Doğu Slavları
Vikipedi, özgür ansiklopedi
 Ağırlıklı olarak Doğu Slav nüfusu olan ülkeler | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
| Diller | |
| Rusya tarihi |
|---|
 |
Doğu Slavları Eski Doğu Slavca kökenli Doğu Slav dillerini konuşan etnik gruplara verilen addır. 9. yüzyılda Kiev Knezliği’ni oluşturan Doğu Slavları günümüzdeki Ruslar, Ukraynalılar, Beyaz Ruslar ve Rusinlerin ataları olarak kabul edilirler.
Dil
[değiştir | kaynağı değiştir]Günümüzdeki her üç Doğu Slav dili konuşan ülke de Eski Doğu Slavca dilini kendi dilinin atası kabul eder, dolayısıyla Eski Doğu Slavca dili, Rusya'da Eski Rusça, Belarus'ta Eski Beyaz Rusça, Ukrayna'da ise Eski Ukraynaca olarak tanımlanır.
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]İlk Vakayiname ya da Nestor Kroniği olarak da adlandırılan Geçmiş Yılların Vakayinamesi (Eski Doğu Slavcası: Повѣсть времѧньныхъ лѣтъ, Pověstĭ vremęnĭnyhŭ lětŭ, Rusça: Повесть временных лет, Povest’ vremennyh let, İngilizce: Tale of Bygone Years) adlı belge, yaklaşık 850 ile 1110 yılları arasında Kiev Knezliği'nin tarihinden söz eder ve Doğu Slavları'nın tarihinin yorumlanmasında ilk kaynak olma önemine sahiptir.[1] Ancak yazılışından 150 yıl önceki olayları aktardığından tam güvenilir bulunmaz. Başlangıçta 1113 yılında Kiev'de bir araya getirilmiştir. Kronikte 9. yüzyılın ikinci çeyreğinde Novgorod şehrinin, -Batılı kaynaklar tarafından da teyit edildiği üzere- Danimarkalı bir Lord olan Rurik isimli bir hükümdarın yönetimi altında bir knezliğin merkezi olduğu ve bu knezin oradaki Slav kabileleri tarafından hükümdarlık için davet edildiği efsanesi anlatılmaktadır.[2]
Eski Slav yurdunun doğusunda bulunan Doğu Slavlarının yaşadıkları alanlar, Pripet havzası (Polesie), Berezina nehrinin aşağı kısmı veya Desna ve Teterev boyları ile Volinya çevresini içeriyordu. Milattan önceki devir Slavlarına ait herhangi bir kayıt yoktur. Slavlara milat sıralarında "Vened" denilirdi, daha sonraları, 6. yüzyılda Slavların bir kısmına "Ant" denilmeye başlandı. Antlar Dinyester ve Dinyeper boylarında yaşıyorlardı. Slavların bu kısmı diğerlerine oranla daha savaşçıydılar.[3]
İnanç
[değiştir | kaynağı değiştir]Geçmiş Yılların Vakayinamesi (Tale of Bygone Years), adlı derleme Doğu Slavlarının pagan inanışlarıyla ilgili de değerli bilgiler içeren başlıca kaynaktır. Eser 12. yüzyılın başında derlense de Kiev Knezliği'nin Hristiyanlığı kabul etmesinden önce yazılmış daha eski belgelerin kopyalarını ve referanslarını içerir. Slav tanrıları olan Perun ve Veles'ten, 10. yüzyılda Doğu Slavlarının pagan yöneticileri ve Bizans İmparatorları arasında yapılan barış anlaşmalarından söz edilmektedir. Daha sonra vakayinameci Nestor, İ.S'dan sonra 980 yılında Prens Vladimir tarafından oluşturulan panteon hakkında bilgi verir. Panteon'da, Hors, Dajdbog, Stribog, Simargl ve Mokoş adlı tanrılar vardır. Vakayinamenin, İpatiyev bölümünde Yunan tanrısı Hephaistos'la özdeşleştirilen Svarog'dan da bahsedilir. Bir Doğu Slav destanı olan İgor Destanı'nın Veles, Dajdbog ve Hors'tan söz ettiği bölümler bulunur. Destanın yazıya geçirilmesi 12. yüzyılın sonlarına rastlar, ama eserin gerçekliği üzerine bazı tartışmalar vardır.
Doğu Slav kavimleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Buzhanlar, Ukraynalıların ataları. (Bazen Batı Slavları olarak da geçerler.)
- Dregoviçler ya da Draguvitler, Beyaz Rusların ataları.
- Drevlyanlar, Ukrayna ve Beyaz Rusların ataları.
- Dulebler, Ukrayna ve Beyaz Rusların ataları.
- Goryunlar, Ukrayna'da yaşayan bir etnik grup.
- İlmen Slavları, Novgorod Slovenleri olarak da bilinirler, Rusların ataları.
- Kriviçler, Rus ve Beyaz Rusların ataları.
- Doğu Polyanları, Ukraynalıların ataları.
- Polochanlar, Beyaz Rusların ataları.
- Radimiçler, Beyaz Rus ve Rusların ataları. (Diğer adı Lekhitiç kavmi.)
- Severyanlar, Bulgar, Ukrayna ve Rusların ataları.
- Tivertsi, Ukrayna, Moldova ve Rumenlerin ataları.
- Uliçler, Ukrayna, Moldova ve Rumenlerin ataları.
- Volhinyanlar, Ukraynalıların ataları.
- Vyatiçler, Rusların ataları. (Batı mı yoksa Doğu Slavları mı oldukları yönünde kaynaklar tartışmalıdır.)
- Beyaz Hırvatlar, Ukraynalıların ataları.
Modern Doğu Slavlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Modern Doğu Slav halklar ve etnik/alt etnik gruplar:
- Beyaz Ruslar
- Ruslar
- Rusinler
- Ukraynalılar
- Ara gruplar
- Kazaklar (Rus-Ukraynalı-Beyaz Rus)
- Goryunlar (Rus-Ukraynalı-Beyaz Rus)
- Poleşuklar (Beyaz Rus-Ukraynalı)
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Hazzard Cross, Samuel; Sherbowitz-Wetzor, Olgerd P. (1953). The Russian Primary Chronicle, Laurentian Text (PDF) (İngilizce). Cambridge, MA: The Mediaeval Academy of America. 16 Ekim 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2019.
- ^ Kurat, Prof. Dr. Akdes Nimet (1978). Rusya Tarihi. Türk Tarih Kurumu. s. 19-22.
- ^ Kurat, Prof. Dr. Akdes Nimet (1948). Rusya Tarihi: Başlangıçtan 1917'ye Kadar (PDF). 1. Kitap Bas Devletinin kuruluğundan Moskova Büyük Knezllginin yükselişine kadar (862 — 1462). Ankara: Türk Tarih Kurumu. s. 4. 29 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2019.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Şir Muhammed Duvalı, Erken Dönem Rus Kroniğinde İslam Algısı, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2012, 21, 115-132.
- Chadwick, Nora Kershaw (1946). The Beginnings of Russian History: An Enquiry into Sources. Cambridge University Press. ISBN 0-404-14651-1.
- Velychenko, Stephen (1992). National history as cultural process: A survey of the interpretations of Ukraine's past in Polish, Russian, and Ukrainian historical writing from the earliest times to 1914. Edmonton. ISBN 0-920862-75-6.
- Velychenko, Stephen (2007). "Nationalizing and Denationalizing the Past. Ukraine and Russia in Comparative Context". Ab Imperio (1).
