je do rata zbog Venecije od 806. do 810. godine. Nićifor je 807. ugušio mletačku pobunu, ali imao je velike gubitke u sukobu sa Francima. Konflikt se rešio tek nakon Niđiforove smrti, kada su Venecija, Istra, obala Dalmacije i južna Italija pripali Istoku, a Rim, Ravena i pentapolis su pripali Zapadu.

Nije isplaćivao danak, koji je carica Irena dogovorila da plaća kalifu Harunu al Rašidu. Bio je zato spreman na rat sa Arapima. U tom ratu doživeo je težak poraz 805. kod Krasa u Frigiji. Upadi neprijatelja u Malu Aziju prisilili su ga da sklopi mir, po kome je trebao plaćati danak od 30.000 zlatnika godišnje. Nakon smrti Haruna al Rašida 809, u kalifatu je došlo do borbi za nasleđe, pa je Nićifor imao slobodne ruke, da se obračuna sa Krumom od Bigarske, koji je harao severnim granicama i koji je baš tada 809. zauzeo Serdiku (Sofiju) i uništio garnizon od 6.000 ljudi.

Nićifor je 811. napao Bugarsku sa 80.000 vojnika. Dva puta je pobedio Kruma i opljačkao je bugarsku prestolnicu Plisku. Tokom Nićiforova povlačenja vizantijska vojska je uhvaćena u zasedi na planinskim prelazima. Tu je i uništena 26. jula 811. godine. Nićifor je poginuo u toj bici. Kan Krum je od njegove lobanje napravio pehar za vino.

• The Oxford Dictionary of Byzantium, ed. by Alexander Kazhdan, Oxford University Press, 1991.

Nikifor I (vizantijski car) na Wikimedijinoj ostavi