Nikola Tesla

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Nikola Tesla
y. 1890 yılında Tesla
Doğum10 Temmuz 1856(1856-07-10)
Smiljan, Avusturya İmparatorluğu
(Günümüzde Hırvatistan)
Ölüm7 Ocak 1943 (86 yaşında)
New York, Amerika Birleşik Devletleri
Ölüm sebebiKalp yetmezliği
MilliyetSırp-Amerikalı
MeslekMucit, Elektrik Mühendisliği, Makine Mühendisliği
EtkilendikleriErnst Mach
EtkiledikleriGano Dunn
ÖdüllerEdison Madalyası (1916)
Elliott Cresson Altın Madalyası (1893)
John Scott Madalyası (1934)
İmza

Nikola Tesla (/ˈtɛslə/;[1] Sırpça telaffuz: [nǐkola têsla]; Sırpça: Никола Тесла; 10 Temmuz 1856 - 7 Ocak 1943), Sırp mucit, elektrik mühendisi, makine mühendisi ve fütüristti.[2][3][4] Günümüzde en çok alternatif akım (AC) elektrik kaynağı sistemine ve mühendisliğe verdiği katkılarla tanınmaktadır.[5]

Avusturya İmparatorluğu'nda doğup büyüyen Tesla, 1870'lerde mühendislik ve fizik alanında ileri bir eğitim aldı ve 1880'lerin başında telefonculukta ve Continental Edison'da yeni elektrik enerjisi endüstrisinde çalışırken uygulamalı deneyim kazandı. 1884 yılında vatandaşı olacağı Amerika Birleşik Devletleri'ne göç etti. New York'ta kısa bir süre kendi yoluna koyulmadan önce Edison Machine Works'te çalıştı. Ortaklarının fikirlerini finanse etmeleri ve pazarlamaları için Tesla, New York'ta çeşitli elektrikli ve mekanik cihazlar geliştirmek için laboratuvarlar ve şirketler kurdu. Kendisinin alternatif akım (AC) indüksiyon motor ve 1888'de Westinghouse Electric tarafından lisanslanan ilgili çok fazlı AC patentleri kendisine önemli miktarda para kazandırdı ve şirketin pazarlayacağı çok fazlı sistemin temel taşı oldu.

Patentini alabileceği ve pazarlayabileceği icatlar geliştirmeye çalışan Tesla, mekanik osilatörler /jeneratörler, elektriksel deşarj tüpleri ve erken X-ışını görüntüleme ile ilgili çeşitli deneyler yaptı. Ayrıca ilk sergilenenlerden biri olan kablosuz kumandalı bir tekne inşa etti. Bir mucit olarak tanınan Tesla, laboratuvarındaki ünlülere ve zengin müşterilere başarılarını gösteriyordu ve halk konferanslarında şovmenliğiyle dikkat çekiyordu. Ayrıca sık sık Delmonicos'ta yemek yiyordu.[6] 1890'lar boyunca New York ve Colorado Springs'teki yüksek voltajlı, yüksek frekanslı güç deneylerinde kablosuz aydınlatma ve dünya çapında kablosuz elektrik enerjisi dağıtımı konusundaki fikirlerini sürdürdü. 1893 yılında, cihazlarıyla kablosuz iletişim olasılığı hakkında açıklamalar yaptı. Tesla, bu fikirleri kıtalararası bir kablosuz iletişim ve güç ileticisi olan bitmemiş Wardenclyffe Kulesi projesinde pratik kullanıma sunmaya çalıştı, ancak bunu tamamlamadan önce parası tükendi.[7]

Wardenclyffe'tan sonra Tesla, 1910'larda ve 1920'lerde çeşitli derecelerde başarıya sahip bir dizi icatla çalıştı. Parasının çoğunu harcayan Tesla, New York'ta birçok otelde yaşadı ve ödenmemiş faturaları geride bıraktı. Ocak 1943'te New York'ta öldü.[8] Tesla'nın çalışması, onun ölümünden sonra 1960'larda Ağırlıklar ve Ölçüler Genel Konferansı'nda SI birimi olarak manyetik akı yoğunluğuna tesla adı verilene kadar göreceli belirsizliğin içine düştü.[9] Bu durum 1990'lı yıllardan beri Tesla'ya duyulan ilginin yeniden ortaya çıkmasını sağladı.[10]

İlk yılları

[değiştir | kaynağı değiştir]
Tesla'nın günümüzde Hırvatistan'da bulunan Smiljan'da doğduğu yeniden inşa edilen evi ve babasının hizmet verdiği yeniden inşa edilen kilise. Yugoslav Savaşları sırasında binaların birçoğu yangın nedeniyle ağır hasar gördü. Restore edilen binalar 2006 yılında yeniden açıldı.[11]
Tesla'nın vaftiz kaydı, 28 Haziran 1856

Nikola Tesla, 10 Temmuz [E.U. 28 Haziran] 1856 tarihinde Avusturya İmparatorluğu'nda (günümüzde Hırvatistan) Lika ilçesinin Smiljan kasabasında Sırp kökenli olarak dünyaya geldi.[12][13] Babası Milutin Tesla (1819-1879),[14] Doğu Ortodoks rahibiydi.[15][16][17][18] Tesla'nın annesi, kendi babası da Ortodoks rahibi olan Đuka Tesla (evlilik öncesi soyadı Mandić; 1822-1892),[19] evde zanaat aletleri ve mekanik aletler yapabilme becerisine sahipti. Sırp epik şiirlerini ezberleme yeteneği vardı. Đuka hiç resmî bir eğitim almamıştı. Tesla, fotoğrafik hafızası ve yaratıcılık yeteneklerini annesinin genetiğinden aldığını ve ondan etkilendiğini düşünüyordu.[20][21] Tesla'nın ataları Karadağ yakınlarındaki Batı Sırbistan'dan geliyordu.[22]

Tesla, beş çocuğun dördüncüsüydü. Milka, Angelina ve Marica adında üç kız kardeşi ve Dane adında bir ağabeyi vardı. Dane, bir ata binme kazasından dolayı öldüğünde Tesla beş yaşındaydı. [23] 1861 yılında Tesla, ilkokulunu Smiljan'da okudu. Orada Almanca, aritmetik ve din dersi okudu.[24] 1862 yılında Tesla'nın ailesi, Tesla'nın babasının kilise rahibi olarak çalıştığı Gospić, Lika yakınlarına taşındı. Nikola, ilkokulu bitirdikten sonra ortaokula başladı.[24] 1870 yılında liseyi Higher Real Gymnasium'da okumak için Karlovac'ın kuzeyine taşındı.[25] Okul Avusturya-Macaristan askerî sınırında olduğu için dersler Almancaydı.[26]

Tesla'nın babası Milutin, Smiljan kasabasında bir Ortodoks rahibiydi

Tesla daha sonra fizik profesörü sayesinde elektrik gösterilerine ilgi duyduğunu yazacaktı.[27] Tesla, "gizemli olayların" bu gösterileriyle "bu harika kuvveti daha fazla bilmek" istediğini belirtiyordu.[28] Tesla, kafasında integral hesabı yapabildiğinde öğretmenleri onun hile yaptığına inanıyordu.[29] Dört yıllık eğitimini üç yılda tamamladı ve 1873'te mezun oldu.[30]

1873 yılında Tesla, Smiljan'a döndü. Döndükten kısa bir süre sonra koleraya yakalandı. Dokuz ay yataklara düştü ve defalarca ölümden döndü. Bir umutsuzluk anında Tesla'nın başından beri rahip olmasını isteyen babası,[31] hastalıktan kurtulduğunda oğlunu en iyi mühendislik okuluna göndereceğine söz vermişti.[24][25]

1874 yılında Tesla, Lika'nın güneydoğusunda bulunan Gračac yakınlarındaki Smiljan'daki Tomingaj'a kaçarak Avusturya Macaristan ordusuna zorunlu askerlikten kaçındı.[32] Orada avcı kıyafeti giyerek dağları keşfetti. Tesla, doğa ile olan bu temasının onu hem fiziksel hem de zihinsel olarak daha güçlü yaptığını söyledi.[24] Tomingaj'dayken birçok kitap okudu ve daha sonra Mark Twain'in eserlerinin, önceki hastalıklarından mucizevi bir şekilde iyileşmesini sağladığını söyledi.[25]

1875 yılında Graz, Avusturya'daki bir askerî sınır okulu olan Avusturyalı Politeknik okuluna girdi. Tesla, ilk yılında hiçbir dersini kaçırmadı. Mümkün olan en yüksek notları alarak dokuz sınavı (gerekenin neredeyse iki katı[33]) geçti.[24][25] Bir Sırp kültür kulübü başlattı,[24] hatta teknik fakülte dekanından babasına, "Oğlunuz ilk derecenin yıldızıdır." diyen bir övgü mektubu gönderildi.[33] İkinci yılında Nikola Tesla, komütatörlerin gerekli olmadıklarını önerdiğinde gramme dinamosu üzerinden Profesör Poeschl ile bir tartışmaya girdi.

Nikola Tesla, Pazar günleri ve tatiller haricinde saat 03.00'dan 23.00'a çalıştığını söyledi.[25] 1879 yılında babasının ölümünden sonra Tesla,[32] profesöründen babasına gelmiş bir paket mektup buldu. Mektupta okuldan çıkarılmadığı sürece Tesla'nın çok çalışarak öleceği konusunda uyarılar vardı. İkinci yılının sonunda Tesla bursunu kaybetti ve kumar bağımlısı oldu.[24][25] Üçüncü yılında ödeneği ve öğrenim parasıyla kumar oynadı. Daha sonra ilk zararlarını tekrar kumar oynayarak geri döndürdü ve paraları ailesine teslim etti. Tesla, "o zaman oradaki tutkusunu fethettiğini" söyledi ama daha sonra ABD'de tekrar bilardo oynadığı biliniyordu. Sınav zamanı geldiğinde, Tesla hazırlıksızdı ve çalışmak için uzatma istedi ancak onun bu istediği reddedildi. Üçüncü yılın son döneminde not alamadı ve hiçbir zaman üniversiteden mezun olmadı.[32]

Tesla 23 yaşındayken, y. 1879

Aralık 1878'de Tesla, Graz'dan ayrıldı ve okulu bıraktığı gerçeğini gizlemek için ailesiyle olan tüm ilişkilerini kopardı.[32] Arkadaşları onun Mora Nehri yakınlarında boğulduğunu sanıyordu.[34] Tesla, Maribor'a taşındı ve orada ayda 60 florin için teknik ressam olarak çalıştı. Boş zamanlarını yerel halkla sokaklarda oyun oynayarak geçirdi.[32]

Mart 1879'da Tesla'nın babası Maribor'a gelip oğlunun eve dönmesi için yalvardı, ama o kabul etmedi.[24] Nikola, aynı zamanda sinir krizi geçirdi.[34] 24 Mart 1879 tarihinde Tesla, ikamet izni bulunmadığı için polis memurları eşliğinde Gospić'e iade edildi.

17 Nisan 1879 tarihinde Milutin Tesla, belli olmayan bir hastalığa yakalandıktan sonra 60 yaşındayken öldü.[24] Bazı kaynaklara göre kalp krizinden öldü.[35] O yıl Tesla, Gospić'teki eski okulunda büyük bir öğrenci sınıfında öğretmenlik yaptı.[24]

Ocak 1880'de Tesla'nın amcalarından ikisi, onun Prag'da okuyabilmesi için yetecek kadar para topladı. Charles-Ferdinand Üniversitesi'ne çok geç kaydoldu ve zorunlu bir ders olan Yunancayı hiç okumamıştı. Diğer bir zorunlu ders olan Çekçeyi ise okuyup yazamıyordu. Tesla, üniversitede denetçi olarak felsefe derslerine katıldı ancak dersler için not alamadı.[24][36][37]

Budapeşte Telefon Borsasında çalışması

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tesla, 1881 yılında Macaristan Krallığı'ndaki Budapeşte'ye taşındı. Budapeşte Telefon Borsası adında bir telgraf şirketinde Tivadar Puskás'ın emri altında çalıştı. Çalışmaya başladıktan kısa bir süre sonra Tesla, yapım aşamasında olan bu şirketin işlevsel olmadığını fark etti. Bu yüzden Merkez Telgraf Ofisi'nde teknik ressam olarak çalıştı. Birkaç ay içerisinde şirket işlevsel duruma geldi ve Tesla baş elektrikçi pozisyonuna atandı.[24] İşi sırasında Tesla, Merkez İstasyon teçhizatında birçok geliştirme yaptı ve hiç patentlenmemiş veya halka açıklanmamış bir telefon tekrarlayıcı veya amplifikatör geliştirdiğini söyledi.[25]

Edison ile çalışması

[değiştir | kaynağı değiştir]

1882 yılında Tivadar Puskás, Tesla'ya Paris'teki Continental Edison Company'de başka bir iş daha verdi.[38] Tesla o zamanlar yepyeni bir endüstride çalışmaya başladı ve şehir genelinde elektrik santrali şeklinde bir akkor aydınlatma tesisi kurdu. Şirketin birkaç bölümü vardı ve Tesla, Paris'in Ivry-sur-Seine banliyösünde bulunan aydınlatma sisteminin kurulmasından sorumlu Société Electrique Edison'da çalıştı. Orada elektrik mühendisliği alanında birçok pratik deneyim kazandı. Yönetim, mühendislik ve fizik alanındaki ileri düzeydeki bilgisinin farkına vardı ve kısa süre sonra dinamo motorları ve motorlarının gelişmiş versiyonlarını tasarlayıp inşa ettirdi.[39] Ayrıca Fransa ve Almanya'da inşa edilen diğer Edison tesislerinde mühendislik sorunlarını gidermesi için yine onu gönderdiler.

Amerika Birleşik Devletleri'ne taşınması

[değiştir | kaynağı değiştir]
Goerck Street, New York'ta bulunan Edison Machine Works. Tesla, kozmopolit Avrupa'nın Manhattan'ın alt doğu tarafında kiracılar arasında yer alan bu dükkânda çalışmaya geçişi "acı bir sürpriz" olarak tarif etti.[40]

1884 yılında, Paris kurulumunu denetleyen Edison müdürü Charles Batchelor, New York'ta bir üretim bölümü olan Edison Machine Works'ü yönetmesi için Amerika Birleşik Devletleri'ne geri getirildi. Batchelor, Tesla'nın da ABD'ye getirilmesini istedi.[41] Tesla, Haziran 1884'te Amerika Birleşik Devletleri'ne göç etti.[42] Neredeyse hemen Manhattan'ın Lower East Side mahallesindeki Machine Works'te çalışmaya başladı. Machine Works; birkaç yüz makinist, işçi, yönetici ve oradaki büyük elektrik hizmetini kuran 20 "saha mühendisi" işgücüne sahip kalabalık bir dükkândı.[43] Paris'te de olduğu gibi Tesla, tesislerdeki sorunları gidermek ve jeneratör geliştirmek konusunda çalışıyordu.[44] Tarihçi W. Bernard Carlson, Tesla'nın birkaç kez şirketin kurucusu Thomas Edison ile görüşmüş olabileceğini belirtti.[43] Bu zamanlardan birinde Tesla'nın otobiyografisine göre Tesla, bütün gece okyanus gemisi SS Oregon'daki hasarlı dinamoları tamir ettikten sonra Batchelor ve "Parisli"lerin bütün gece dışarıda kaldıklarını söyleyen Edison'a rastladı. Tesla onlara tüm gece uğraşıp Oregon'u tamir ettiğini söyledikten sonra Edison, Batchelor'a Tesla'nın "lanet olası iyi bir adam" olduğunu söyledi.[40] Tesla'ya verilen projelerden biri ark lambalı bir sokak aydınlatma sistemi geliştirmekti.[45][46] Ark aydınlatması en popüler sokak aydınlatması türü olmasına rağmen yüksek voltaj gerektiriyordu ve Edison'un düşük voltajlı akkor sistemi ile uyumsuzdu. Bu da şirketin sokak aydınlatması isteyen şehirlerdeki sözleşmelerini kaybetmesine neden oldu. Tesla'nın tasarımları hiçbir zaman, muhtemelen akkor sokak aydınlatmasındaki teknik gelişmelerden veya Edison'un bir ark aydınlatma şirketi ile kestiği bir montaj anlaşması nedeniyle üretime alınmadı.[47]

Tesla, Machine Works'ten ayrıldığında orada toplam altı ay çalışmıştı.[43] Hangi olayın onun şirketten ayrılmasını hızlandırdığı belirsizdi. Jeneratörü yeniden tasarlamak veya rafa yayılan ark aydınlatma sistemi için alamadığı bir ödemeden dolayı ayrılmış olabilirdi.[45] Tesla, Edison şirketinden daha önce hak ettiğine inandığı ödemeleri alamamıştı.[48][49] Daha sonra kendi biyografisinde Tesla, Edison Machine Works yöneticisinin kendisine "yirmi dört farklı tip standart makine" tasarlaması için 50.000 $ ödeyeceğini söylediğini ama daha sonra "bunun şaka olduğu" cevabı aldığını belirtti.[50] Sonraki kaynaklara göre Thomas Edison, bu teklifi yapmıştı ama daha sonra Tesla'ya "Amerikan mizahlarını anlamadığını" söylemişti.[51][52] Her iki kaynakta da yapılacağı söylenen ödemenin miktarı şirketin elinde o kadar nakit parası (bugün 12 milyon dolara eş değer) bulunmadığı için garip olduğu söylendi.[53][54][55] Tesla'nın günlüğündeki 7 Aralık 1884 ve 4 Ocak 1885 tarihlerini kapsayan iki sayfada "Edison Machine Works'e göre iyi" diyerek yazdığı notlarda çalışmasının sonunda ne olduğuna dair sadece bir yorum içeriyordu.[56][46]

Nikola Tesla Elektrikli Aydınlatma Şirketi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Edison firmasından ayrıldıktan kısa bir süre sonra Tesla, muhtemelen Edison'da geliştirdiği ark aydınlatma sistemini patentlemek için çalışıyordu.[57][43] Mart 1885'te Avukat Lemuel W. Serrell ile görüştü. Serrell, patentin sunulmasında yardım almak için Edison tarafından kullanılan aynı avukattı.[57] Avukat, Tesla'yı ark aydınlatma üretim ve hizmet şirketi olan Tesla Electric Light and Manufacturing'i finanse etmeyi kabul eden iki iş adamı Robert Lane ve Benjamin Vail ile tanıştırdı.[58] Tesla, yılın geri kalanında ABD'de kendisine verilen ilk patentleri ve Rahway, New Jersey'de sistemi inşa edip kurarak geliştirilmiş bir DC jeneratörlerini kapsayan patentleri almaya çalıştı.[59] Tesla'nın yeni sistemi, gelişmiş özellikleri hakkında teknik basından yorumlar aldı.

Yatırımcılar Tesla'nın yeni tip alternatif akım motorlar ve elektrikli transmisyon ekipmanları hakkındaki fikirlerine fazla ilgi göstermedi. Kamu hizmetleri 1886'da çalışmaya başladıktan sonra, işletmenin üretim tarafının çok rekabetçi olduğuna karar verdi ve sadece bir elektrik tesisini işletmeye karar verdi.[60] Tesla'nın şirketini terk edip mucidi parasız bıraktılar yeni bir hizmet şirketi kurdular.[60] Tesla, ürettiği patentlerin kontrolünü bile kaybetti, çünkü bunları hisse karşılığında şirkete atamıştı.[60] Çeşitli elektrikli tamir işlerinde ve günde 2 dolara hendek kazıcı olarak çalışmak zorunda kaldı. İlerleyen zamanlarda Tesla, 1886 yılının bir bölümünde sıkıntılar çektiğini belirterek bilim, mekanik ve edebiyatın çeşitli dallarında kendi yüksek öğreniminin alay konusu gibi göründüğünü yazdı.[61][60]

Alternatif akım ve indüksiyon motoru

[değiştir | kaynağı değiştir]
Tesla'nın alternatif akım indüksiyon motorunun prensibini gösteren ABD patent 381.968 çizimi

1886'nın sonlarında Tesla, bir Western Union müfettişi olan Alfred S. Brown ve New York avukatı Charles F. Peck ile tanıştı. İki adam, şirketler kurmada ve icatların, patentlerin finansal kazanç için teşvik edilmesinde deneyimliydi.[62] Tesla'nın termo-manyetik motor fikri de dahil olmak üzere elektrikli ekipman konusundaki yeni fikirlerine dayanarak, mucidi finansal olarak desteklemeyi ve patentlerini almayı kabul ettiler.[63] Birlikte Nisan 1887'de Tesla Electric Company'yi kurdular. Üretilen patentlerin elde edilen kârın 1/3'ünün Tesla'ya, 1/3'ünün Peck ve Brown'a, kalan 1/3'ünün ise fon geliştirme olarak bölüneceği konusunda anlaştılar.[62] Manhattan'daki 89 Liberty Street'te Tesla için bir laboratuvar kurdular. Tesla, burada yeni tip elektrik motorları, jeneratörler ve diğer cihazlar yapmak ve geliştirmek için çalıştı.

1887 yılında Tesla, uzun mesafeli, yüksek voltajlı iletimdeki avantajları nedeniyle Avrupa'da ve Amerika'da hızla genişleyen bir güç sistemi formatı olan alternatif akım (AC) kullanan bir indüksiyon motoru geliştirdi. Motor, motoru döndürmek için dönen bir manyetik alan üreten çok fazlı akım kullandı (Tesla'nın 1882'de tasarladığını iddia ettiği bir prensip).[64][65][66] Mayıs 1888'de patentlenen bu yenilikçi elektrik motoru, komütatör gerektirmeyen basit bir kendiliğinden çalışan tasarımdı. Böylelikle kıvılcım ve mekanik fırçaların sürekli bakım ve değiştirme işlemlerinin yüksek bakımdan kaçınılmasını önledi.[67][68]

Motorun patent almasının yanı sıra Peck ve Brown, motorun duyurulmasını sağladı. İşlevsel bir gelişme olduğunu doğrulamak için bağımsız testlerden başlayarak, patentle eşzamanlı olarak çalışacak makalelerin teknik yayınlara gönderdiği basın açıklamalarını takip etti.[69] Motoru test eden fizikçi William Arnold Anthony ve Electrical World dergi editörü Thomas Commerford Martin, Tesla'nın AC motorunu 16 Mayıs 1888 tarihinde Amerikan Elektrik Mühendisleri Enstitüsü'nde göstermesini istediler.[69][70] Westinghouse Electric & Manufacturing Company için çalışan mühendisler, George Westinghouse'a Tesla'nın uygulanabilir bir AC motoruna ve ilgili bir güç sistemine sahip olduğunu bildirdi. Hâli hazırda pazarladığı alternatif mevcut sistem için Westinghouse'a ihtiyaç duyuyordu. Westinghouse, İtalyan fizikçi Galileo Ferraris tarafından 1885'te geliştirilen ve Mart 1888'de kağıt üzerinde sunulan benzer komütatörsüz, döner manyetik alan tabanlı indüksiyon motoru için bir patent almaya çalıştı, ancak Tesla'nın patentinin muhtemelen piyasayı kontrol edeceğine karar verdi.[71][72]

Nikola Tesla'nın 1888 yılında patentlenen (ABD patent 390.721) AA dinamo-elektrik makinesi (AA Elektrik üreteci)

Temmuz 1888'de Brown ve Peck, Tesla'nın çok fazlı indüksiyon motoru ve transformatör tasarımları için George Westinghouse ile nakit ve stokta 60.000$ ve her bir motorun ürettiği AC beygir gücü başına 2,5$'lık bir lisans anlaşması için anlaşma sağladı. Westinghouse ayrıca Tesla'yı, Westinghouse Electric & Manufacturing Company'nin Pittsburgh laboratuvarlarında danışman olması için ayda 2.000$'lık bir ücret karşılığında (günümüzde 56.900$[73]) işe aldı.[74]

Tesla, yıl boyunca Pittsburgh'da çalıştı ve şehrin tramvaylarına güç sağlamak için alternatif bir mevcut sistem oluşturmaya yardımcı oldu. Diğer Westinghouse mühendisleriyle AA gücünün en iyi nasıl uygulanabileceği konusundaki tartışmalardan dolayı çok sinirlendiği zamanlar oldu. Bunlar arasında, Tesla'nın önerdiği 60 devirli bir AC sistemine (Tesla'nın motorunun çalışma frekansına uymak için) yerleştiler, ancak kısa sürede Tesla'nın indüksiyon motorunun sabit bir hızda çalışabildiğinden tramvaylar için işe yaramayacağını gördüler. Bunun yerine bir doğru akım cer motoru kullandılar.[75][76]

Pazar karmaşası

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tesla'nın kendi indüksiyon motorunu göstermesi ve Westinghouse'un 1888'de patentini ruhsatlandırması elektrik şirketleri arasındaki aşırı rekabet döneminde gerçekleşti[77][78] Üç büyük firma olan Westinghouse, Edison ve Thomson-Houston, yoğun bir iş dünyasında sermayelerini büyütmeye çalışırken birbirlerini finansal olarak engellemeye çalıştılar. Edison Electric'in doğru akım sistemlerini Westinghouse'un alternatif akım sisteminden daha iyi ve daha güvenli olduğunu iddia etmeye çalışan bir "Akım Savaşı" propaganda kampanyası bile vardı.[79][80] Bu pazarda rekabet etmek, Westinghouse'un Tesla'nın motorunu ve ilgili çok fazlı sistemini geliştirmek için nakit ve mühendislik kaynaklarını sağlayamayacağı anlamına geliyordu.[81]

Tesla sözleşmesini imzaladıktan iki yıl sonra Westinghouse Electric'in başı dertteydi. Londra'daki Barings Bank'in yakın zamanda çöküşü 1890 finansal paniği tetiklemesi sonrası yatırımcıların WE (Westinghouse Electric) şirketinden kredilerini çekmesine neden oldu.[82] Ani nakit kıtlığı, şirketi borçlarını yeniden finanse etmeye zorladı. Yeni borç verenler Westinghouse'un Tesla sözleşmesindeki motor lisans başına telif hakkı da dahil olmak üzere diğer şirketlerin, araştırmaların ve patentlerin satın alınmasında aşırı harcama gibi görünen miktarları kesmesini istedi.[83][84] Bu noktada, Tesla indüksiyon motoru başarısız olmuş ve geliştirilme aşamasında kalmıştı.[82][81] Westinghouse, motorun az sayıda çalışan örneği olmasına ve bu motoru çalıştırmak için gerekli olan çok fazlı güç sistemlerinin daha az sayıda olmasına karşın yıllık 15.000 $ telif ücreti[85] ödüyordu.[82][67] 1981'in başında George Westinghouse, Tesla'ya malî zorluklarını kesin olarak açıkladı. Eğer borç verenlerinin taleplerini yerine getirmezse, Westinghouse Electric'i artık kontrol edemeyeceğini ve Tesla'nın da artık gelecekteki telif haklarını toplamak için "bankacılarla uğraşmak" zorunda kalacağını söyledi.[86] Westinghouse'a sahip olmanın avantajları, motorun şampiyonluğunu sürdürmeye devam etmesi büyük olasılıkla Tesla'ya açık gözüküyordu ve şirketi sözleşmedeki telif ödeme koşulundan çıkarmayı kabul etti.[86][87] Altı yıl sonra Westinghouse, Tesla'nın patentini General Electric (1892 yılında Edison ve Thomson-Houston birleşmesinden oluşan bir şirket) ile imzalanan patent paylaşım anlaşmasının bir parçası olarak 216.000$'lık toplu ödeme için satın alacaktı.[88][89][90]

New York laboratuvarları

[değiştir | kaynağı değiştir]
Mark Twain in Tesla's lab, 1894
1894 yılında Tesla'nın Güney Beşinci Cadde laboratuvarında Mark Twain

Tesla'nın AA patentlerini lisanslamasından elde ettiği para, onu bağımsız olarak zenginleştirdi ve kendi hisselerini sürdürmesi için ona zaman ve fon sağladı.[91] 1889 yılında Tesla, Liberty Sokağı'ndaki Peck ve Brown'un kiraladığı dükkândan taşındı ve gelecek 12 yıl boyunca Manhattan'daki bir dizi atölye ve laboratuvar alanında çalışacaktı. Çalıştığı alanlar arasında 175 Grand Street'teki (1889-1892), 33-35 Güney Beşinci Cadde'de dördüncü kattaki (1892–1895) ve 46 & 48 Doğu Houston Street'te altıncı ve yedinci katlardaki laboratuvarlar (1895-1902) bulunuyordu.[92][93] Tesla ve onun işe aldığı çalışanları bu atölye çalışmalarında en önemli çalışmalarından bazılarını yürütecekti.

Tesla bobini

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Tesla bobini

1889 yazında Tesla, Paris'teki 1889 Exposition Universelle'a yolculuk yaptı ve Heinrich Hertz'in radyo dalgalarını da içerdiği elektromanyetik radyasyonun varlığını kanıtlayan 1886-88 yılları arasındaki deneylerini öğrendi.[94] Tesla bu yeni keşfi "canlandırıcı" buldu ve onu tamamen keşfetmeye karar verdi. Deneyleri tekrarlayarak ve daha sonra onları genişleterek Tesla, geliştirilmiş bir ark aydınlatma sisteminin bir parçası olarak geliştirdiği, yüksek hızlı bir alternatöra sahip Ruhmkorff bobinine güç vermeye çalıştı. Ancak yüksek frekans akımının demir çekirdeği aşırı ısıttığını ve bobindeki birincil ve ikincil sargılar arasındaki yalıtımı erittiğini buldu. Tesla, bu sorunu birincil ve ikincil sargılar ile bobinin içinde veya dışında farklı pozisyonlara hareket ettirilebilen bir demir çekirdek arasındaki yalıtım malzemesi yerine hava boşluklu Tesla bobini ile çözdü.[95] Ayrıca Tesla Bobini, Nicola Tesla tarafından 1891 yılında icat etmiştir.[96]

Vatandaşlığı

[değiştir | kaynağı değiştir]

30 Temmuz 1891 tarihinde Tesla, 35 yaşındayken Amerika Birleşik Devletleri'nin vatandaşı oldu.[97][98] Aynı yıl, kendi Tesla bobininin patentini aldı.[99]

Kablosuz aydınlatma

[değiştir | kaynağı değiştir]
Tesla, 1891 yılında Columbia College'da bir ders sırasında elinde iki uzun Geissler tüpü (Neon tüplere benzer) yoluyla "elektrostatik indüksiyon" ile kablosuz aydınlatmayı gösterirken.

1890'dan sonra Tesla, Tesla bobini ile üretilen yüksek AC voltajlarını kullanarak indükleyici ve kapasitif kavramayla güç iletmeyi denedi.[100] Yakın alanda indükleyici ve kapasitif bağlantıya dayanan bir kablosuz aydınlatma sistemi geliştirmeye çalıştı ve Geissler tüplerini ve bir aşamadan itibaren akkor ampullerini yakarak halka açık gösteri yaptı.[101] Son on yılın çoğunu, bu yeni aydınlatma şeklindeki varyasyonlar üzerinde çeşitli yatırımcıların yardımıyla çalışmak için harcadı, ancak bu girişimlerin hiçbirinden bulgularından ticarî bir ürün çıkarmayı başaramamıştı.[102]

1893 yılında St. Louis, Missouri'de; Philadelphia, Pensilvanya'daki Franklin Institute ve National Electric Light Association'da Tesla, izleyicilerine "kabloları kullanmadan anlaşılabilir sinyaller gönderebileceğini veya her mesafeye güç aktarabileceğinden emin olduğunu" söyledi.[103][104]

1892-1894 yılları arasında Tesla, günümüzde IEEE'nin (Radyo Mühendisleri Enstitüsü ile beraber) öncülüğünü yapan Amerikalı Elektrik Mühendisleri Enstitüsünün başkan yardımcılığını yaptı.[105]

Buharla çalışan salınımlı jeneratör

[değiştir | kaynağı değiştir]

Alternatif akım üretmek için daha iyi bir yol bulmaya çalışan Tesla, buharla çalışan pistonlu bir elektrik jeneratörü geliştirdi. 1893 yılında patentini aldı ve o yıl Chicago Kolomb Dünya Fuarı'nda tanıttı. Manyetik armatür yüksek hızda yukarı ve aşağı titreşti ve alternatif bir manyetik alan oluşturdu. Bu, tel bobinleri bitişik olarak yerleştirilen indüklenmiş alternatif elektrik akımıydı. Buhar motoru/jeneratörün karmaşık parçalarıyla uzaklaşsa da asla elektrik üretmek için uygun bir mühendislik çözümü olmadı.[106][107]

Çok Fazlı Sistem ve Kolomb Fuarı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Chicago'nun 1893 Kolomb Fuarında "Tesla Çok Fazlı Sistemi"nin Westinghouse görüntüsü

1893 yılının başında Westinghouse mühendisi Benjamin Lamme, Tesla'nın endüksiyon motorunun verimli bir versiyonunu geliştirmede büyük ilerleme kaydetti ve Westinghouse Electric, tüm çok fazlı AA sistemlerini "Tesla Çok Fazlı Sistemi" olarak markalaştırmaya başladı. Diğer AC sistemlerine göre Tesla'nın patentlerine öncelik veriyorlardı.[108]

Westinghouse Electric, Tesla'nın şirketin elektrik sergilerine adanmış bir binada geniş bir alana sahip olduğu Chicago'daki 1893 Kolomb Dünya Fuarına katılmasını istedi. Westinghouse Electric, fuarı alternatif akımla aydınlatmak için bir teklif kazandı ve bu, Amerikalı kamuoyuna tam entegre bir alternatif akım sisteminin güvenliğini, güvenilirliğini ve verimliliğini gösterdiği için AA gücünün tarihinde kilit bir olaydı.[109][110][111] Tesla, daha önce Amerika ve Avrupa'da gerçekleştirdiği bir gösteriyi kullanarak alternatif akımla ve kablosuz aydınlatma sistemiyle ilgili bir dizi elektriksel etki gösterdi.[112] Yüksek voltajlı ve yüksek frekanslı alternatif akım kullanarak kablosuz bir gaz deşarj lambası aydınlattı.[113]

İcatları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Nikola Tesla'ya göre bu doğru akım uygulanan doğru sistem değildir. Hem jeneratör (üreteç) hem de motordaki komütatörü ortadan kaldırmak ve alternatif akımı tüm sistemde kullanmak daha akla uygun gelmekteydi. Fakat hiç kimse alternatif akımda çalışabilen bir motoru oluşturmamıştı ve Nikola Tesla bu sorunu çok düşündü. 1882'nin Şubat ayında, Budapeşte'nin bir parkında Szigetti adında bir sınıf arkadaşı tüm elektrik endüstrisinde devrim yapacak olan "Dönen Manyetik Alan"ı bulmuştu. Dönen elemana bağlantı gereği olmayacaktı. Komütatör yoktu artık.

Daha sonradan tüm alternatif akım elektrik sistemlerini tasarladı. Alternatörler, elektrik enerjisinin ekonomik iletimi ve dağıtımı için gerilim yükseltici ve alçaltıcı transformatörler ve mekanik güç sağlamak için alternatif akım motorları. Dünyanın her tarafında harcanıp giden su gücünün bolluğundan esinlenip, gerekli olan yerlere enerji dağıtabilen hidroelektrik santralleriyle bu büyük gücün elde edilmesini tasarladı. Budapeşte'de "Bir gün Niagara Şelaleleri'ni elektrik elde etmek için kullanacağım" diyerek dinleyenleri şaşırttı. Üstelik, Tesla alternatif akımın (AC) güvenli olduğunu göstermek için bedenine tam 250.000 voltluk elektrik vermiştir.[114]

Floresan, radar, MRI, Nikola Tesla'nın teorileri kaynaklık edinilerek yaratılmış projelerdir.

Kendi deyimiyle zihninde çakan şimşekler çoğu zaman rehberi olmuştur. Bunlardan ışık patlamaları olarak bahseder;

“ ...Bu ışık patlamalarını hâlâ zaman zaman yaşıyorum. Yeni bir fikrin zihnimde parıldayıvermesi gibi durumlarda ortaya çıkıyor. Ama artık eskisi kadar heyecan verici değil bu, eskiye nazaran daha etkisiz. Gözlerimi kapattığımda, ilk önce mutlaka çok koyu ve tek tonlu bir mavi fon görüyorum. Tıpkı açık ama yıldızsız bir gecede olduğu gibi. Birkaç saniye içinde bu alan parıltılar saçan ve bana doğru ilerleyen yeşil ışıltılarla doluyor. Neden sonra sağ tarafımda birbirine paralel ve yakın ışınların oluşturduğu iki ayrı sistem görüyorum. Bu iki sistem birbirleri ile dik açı oluşturacak şekilde duruyorlar; sarı, yeşil ve altın renklerinin hakim olmasına karşın, her türlü rengi içeriyorlar. Sonra bu çizgiler daha da parlaklaşmaya başlıyor ve her yere parıltılar saçan belirgin noktalar serpiliyor. Bu resim yavaş yavaş görüntü alanımdan çıkıyor ve sola doğru kayarak yok olup gidiyor, yerini pek de hoş olmayan ölü bir griliğe bırakıyor. burayı çabucak kabaran ve kendilerine canlı formlar vermeye çalışıyormuş gibi duran bulutlar doldurmaya başlıyor. İşin ilginç yanı şu ki, ikinci aşamaya geçilinceye değin bu griliği belirgin bir şekle benzetemiyorum. Her seferinde, uyuyakalmadan az önce, gözlerimde kimi şeylerin ya da insanların görüntüleri canlanıyor. Onları gördüğüm anda anlıyorum ki bilincimi yitirmek üzereyim. Eğer ortaya çıkmıyorlarsa ya da bunu reddediyorlarsa biliyorum ki bu uykusuz bir gece geçireceğim anlamına geliyor...[115] „

O günlerde genellikle doğru akım, ısıtmaya, aydınlatmaya, güç sağlamaya ve iletmeye en uygun yol olarak bilinirdi. Fakat doğru akımla direnç kayıpları o kadar büyüktü ki, her mil kare için bir güç santraline gerek vardı. İlk akkor ampuller (110 Volt'ta), güç santraline yakın olsalar bile parlak ve bir milden daha uzaklıktakiler ise kaybolan güce bağlı olarak sönük yanıyorlardı.

Elektrik mühendisliğini bırakıp, 1884'te cebinde sadece 4 sentle New York'ta gemiden ayrıldı.[116] Tecrübesi onu doğru akım motorları ve dinamolardaki komütatör sorunlar yaratan, gereksiz bir karışıklık inandırmıştı. Doğru akım üretecinin bir komütatörle dış devrede tamamen aynı yöne akan dalga dizileri şeklinde alternatif akım oluşturduğunu gördü. Motorda dönme hareketini sağlayacak bir doğru akım elde etmek için, yöntem tersine çevrilmeliydi. Her elektrik motorunun endüvisi, motora alternatif akım beslemek için döndüğü anda manyetik yönlerini değiştiren, döner komütatöre sahipti.

Alternatif akım

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir yıl boyunca, Tesla, bu yabancı ülkede açlıktan korunmak için mücadele etti. Bir süre çukur kazarak geçimini sağladı. Fakat birlikte çalıştığı çukur kazıcı, Western Union'un ustası, yemek saatlerinde Nikola Tesla'nın ilgilendiği yeni elektrik sistemlerinin hayali tariflerini dinleyerek, bu konu üzerinde bir plan yaptı. Nikola Tesla'yı A.K.Brown adlı firmanın sahibiyle tanıştırdı. Nikola Tesla'nın parlak planlarıyla büyülenerek, Brown ve bir ortağı büyük bir atılım yapmaya karar verdiler. Ortaya belirli bir miktar para koydular ve Nikola Tesla, Batı Broadway'de bir deney laboratuvarı kurdu. Orada Nikola Tesla jeneratör, transformatörler, iletim (transmisyon) hattı, motorlar ve ışıklar gibi tasarladığı sistemlerin tümünün planlarını hazırladı. Hatta iki ve üç fazlı sistemleri de tasarladı.

Cornell Üniversitesi'nden Profesör W.A. Anthony yeni alternatif akım sistemini sınadı ve derhal Nikola Tesla'nın senkron motorunun en iyi doğru akım motoruna eşit yeterlikte olduğunu açıkladı.

O zaman Nikola Tesla bütün kısımlara sahip tek bir patent altında sistemini tescil ettirmek istedi. Patent Bürosu her önemli fikir için ayrı bir dilekçeyle başvurulmasında ısrar etti. Nikola Tesla, 1887'nin Kasım ve Aralık ayında dilekçelerini verdi ve daha sonraki altı ayda yedi tane ABD patenti aldı. 1888'in Nisan ayında çok fazlı sistemini de içeren dört ayrı patent için başvurdu. Bunlar da hızla, bekletilmeden verildi. Yılın sonuna kadar 18 patent daha aldı. Bunları, çeşitli Avrupa patentleri izledi. Bu kadar hızla dağıtılan bu patent çığırının, eşi görülmemişti. Fikirler ilginç ve bir o kadar farklıydı, bir çelişme ya da bir tahmin yoktu. Bu yüzden patentler tek bir tartışma bile yapılmadan verildi.

Bu sırada Nikola Tesla, New York'ta AIEE (Şimdiki IEEE)'nin bir toplantısında çok gösterişli bir konferans verip, tek ve çok fazlı alternatif akım sistemlerinin gösterisini yaptı. Dünya mühendisleri, muazzam gelişmenin kapısını açarak, telle yapılan elektrik enerjisi iletimindeki sınırlamaların giderilmiş olduğunu gördüler.

George Westinghouse, alternatif akım konusunda uzman olan çalışanı William Stanley, Jr. istifa edince, Nikola Tesla'nın çalışmalarını inceleyip ondaki potansiyeli fark etti. laboratuvarlarına gitti ve Nikola Tesla ile tanıştı. Westinghouse, alternatif akım patentleri için bir milyon dolar nakit ve her satış üzerinden 2,5 dolar teklif etti. Ve Tesla'yı 1 yıllık işe aldı.

Ülke çapındaki Westinghouse yatırımlarının başarısı, gelişen elektrik endüstrisinde rakip durumunu korumak için General electric, Westinghouse'dan bir lisans almak zorunda kaldı.

Bazı kaynaklarda Westinghouse'un iflasın eşiğine geldiği için Tesla'dan sözleşmesinden vazgeçmesi durumunda 1 Milyon dolar ödeme teklif etmiş, Tesla'nın teklifi kabul edip etmediğini bilinmese de kontrattan vazgeçildiği biliniyor.

1890'da, uluslararası Niagara komisyonu elektrik üretmek için, Niagara Şelalelerinin gücünü kullanmak amacıyla çalışmaya başladı. Bilgin Lord Kelvin, komisyonun başkanlığına atandı ve derhal doğru akım sisteminin en iyi olacağına dair açıklamasını yaptı. Fakat güç, 26 mil uzaklıktaki Buffalo'ya iletilecekti. Bu durumda alternatif akımın gerekliliğini kabul etti.

Westinghouse, on tane 5000 beygir gücündeki hidroelektrik jeneratörü için ve General Electric ise iletim hattı için kontrat yaptılar. Bu sistem iletim hattı, yükseltici ve alçaltıcı transformatörler Nikola Tesla'nın 2 faz projesine uygundu. Hareket eden parçaları azaltmak için, dıştan dönen alan ve içi sabit armatürlü, büyük alternatörler planlanmıştı.

O zamana kadar bu büyüklükte bir proje yapılmadığı için, bu tarihi proje heyecan yarattı. Dakikada 250 devir yapan, her biri 1775 amper veren, 2250 Volt'luk on büyük alternatör, iki fazlı 25 Hz (Hertz)'de 50.000 beygir gücü veya 37.000 kW'lık çıkış oluşturuyordu. Rotorların her biri, 3 metre çapında, 4,5 metre uzunluğunda (düşey jeneratörlerde 4,5 metre yükseklik) ve 34 ton ağırlığındaydı. Sabit parçaların her biri 50 ton ağırlığındaydı. Gerilim, iletim için 22.000 Volt'a çıkarıldı.

Nikola Tesla, alternatif akım ve yüksek frekansla ilgili olarak aşağıdaki sözleri söylemiştir;

“ ...Kendi alternatif akım ve yüksek frekans ile ilgili "frekans yüksek olduğu müddetçe yüksek voltajlardaki alternatif akımlar derinin yüzeyinde, herhangi bir yaralanmaya neden olmadan salınırlar. Ama bu amatörlerin becerebileceği bir şey değildir. Sinir dokularına nüfuz edebilecek miliamperler öldürücü bir etki yaratabilir ama derinin üzerindeki amperler kısa süreler için zarar vermez. Derinin altına sızabilecek düşük akımlarsa, ister alternatif ister doğru akım olsunlar, ölüme yol açabilir...[115] „

Uzaktan radyo kontrolü

[değiştir | kaynağı değiştir]

Sonradan, Telsiz denilen, radyo alanında Nikola Tesla'nın öncülüğü, Mors koduyla yapılan haberleşmeden de ileri gitti. 1898'de New York şehrinin Madison Parkı'nda (Madison Square Garden) telsiz ile uzaktan kontrollü, parlak bir gösteri düzenledi. Geleneksel Elektrik Fuarı'nın geliştiği yer ve genellikle Barnum-Bailey sirkinin çalıştığı büyük alanın ortasına büyük bir tank koydu ve suyla doldurdu. Bu küçük gölün üzerine, yüzmesi için, 1 metre uzunluğunda anten direği olan bir tekne koydu. Teknenin içinde bir radyo alıcısı vardı. Nikola Tesla, seyircilerin isteği doğrultusunda ileri gitme, sağa veya sola dönme, durma, geri gitme, ışıkları yakıp söndürme gibi çeşitli şeyleri uzaktan radyo kontrol sayesinde yaptı. Unutulmaz gösteri tüm seyircileri hayran bıraktığı gibi günlük gazetelerin ön sayfalarında yer aldı.[117]

Yüksek frekans öncülüğü

[değiştir | kaynağı değiştir]

Nikola Tesla, araştırmalarında yüksek gerilim ve yüksek frekansın bilinmeyen alanlarına daha çok yer verdi. Yüksek frekans cihazlarını kullanırken, bir elini daima cebinde tutardı. Bütün laboratuvar asistanlarına bu ön tedbiri almalarında ısrar ederdi ve bu kural, bugüne kadar daima gerilim bakımından tehlikeli cihaz etrafındaki uyanık araştırıcılar tarafından da uygulanmaktadır. O zaman yararlanılmamış olmasına rağmen, Nikola Tesla'nın yüksek frekans ve yüksek gerilim alanındaki keşifleri, modern elektroniğin yolunu açtı. Bir yüksek frekans transformatörü ile (Nikola Tesla Bobinleri - Nikola Tesla Coils) çıplak elinde tuttuğu gazlı tüpü yakacak şekilde vücudundan, zarar vermeden, yüksek gerilimli akım geçiriyordu. O günlerde Nikola Tesla, aslında neon tüpünün ve floresan lambanın aydınlatmasını gösteriyordu.

Bazen, frekans aralığının alt ve üst kısımlarında yaptığı denemeler, Nikola Tesla'yı keşfedilmemiş bölgelere yöneltti. Mekanik ve fiziksel titreşimlerle çalışırken, Houston Caddesi'ndeki yeni laboratuvarının etrafında hakiki bir depreme neden oldu. Binanın doğal rezonans frekansına yaklaşan, Nikola Tesla'nın mekanik osilatörü, eski binayı sarsarak tehdit etti. Bir blok ileride, polis karakolundaki eşya esrarengiz bir şekilde dans etmeye başladı. Böylece, Nikola Tesla, rezonans, vibrasyon ve "doğal 7 periyot"a ait matematiksel teorileri ispatladı.[118]

Dünya çapında telsiz

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wardenclyffe, Long Island (1904)

Long Island'ın tepelik bölümünde, Wardenclyffe yakınında yavaş yavaş yükselen garip yapı bütün seyredenlerin ilgisini çekerdi. Tek parça olması dışında, büyük bir mantara benzeyen yapı, yerdeki kısmı geniş ve 62 metre yukarısındaki tepe noktasına doğru daralan, kafes şeklinde bir iskelete sahipti. Tepede 30 metre çapında bir yarım küreyle örtülüydü. İskelet, bronzdan kalın cıvata ve bakır lambalarla birbirine bağlanmış, sağlam ağaç kolonlarından yapılmıştı. Yarım küre şeklindeki tepe, üstten yüzeysel olarak bakır bir elekle kaplıydı. Tüm yapıda demir metali yoktu.

Mimar Standford White, konuyla o kadar ilgilendi ki, en iyi yardımcısı W. D. Crow'u görevlendirerek proje işini ücretsiz yaptı.[119]

34'üncü caddedeki eski Waldorf-Astoria otelinde oturan Nikola Tesla, her gün taksiyle, çarklı araba vapuruna binerek Long Island şehrine giderek, oradan da Long Island demir yoluyla Shoreham'e aktarma yaparak inşaata gidiyordu. Proje kontrolünün aksamaması için, trenin yemek servisi onun için özel yemek hazırlıyordu.[120]

Büyük kulenin yakınında, 30 metre karelik tuğla bina tamamlandığı zaman, Nikola Tesla Houston Caddesi'ndeki laboratuvarını binaya taşımaya başladı. Bu sırada radyo frekans jeneratörleri ve onları çalıştıran motorların yapımında bazı gecikmelerle karşılaşıldı. Birkaç camcı, planları hazır olan özel tüpleri şekillendirmeye çalışıyorlardı.

Dünya'nın en güçlü vericisi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yüksek gerilim ve yüksek frekanslı elektrik iletimi konusundaki araştırmalar, Nikola Tesla'yı Colorado Springs yakınlarındaki bir dağın üzerine Dünya'nın en güçlü radyo vericisini kurup çalıştırmaya yöneltti. 60 metrelik direğin etrafında, 22,5 metre çapında, hava çekirdekli transformatörü yaptı. İç kısımdaki sekonder 100 sarımlı ve 3 metre çapındaydı. Üreticisi, istasyondan birkaç mil uzaklıkta bulunan enerjiyi kullanırken, Nikola Tesla ilk insan yapımı şimşeği oluşturdu. Bir direğin tepesindeki 1 metre çaplı bakır küreden, 30 metre uzunluğunda, kulakları sağır eden şimşekler çaktı. 40 km uzaklıktaki kasabalarda bile bu gök gürültüsünün işitildiği kaydedilmiştir. 100 milyon Volt değerinde gerilim kullanılıyordu.

İlk denemesinde, vericideki güç jeneratörünü yaktı. Fakat tamir ederek 26 mil uzağa, gücü telsiz ile iletebilince dek deneylerine devam etti. O uzaklıkta, toplam 10 kW'lık 200 tane akkor ampulü yakmayı başardı. Daha sonra, kendi patentleriyle meşhur olan Fritz Lowenstein, Nikola Tesla'nın yardımcısı iken bu gösterişli başarıya şahit oldu.

1899'da alternatif akım patentleri için Westinghouse'dan aldığı paranın sonunu harcadı. Albay John Jacob Astor, onu mali yönden kurtarmaya geldi ve Colorado Springs'deki denemeleri için 30.000 dolar destek verdi. Sonra bu para da bitti ve Nikola Tesla, New York'a geri döndü.[121]

J.P. Morgan, gösterişli başarıları ve şahsiyeti dolayısıyla, Nikola Tesla'nını hayranı olmuştu. Nikola Tesla, kısa zamanda J.P. Morgan'ın sürekli misafiri oldu. Kusursuz giyinişli, birkaç dilde yaptığı kültürlü konuşması ve medeni davranışıyla gösterişli centilmen Nikola Tesla, New York sosyetesinin gözdesi oldu.

İyonosfer çalışmaları, radar ve türbinler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Nikola Tesla Dünya'nın katmanlarından biri olan iyonosferin insanlığın yararına kullanabileceğini söyleyen ve bunu ispatlayan bilim adamıdır. İyonosfer, 19. yüzyılda keşfedilmiştir, Dünya'nın üzerinde bulunan üçüncü sıra katmandır ve Nikola Tesla'yı ilgilendiren en önemli özelliği elektrik enerjisinin ve radyo, ses ve elektro manyetik dalgaların kablosuz olarak çok uzak bir noktadan diğer noktaya taşımasını sağlamaktadır.

Nikola Tesla, iyonosfer ile ilgili çok fazla araştırma yaparak ilk radyo yayın merkezi ve kablosuz elektrik taşıma merkezi olan Shoreham, Long Island'da 1901 ile 1905 yılları arasında Wardenclyffe Kulesi'ni inşa etti.

Radyo frekans alternatörü

[değiştir | kaynağı değiştir]

1890'da Nikola Tesla yüksek frekans alternatif akım üreteçlerini yapmıştı. 184 kutuplu olan bir tanesi 10 kHz'lik çıkış veriyordu. Daha sonra, 20 kHz'e kadar yüksek frekansları elde etti. Ancak on yıl kadar sonra 50 kW çıkışlı radyo frekans üretecini Reginald Fessenden geliştirdi. Bu makine, General Electric tarafından 200 kilo Watt'a çıkarıldı ve Fessenden'in ilk alternatörlerini kuran, çalışmasını kontrol eden adamın adı verilerek, Alexanderson alternatörü satışa çıkarıldı.

Hemen hemen dünya kablolarının çoğunu elinde tutan İngiliz iş adamlarının, bu makineye ait patentleri elde etmek üzere olduklarını görünce, Amerika Birleşik Devletleri Donanması'nın acele çağrısıyla "Radio Corporation of America (RCA)" şirketi kuruldu. Yeni firmanın 1919'da kurulmasıyla, Marconi Wireless Telegraph Co. of America firmasının güçlü fakat yetersiz, Marconi kıvılcımlı vericileri, çok başarılı olan radyo frekans alternatörleri ile yer değiştirdiler.

Birincisi N.J. New Brunswick'te kuruldu. 200 kilo Watt'ta ve 21,8 kilo Hertz frekanslı titreşim oluşturdu ve ticari işte kullanıldı. Bu ilk, sürekli, güvenilir Atlantik aşırı radyo servisiydi. Bu alternatörler, Nikola Tesla'nın kulesinin yerine, radyo merkezinin tüm güçlerini sağladı. Böylece Nikola Tesla'nın Dünya çapında telsiz hayali, 30 yıl sonra, icat ettiği vericinin kullanılmasıyla yeniden gerçekleştirildi.

Tesla'nın ölümünden 5 ay sonra Amerikan Yüksek Mahkemesi daha önce Amerikan Patent Ofisi tarafından Marconi adına onaylanan kablosuz iletişim tekniğinin geçersiz olduğuna ve patent hakkının Nikola Tesla'ya ait olduğuna karar vermiştir.[122]

Uzaktan kumanda, kozmik ses dalgaları ve uzay

[değiştir | kaynağı değiştir]

1898 yılında ilk defa uzaktan kumanda ile yönetim sistemini bir araca uygulamıştır. Mayıs, 1898'de Madison Square Garden'da dünyaya bu buluşunu tanıtmıştır. Bahsi geçen araç su üstünde hareket eden ve uzaktan kumanda ile yönetilebilen bir bottur. Projelerinin tanıtımında afili yöntemler uygulayan Nikola Tesla'yı izleyen herkes Nikola Tesla'nın bunu beyin gücüyle yaptığına inanmıştır. Daha sonra Nikola Tesla uzaktan kumandayı açıklamıştır.[123]

Bir sene sonra Nikola Tesla uzaydaki hayatın varlığı ile de yakından ilgilenmiş. Dünya'da ilk defa 1899 yılının Mart ayında kendi laboratuvarından uzaya ses dalgaları göndermiştir. Uzaydan kozmik ses dalgalarının kaydını yapmıştır. Bunun duyurusunu yaptığında bilim çevresinden ilgi ve destek görememesinin sebebi o yıllarda kozmik radyo dalgalarının bilim camiasında yeri olmamasıdır.[124]

USS Eldridge (DE 173) 1944

1917'nin Ağustos'unda uzaktaki cisimlerin üzerine kısa dalga darbeleri gönderip, yansıyan kısa dalga darbelerinin bir flüoresan ekran üzerinde toplanmasıyla izlenebileceklerini açıklamıştır.

Kişiliği

[değiştir | kaynağı değiştir]

Nikola Tesla hiç evlenmemiştir. Bekar ve aseksüel olmasının bilimsel yeteneklerine yardımcı olduğunu düşünüyordu. Kolay öfkelenen Nikola Tesla ile Thomas Edison, Waterside Enerji Tesisi ve Allis Charmes Fabrikası'ndaki araştırmalarında onunla çalışan bazı mühendis ve yardımcıları arasında ortaya çıkan sürtüşme, aleyhine oldu. Bugün, düz rotorlu Nikola Tesla türbinlerinin sonucu hakkında hiçbir bilgimiz yoktur.

Yıllar geçtikçe, ondan, gittikçe daha az haber alınmaya başlandı. Bazen gazeteci ve biyografi yazarları onu arayıp röportaj yapmak istiyorlardı. Gittikçe garipleşti, gerçeklerden uzaklaştı, aldatıcı hayalciliğe yöneldi. Not alma alışkanlığı edinmemişti. Her zaman tüm araştırma ve deneylerine ait tüm bilgiyi aklında tutabildiğini iddia ve ispat etti. 150 yıl yaşamaya kararlı olduğunu ve 100 yaşının üstüne eriştiği zaman, araştırma ve deneyleri sırasında topladığı bütün bilgiyi etraflıca anlatarak, anılarını yazacağını söyledi. II. Dünya Savaşı sırasında öldüğü zaman, kasasına askeri yöneticiler el koydular ve kayıtların cinsine ait herhangi bir şey duyulmadı.[125]

Nikola Tesla'nın kendine özgü bir tutarsızlığı da, kendisine iki şeref unvanı verildiği zaman ortaya çıktı. Birini reddetti. 1912'de Nikola Tesla ve Thomas Edison'un 40.000 dolarlık Nobel Ödülü'nü paylaşmaya seçildikleri açıklandı. Nikola Tesla, bu ödülü de reddetti. Her nasılsa, Thomas Edison'u sevenler tarafından kurulan AIEE Edison madalyasını 1917'de Nikola Tesla'ya layık görüldüğünde, bunu kabul etmeye yanaşabildi.[126]

“ ...Beş duyusunun aşırı hassaslaşması ve bundan dolayı çektiği sıkıntılar konusunda şöyle demiştir; "Yakından ve uzaklardan gelen kükreyen sesler beni korkuya sürüklüyordu ve bunların ne olduğunu bir türlü ayırt edemiyordum. Güneş ışınlarının önü periyodik olarak kesildiğinde bu beynim üzerinde öylesine büyük bir güç alanı yaratıyordu ki kendimden geçiyordum. Bir köprü ya da bunun gibi bir yapının altından geçebilmek için tüm irademi zorlamam gerekiyordu çünkü kafatasım üzerinde dayanılmaz bir basınç hissediyordum. Karanlıkta bir yarasa kadar duyarlı olabiliyordum, metrelerce uzaklıktaki bir nesnenin varlığını alnımda hissettiğim bir ürperti sayesinde fark edebiliyordum...[115] „

Nikola Tesla ve Thomas Edison

[değiştir | kaynağı değiştir]

Nikola Tesla'nın aradığı fırsat ve şans kolayca eline geçmedi. O zamanlar New York'ta Pearl Caddesi'ndeki ilk laboratuvarında akkor lambası için pazar aramakla meşgul olan Thomas Edison'a rastladığı zaman Nikola Tesla, gençlik heyecanıyla, kendisinin bulduğu alternatif akım sisteminin açıklamasını yaptı. Edison, "Sen teori üzerinde vaktini harcıyorsun" dedi.

Tesla, Edison'a çalışmalarından ve alternatif akım planından bahseder. Edison alternatif akımla fazla ilgilenmez ve Tesla'ya bir görev verir.

Tesla, Edison tarafından kendisine verilen görevi her ne kadar sevmemiş olsa da Edison'un kendisine 50.000 dolar vereceğini öğrenince görevi birkaç ay içinde tamamlar. Doğru akım santralindeki sorunları çözmüştür. Edison'un kendisine söz verdiği ücreti talep ettiğinde, Edison şaşırmış bir şekilde “tam bir Amerikalı gibi düşünmeye başladığında Amerikan şakalarından da anlayabileceğini” söyler ve bir ücret ödemez. Tesla derhal istifa eder. Kısa süren birlikte çalışma dönemini, uzun süreli bir rekabet izleyecektir.

Nikola Tesla ve J.P. Morgan

[değiştir | kaynağı değiştir]

1904'ün Mart ayında, Elektrik Dünyası ve Mühendisliği Dergisinde, Nikola Tesla, Kanada Niagara enerji firmasının telsiz enerji iletimi sistemini uygulamasını istediğini ve bunun için 10 milyon Volt'luk gerilimde 10.000 beygir gücü dağıtabilecek bir sistem kullanmayı istediğini açıkladı.

Niagara Projesi kâğıt üzerinde belirtildiği gibi asla gerçekleşmedi fakat küçük bir elektrik santrali kuruldu. Fakat, gösterişli Long Island'ın kaderine etki yaptı.

Tesla'nın en önemli projesi Kablosuz Enerji İletişimi idi. 20 adet ampulü kablo olmadan 25 mil uzaktan yakabildiği kayıtlara geçmiştir.[127]

Nikola Tesla, ilk defa elektriğin bir kaynaktan çevreye yayılarak kablosuz ve çok yüksek miktarlarda iletimini söylemiştir. Kağıt üstünde bunu ispatlayan Nikola Tesla daha sonra yaptığı deneylerle de bunu göstermiştir. Kendisinin elinde kablosuz yanan bir ampul tutan fotoğrafı bulunmaktadır. Bu projenin patentini aldıktan sonra Nikola Tesla'nın en büyük destekçisi J.P. Morgan bu kablosuz enerji iletimi ile şirketin ekonomisinin batacağını anlamış ve finansman desteğini kesmiştir. Eğer destek o gün kesilmeseydi, günümüzde insanlar elektriği ücretsiz bir şekilde kablosuz olarak kullanabilecekti.[kaynak belirtilmeli]

Öngörü Yeteneği

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu sırada Elektro-adam Nikola Tesla (1904), Mors koduyla sınırlı olan büyük endüstrinin geleceğine ait, uzak görüşünü açıklayan kuramsal broşürünü yayınladı. Bu broşür, Nikola Tesla'nın kahin olduğuna herkesi inandırdı. "Dünya çapında telsiz sistemi"nde, çeşitli olanakları sağlayacak olan özellikler açıklanıyordu. Broşürde, telgraf, telefon, haber yayını, borsa görüşmeleri, deniz ve hava trafiğine yardım, eğlence ve müzik yayını, saat ayarı, resimli telgraf, telefoto ve teleks hizmetleri ile, Nikola Tesla'nın sonradan oluşumunu gördüğü radyo sitesi anlatılıyordu.

Ölümü ve sonrası

[değiştir | kaynağı değiştir]

Sıra dışı bir karaktere sahip olan Tesla, para yönetiminde hiçbir zaman başarılı olamadı. Hayatının son yıllarını borçlarından kaçmak için sürekli otel değiştirerek geçirdi. 7 Ocak 1943 tarihinde 86 yaşındayken New Yorker Oteli'nin bir odasında kalp yetmezliği sebebiyle hayata veda etti. Cesedi daha sonra, Tesla'nın odasına girdikten sonra, Tesla'nın iki gün önce kapısına astığı "rahatsız etmeyin" işaretini görmezden gelen hizmetçi Alice Monaghan tarafından bulundu. Tıbbi muayene asistanı H.W. Wembley cesedi inceledi ve ölüm nedeninin koroner tromboz olduğuna karar verdi.

Ölmeden önce Teleforce silahı adını verdiği bir çalışma yürütmekte olan Tesla'nın ölümünden iki gün sonra Federal Araştırma Bürosu, Yabancı Mülkiyet Sorumlusu'na Tesla'nın eşyalarına el koymasını emretti. Bütün dokümanlarına ABD hükûmeti tarafından el konuldu.[128]

Zagreb'teki Tesla Müzesi

John G. Trump, M.I.T. ve Ulusal Savunma Araştırma Komitesi'nin teknik yardımcısı olarak görev yapan tanınmış bir elektrik mühendisi, gözaltında tutulan Tesla'nın eşyalarını incelemek için çağrıldı. Üç günlük bir soruşturmanın ardından, Trump'ın raporu, dostça olmayan ellerde tehlike oluşturacak hiçbir şeyin olmadığı sonucuna vardı ve şunları belirtti:

[Tesla'nın] en azından son 15 yıldaki düşünceleri ve çabaları, esas olarak spekülatif, felsefi ve bir şekilde tanıtım niteliğindeydi, genellikle gücün üretimi ve kablosuz iletimi ile ilgiliydi; ancak bu tür sonuçları gerçekleştirmek için yeni, sağlam, uygulanabilir ilkeler veya yöntemler içermiyordu.[129]

12 Ocak'ta Manhattan'daki St. John the Divine Katedrali'nde Tesla için düzenlenen bir devlet cenazesine iki bin kişi katıldı. Cenazeden sonra Tesla'nın cesedi, daha sonra yakıldığı New York, Ardsley'deki Ferncliff Mezarlığı'na götürüldü. Ertesi gün, New York City'deki Trinity Şapeli'nde (bugünkü Aziz Sava Sırp Ortodoks Katedrali) önde gelen rahipler tarafından ikinci bir ayin düzenlendi.

Mirası

[değiştir | kaynağı değiştir]

1952'de Tesla'nın yeğeni Sava Kosanović'in baskısı üzerine Tesla'nın tüm mülkü, N.T. olarak işaretlenmiş 80 sandıkla Belgrad'a gönderildi.

1957'de Kosanović'in sekreteri Charlotte Muzar, Tesla'nın küllerini ABD'den Belgrad'a taşıdı. Külleri, Nikola Tesla Müzesi'nde mermer bir kaide üzerinde altın kaplama bir kürede sergileniyor.[130]

Tesla'nın geride bıraktıkları ile en çok ilişkilendirilen kurum Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü oldu. Tesla'dan geride kalanlar üzerinde çalışmalara devam edildiği ve geliştirilen teknolojiler olduğu söylentileri bulunmaktadır.

Nikola Tesla Müzesi, Belgrad, Sırbistan

Yayınlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kitaplar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Gündem

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Carlson, W. Bernard, "Inventor of dreams". Scientific American, Mart 2005 Vol. 292 Issue 3 p. 78(7).
  • Jatras, Stella L., "The genius of Nikola Tesla". The New American, 28 Temmuz 2003 Vol. 19 Issue 15 p. 9(1)
  • Rybak, James P., "Nikola Tesla: Scientific Savant". Popular Electronics, 1042170X, Kasım 1999, Vol. 16, Issue 11.
  • Lawren, B., "Rediscovering Tesla". Omni, Mart 1988, Vol. 10 Issue 6.

Filmografi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Tesla" 16 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Random House Webster's Unabridged Dictionary.
  2. ^ Burgan 2009, s. 9.
  3. ^ "Electrical pioneer Tesla honoured". BBC News. 10 Temmuz 2006. 25 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2013. 
  4. ^ "No, Nikola Tesla's Remains Aren't Sparking Devil Worship In Belgrade". Radio Free Europe/Radio Liberty. 9 Haziran 2015. 9 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2019. 
  5. ^ Laplante, Phillip A. (1999). Comprehensive Dictionary of Electrical Engineering 1999. Springer. s. 635. ISBN 978-3-540-64835-2. 
  6. ^ "Delmonico's". 13 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2020. 
  7. ^ "Tesla Tower in Shoreham, Suffolk County (Long Island), 1901-17) meant to be the "World Wireless" Broadcasting system". Tesla Memorial Society of New York. 27 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2012. 
  8. ^ O'Shei, Tim (2008). Marconi and Tesla: Pioneers of Radio Communication. MyReportLinks.com Books. s. 106. ISBN 978-1-59845-076-7. 
  9. ^ "Welcome to the Tesla Memorial Society of New York Website". Tesla Memorial Society of New York. 27 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2012. 
  10. ^ Van Riper 2011, s. 150
  11. ^ "Pictures of Tesla's home in Smiljan, Croatia and his father's church after rebuilding". Tesla Memorial Society of NY. 2 Haziran 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2013. 
  12. ^ Cheney, Uth & Glenn 1999, s. 143.
  13. ^ O'Neill 2007, ss. 9, 12.
  14. ^ Carlson 2013, s. 14.
  15. ^ Dommermuth-Costa 1994, s. 12, "Milutin, Nikola's father, was a well-educated priest of the Serbian Orthodox Church.".
  16. ^ Cheney 2011, s. 25, "The tiny house in which he was born stood next to the Serbian Orthodox Church presided over by his father, the Reverend Milutin Tesla, who sometimes wrote articles under the nom-de-plume 'Man of Justice'".
  17. ^ Carlson 2013, s. 14, "Following a reprimand at school for not keeping his brass buttons polished, he quit and instead chose to become a priest in the Serbian Orthodox Church".
  18. ^ Burgan 2009, s. 17, "Nikola's father, Milutin was a Serbian Orthodox priest and had been sent to Smiljan by his church.".
  19. ^ O'Neill 1944, s. 10.
  20. ^ Cheney 2001.
  21. ^ Seifer 2001, s. 7.
  22. ^ O'Neill 1944, s. 12.
  23. ^ Carlson 2013, s. 21.
  24. ^ a b c d e f g h i j k l "Nikola Tesla Timeline from Tesla Universe". Tesla Universe. Erişim tarihi: 16 Ocak 2017. 
  25. ^ a b c d e f g Tesla, Nikola (2011). My inventions: the autobiography of Nikola Tesla. Eastford: Martino Fine Books. ISBN 978-1-61427-084-3. 
  26. ^ Tesla, Nikola; Marinčić, Aleksandar (2008). From Colorado Springs to Long Island: research notes. Belgrad: Nikola Tesla Museum. ISBN 978-86-81243-44-2. 
  27. ^ Tesla profesörün adından bahsetmemişti, ama bazı kaynaklar bu kişinin Prof. Martin Sekulić odluğu sonucuna varıyor.
  28. ^ Carlson 2013, s. 32.
  29. ^ "Tesla Life and Legacy – Tesla's Early Years". PBS. 20 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2012. 
  30. ^ O'Neill 1944, s. 33.
  31. ^ Glenn, edited by Jim (1994). The complete patents of Nikola Tesla. New York: Barnes & Noble Books. ISBN 1-56619-266-8. 
  32. ^ a b c d e Seifer 2001.
  33. ^ a b O'Neill 1944, s. ?.
  34. ^ a b Seifer 2001, s. 18.
  35. ^ "Timeline of Nikola Tesla". Tesla Memorial Society of NY. 8 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2012.  [daha iyi kaynak gerekli]
  36. ^ Mrkich, D. (2003). Nikola Tesla: The European Years (1. bas.). Ottawa: Commoner's Publishing. ISBN 0-88970-113-X. 
  37. ^ "NYHOTEL". Tesla Society of NY. 31 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2012. 
  38. ^ "Nikola Tesla: The Genius Who Lit the World". Top Documentary Films. 6 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2019. 
  39. ^ Carlson 2013, ss. 63-64.
  40. ^ a b Carlson 2013, s. 70.
  41. ^ Carlson 2013, s. 69.
  42. ^ O'Neill 1944, ss. 57-60.
  43. ^ a b c d "Edison & Tesla – The Edison Papers". edison.rutgers.edu. 11 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2019. 
  44. ^ Carey, Charles W. (1989). American inventors, entrepreneurs & business visionaries. Infobase Publishing. s. 337. ISBN 0-8160-4559-3. Erişim tarihi: 27 Kasım 2010. 
  45. ^ a b Carlson 2013, ss. 71-73.
  46. ^ a b Radmilo Ivanković' Dragan Petrović, review of the reprinted "Nikola Tesla: Notebook from the Edison Machine Works 1884–1885" 26 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 868124311X, teslauniverse.com
  47. ^ Carlson 2013, ss. 72-73.
  48. ^ Seifer 1996, ss. 25, 34.
  49. ^ Carlson 2013, ss. 69-73.
  50. ^ "Nikola Tesla, My Inventions: The Autobiography of Nikola Tesla, originally published: 1919, s. 19" (PDF). 12 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Mart 2019. 
  51. ^ O'Neill 1944, s. 64.
  52. ^ Pickover 1999, s. 14
  53. ^ Tesla'nın çağdaşları, daha önceki bir tarihte Machine Works yöneticisi Batchelor'un Tesla'ya haftada 7 $ maaş zammı vermekte isteksiz olduğunu hatırladı (Seifer – Wizard: The Life and Times of Nikola Tesla, s. 38)
  54. ^ Jonnes 2004, ss. 109-110.
  55. ^ Seifer 1996, s. 38.
  56. ^ Carlson 2013, s. 73.
  57. ^ a b Jonnes 2004, ss. 110-111.
  58. ^ Seifer 1998, s. 41.
  59. ^ Jonnes 2004, s. 111.
  60. ^ a b c d Carlson 2013, s. 75.
  61. ^ Account comes from a letter Tesla sent in 1938 on the occasion of receiving an award from the National Institute of Immigrant Welfare – John Ratzlaff, Tesla Said, Tesla Book Co., s. 280
  62. ^ a b Carlson 2013, s. 80.
  63. ^ Carlson 2013, ss. 76-78.
  64. ^ Networks of Power: Electrification in Western Society, 1880–1930. JHU Press. s. 117. 23 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2019. 
  65. ^ Thomas Parke Hughes, Networks of Power: Electrification in Western Society, 1880–1930, ss. 115-118
  66. ^ Robert Bud, Instruments of Science: An Historical Encyclopedia. Books.google.com. s. 204. 23 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2013. 
  67. ^ a b Jonnes 2004, s. 161.
  68. ^ Henry G. Prout, A Life of George Westinghouse, s. 129
  69. ^ a b Carlson 2013, s. 105-106.
  70. ^ Fritz E. Froehlich, Allen Kent. The Froehlich/Kent Encyclopedia of Telecommunications: Volume 17,. Books.google.com. s. 36. 23 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2012. 
  71. ^ Jonnes 2004, s. 160-162.
  72. ^ Carlson 2013, ss. 108-111.
  73. ^ Federal Reserve Bank of Minneapolis Community Development Project. "Consumer Price Index (estimate) 1800–" 7 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Federal Reserve Bank of Minneapolis. Erişim tarihi: 2 Ocak 2019.
  74. ^ Klooster 2009, s. 305.
  75. ^ Harris, William (14 Temmuz 2008). "William Harris, How did Nikola Tesla change the way we use energy?". Science.howstuffworks.com. s. 3. 6 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2012. 
  76. ^ Munson, Richard (2005). From Edison to Enron: The Business of Power and What It Means for the Future of Electricity. Westport, CT: Praeger. ss. 24-42. ISBN 978-0-275-98740-4. 
  77. ^ Quentin R. Skrabec (2007). George Westinghouse: Gentle Genius, Algora Publishing, ss. 119-121
  78. ^ Robert L. Bradley, Jr. (2011). Edison to Enron: Energy Markets and Political Strategies, John Wiley & Sons, ss. 55-58
  79. ^ Quentin R. Skrabec (2007). George Westinghouse: Gentle Genius, Algora Publishing, pp. 118–120
  80. ^ Seifer 1998, s. 47.
  81. ^ a b Skrabec, Quentin R. (2007). George Westinghouse : gentle genius. New York: Algora Pub. ISBN 0-87586-506-2. 
  82. ^ a b c Carlson 2013, s. 130.
  83. ^ Carlson 2013, s. 131.
  84. ^ Jonnes 2004, s. 29.
  85. ^ Thomas Parke Hughes, Networks of Power: Electrification in Western Society, 1880–1930 (1983), p. 119
  86. ^ a b Jonnes 2004, s. 228.
  87. ^ Carlson 2013, ss. 130-131.
  88. ^ Cheney 2001, ss. 48-49.
  89. ^ Christopher Cooper, The Truth About Tesla: The Myth of the Lone Genius in the History of Innovation, Race Point Publishing. 2015, s. 109
  90. ^ Electricity, a Popular Electrical Journal, Volume 13, No. 4, 4 August 1897, Electricity Newspaper Company, ss. 50 Google Books
  91. ^ "Nikola Tesla: Scientific Savant from the Tesla Universe Article Collection". 23 Aralık 2011. 26 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2019. 
  92. ^ Carlson, W. Bernard (2013). Tesla: Inventor of the Electrical Age, Princeton University Press, p. 218
  93. ^ "Laboratories in New York (1889-1902)". Open Tesla Research. 20 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2019. 
  94. ^ Carlson 2013, s. 120.
  95. ^ Carlson 2013, s. 122.
  96. ^ "Tesla Bobini Nedir ve Nasıl Çalışır?". 19 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  97. ^ "Naturalization Record of Nikola Tesla, 30 July 1891" 8 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Naturalization Index, NYC Courts, referenced in Carlson (2013), Tesla: Inventor of the Electrical Age, p. H-41
  98. ^ Carlson 2013, s. 138.
  99. ^ Uth, Robert (12 Aralık 2000). "Tesla coil". Tesla: Master of Lightning. PBS.org. 5 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2008. 
  100. ^ Tesla, Nikola (20 Mayıs 1891) Experiments with Alternate Currents of Very High Frequency and Their Application to Methods of Artificial Illumination 22 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., lecture before the American Inst. of Electrical Engineers, Columbia College, New York. Reprinted as a book of the same name by. Wildside Press. 2006. ISBN 0-8095-0162-7. 23 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2019. 
  101. ^ Carlson 2013, s. 132.
  102. ^ Christopher Cooper (2015). The Truth About Tesla: The Myth of the Lone Genius in the History of Innovation, Race Point Publishing, ss. 143-144
  103. ^ Carlson 2013, ss. 178-179.
  104. ^ Orton, John (2004). The Story of Semiconductors. Oxford, England: Oxford University Press. s. 53.  – via Questia (abonelik gereklidir)
  105. ^ Kenneth L. Corum; James F. Corum. "Tesla's Connection to Columbia University" (PDF). Tesla Memorial Society of NY. 18 Kasım 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2012. 
  106. ^ Carlson 2013, ss. 181-185.
  107. ^ Reciprocating Engine, ABD patent 514.169, 6 Şubat 1894.
  108. ^ Carlson 2013, s. 167.
  109. ^ Richard Moran, Executioner's Current: Thomas Edison, George Westinghouse, and the Invention of the Electric Chair, Knopf Doubleday Publishing Group – 2007, p. 222
  110. ^ America at the Fair: Chicago's 1893 World's Columbian Exposition (Google eBook) Chaim M. Rosenberg Arcadia Publishing, 20 Şubat 2008
  111. ^ David J. Bertuca; Donald K. Hartman; Susan M. Neumeister. The World's Columbian Exposition: A Centennial Bibliographic Guide. Books.google.com. ss. xxi. 23 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2012. 
  112. ^ Cheney 2001, s. 76.
  113. ^ Cheney 2001, s. 79.
  114. ^ Brisbane, Arthur (22 Temmuz 1894). "Our Foremost Electrician". New York World. 
  115. ^ a b c "Tesla, Anlaşılmamış Dahi, Margaret Cheney". 11 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2009. 
  116. ^ Public Broadcasting Service'in "Master of Lightning"ı. Website 28 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  117. ^ Jonnes, Jill. Elektrik İmparatorluğu ISBN 0-375-75884-4. Sayfa.355
  118. ^ Seifer, "Wizard" sayfa 378-380
  119. ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2009. 
  120. ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2009. 
  121. ^ Tesla, Nikola, "The True Wireless". Electrical Experimenter, Mayıs 1919. (daha fazlası için pbs.org 15 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)
  122. ^ Nikola Tesla Master of Lightning Documentary - Copyright 2000 New Voyage Communications
  123. ^ Jonnes, Jill. Elektrik Devletleri ISBN 0-375-75884-4. Sayfa 35
  124. ^ Corum, K. L., J. F. Corum, "Nikola Tesla, Lightning Observations, and Stationary Waves". 1994.
  125. ^ [Tesla, Anlaşılmamış Dahi, Margaret Cheney]
  126. ^ O'Neill, "Prodigal Genius" sayfa 228-229
  127. ^ "BİLİM VE ÜTOPYA / Tesla / MART 2000/SAYI 69 SAYFA :7". 22 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2009. 
  128. ^ "Biyografi.info Nikola Tesla Biyografisi". 27 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2009. 
  129. ^ "The Missing Papers". PBS. 24 Ocak 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2012. 
  130. ^ "Urn with Tesla's ashes". Tesla Museum. 25 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2012. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Nikola_Tesla&oldid=34125861" sayfasından alınmıştır