Gerard 't Hooft

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Gerard 't Hooft
Gerard 't Hooft (2008)
Doğum5 Temmuz 1946 (78 yaşında)
Den Helder, Hollanda
MilliyetHollandalı
VatandaşlıkHollanda
Mezun olduğu okul(lar)Utrecht Üniversitesi
ÖdüllerWolf Fizik Ödülü (1981)
Lorentz Madalyası (1986)
Spinoza Ödülü (1995)
Franklin Madalyası (1995)
Nobel Fizik Ödülü (1999)
Lomonosov Altın Madalyası (2010)
Kariyeri
DalıTeorik fizik
Parçacık fiziği
Çalıştığı kurumlarUtrecht Üniversitesi
Doktora
danışmanı		Martinus J.G. Veltman
Doktora öğrencileriRobbert Dijkgraaf
Herman Verlinde
Amcası Frits Zernike 1953 yılında Nobel Fizik Ödülü'nü kazanmıştır.
Uzay Derneği Sempezyumu, 2007
Harvard Üniversitesi ziyaretinden, Aralık 2003

Gerardus 't Hooft (d. 5 Temmuz 1946, Den Helder), hâlen Utrecht Üniversitesine bağlı Spinoza Enstitüsü ve Teorik Fizik Enstitüsünde[1] profesörlük yapan Hollandalı teorik fizikçidir. 1999 yılında, tez danışmanı Martinus J.G. Veltman ile elektrozayıf etkileşimlerin kuantum yapısını keşifleri dolayısıyla Nobel Fizik Ödülünü kazanmışlardır.[2][3][4]

Biyografisi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Gerard 't Hooft Hollanda'nın Den Helder şehrinde 1946 yılında gemi mühendisi “H. 'T Hooft” ve “MA van Kampen” çiftinin çocukları olarak dünyaya gelmiştir. Annesi daha on sekiz yaşındayken hayata veda eden babasını, 't Hooft, çok küçük yaşta kaybetmiştir. “Ita” adında bir kız kardeşi vardır. Sanat okuluna giden annesi, Fransızca dersleri aldıktan sonra özel Fransızca dersleri vermektedir. 1972 yılında evlendiği “Albertha A. Schik” ile iki kız çocuk sahibi olmuşlardır.[5]

Eğitimi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Sekiz yaşındayken 'büyünce ne olacaksın?' sorusuna “her şeyi bilen adam olacağım” diyen, 't Hooft, bilim insanı olmaya o zamandan karar vermiştir. Nobel için yazdığı otobiyografisinde bilimin ailesinin temelinde, genlerinde olduğunu ifade eden fizikçinin büyük amcası Frits Zernike, 1953 yılında faz kontrast mikroskobunu keşfettiğinde kararına daha sıkı sarılır.[6] Diğer amcası, “Nicolaas Godfried van Kampen” Utrecht Üniversitesi'nde Teorik Fizik dalında profesörlüğe atandığında annesi küçük 't Hooft için bilimsel bir kariyer yerine sanat okumasını tavsiye etmiştir.[5]

Kariyeri

[değiştir | kaynağı değiştir]

16 yaşında, Hollanda Ulusal Matematik Olimpiyatı'nda ikinci olan 't Hooft, Lahey'deki ‘Dalton Lisesi’'ne gitmiştir. Ünlü bilim insanı, lisans ve lisans üstü eğitimini aldığı Utrecht Üniversitesi'nden 1972 yılında doktorasını almıştır. Utrecht Üniversitesinde 1974 yılında akademik kariyeri başlayan 't Hooft 1977'den günümüze “Spinoza Enstitüsü” ve “Teorik Fizik Enstitüsü”nde profesörlük yapmaktadır.

Doktorasını aldıktan sonra Cenevre, CERNde araştırmalara katılmıştır. Burada Veltman ile birlikte Yang-Mills kuramının kuvvetli etkileşimlerde uygulanılabilecek şekilde renormalize edilebilir olduğunu (Kuvantum Kromodinamiği (QCD) )göstermişlerdir. Böylece, yerçekimi dışındaki üç temel etkileşim ve parçacıklar bugün Standart Model olarak isimlendirilen kuvantum alan kuramı ile açıklanır olmuştur.[7]

Ödül ve başarıları

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ödülleri ve başarıları [8][9]
Ödül & Kurum Tarih Notlar
Nobel Fizik Ödülü 1999 (Martinus JG Veltman ile)
Franklin Madalyası 1995
Lorentz Madalyası 1986 [10]
Hollanda Bilim Akademisi 1982 üye
Wolf Fizik Ödülü 1981 (Freeman Dyson ve Victor Frederick Weisskopf ile [11])
Dannie Heineman Ödülü 1979
Amerikan Fizik Birliği Ödülü
Spinoza Ödülü [12] 1995

Nobel Fizik Ödülü

[değiştir | kaynağı değiştir]

1999 yılı Nobel Fizik Ödülünü Gerardus ’t Hooft ile Martinus J. G. Veltman kazanmıştır.[3] İsveç Kraliyet Bilimler Akademisinin, “fizikte elektrozayıf etkileşmelerin kuantumlu yapısını açıklığa kavuşturmaları” nedeniyle verildiğini açıkladığı bu çalışma, aslında 1971 yılında Utrecht Üniversitesi'nde Veltman'ın yanında doktora yapmakta olan ‘t Hooft’un hazırladığı tez çalışmasıdır. O sıralar 24 yaşında bir öğrenci olan ‘t Hooft’un, bu zor problemi orijinal matematik yöntemler geliştirerek çözebilmesi dünyada ve Türkiye'de de yankılar uyandırmıştır.[13]

Fizik otorilerince yıllardır beklenen,‘t Hooft ve Veltman’ın kazandıkları bu ödülün, biraz gecikmiş olduğu belirtilmiştir. Kendiliğinden simetri bozulması yoluyla kütle kazanımı sağlayan elektrozayıf etkileşme modelleri, 1960’ların başından beri gündemdeydi. Bu modeller arasından birisi, 1967’de Amerikalı Steven Weinberg ve İngiltere’de bulunan Pakistan’lı Abdus Salam tarafından önerilen ve bugün standard model olarak bilinen bir tanesi, zamanla öne çıkmıştır.[14]

Öncesinde kuantumlu ayar alanteorileri olarak bu tür modellerin kesin hesaplamalara imkân verip vermedikleri bilinmemekteydi. Yani bir elekrozayıf bozunma için yarı-süre veya bir parçacık saçılması için tesir kesiti, kuantum elektrodinamiğinden bilinen yöntemlerle hesaplanırsa, bu hesaplardan belli sayılar bulunacağı, yani bir öngülerinin olup olmadığı henüz kuşkuluydu. Utrecht Üniversitesi’nde teorik fizik profesörü olan Martinus Veltman bu zor ve uzun bu hesapları yapabilmek için ilk bilgisayarla sembolik hesap program paketi olan “SCHOONSHIP”i geliştirmiştir. O dönemde onun yanında bu programı kullanan öğrencisi olan ‘t Hooft sonsuz çıkan Feynman integrallerinin boyutsal regülarizasyonunu yaparak, standart model türü kuantumlu ayar alan teorilerinin renormalizasyonunu göstermiştir.Dolayısıyla bu modellerin belirli ve kesin öngörülerinin hesaplanabileceğini kanıtlamış olmuştur.[13][15]

“İyi bir araştırmacı, elde ettiği sonuçları abartmak yerine mütevazı göstermeye dikkat eder.” diyen 't Hooft, bilimin başarılı olmasının nedenlerinden birinin özünde bir hata düzeltme mekanizması ile birlikte yapılanmış olmasını göstermektedir.[16][17]

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "TFD 27 - Türk Fizik Derneği 27. Uluslararası Fizik Kongresi". Türk fizik derneği. 3 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "Gerardus 't Hooft" (İngilizce). Britannica. 7 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2012. 
  3. ^ a b "The Nobel Prize in Physics 1999" (İngilizce). 30 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2012. 
  4. ^ "Chandrasekhara Venkata Raman - A Legend of Modern Indian Science" (İngilizce). 10 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2012. 
  5. ^ a b "Autobiography" (İngilizce). 9 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2012. 
  6. ^ G Ekspong ,: Nobel Lectures in Physics 1996-2000', ISBN 981-238-003-5 — [1] 26 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  7. ^ ‘t Hooft, G. ve Veltman, M. (1972). Nucl. Phys. B44, 189.
  8. ^ "Gerardus 't Hooft" (İngilizce). 22 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2012. 
  9. ^ "′t Hooft, Gerard" (İngilizce). Universiteit Utrecht. 24 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2012. 
  10. ^ http://www.lorentz.leidenuniv.nl/lorentzmedal/ 5 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Lorentz Madalyası Sahipleri
  11. ^ "Wolf Fizik Ödülü sahipleri listesi" (İngilizce). 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2012. 
  12. ^ http://www.nwo.nl/nwohome.nsf/pages/NWOP_8FVBQR 18 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Spinoza Ödülü Sahipleri
  13. ^ a b Biltek Prof. Dr.Tekin Dereli- ODTÜ Fizik Dalı(Türkçe) — PDF 27 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  14. ^ "Standart Model Biltek (Türkçe) —". 21 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2012. 
  15. ^ Gerard't Hooft (2008). Maddenin Son Yapı Taşlar. TÜBİTAK YAYINLARI. ISBN 9789754032994. 24 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2012. 
  16. ^ Bilim İnsanı Sultan Tarlacı (Türkçe) — doc 23 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  17. ^ Gerard’t Hooft.‘ Maddenin Son Yapıtaşları’, TÜBİTAK, 1999; syf149, ISBN 978-975-403-193-5
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Gerard_%27t_Hooft&oldid=33898514" sayfasından alınmıştır