Annopol

Ten artykuł dotyczy miasta w województwie lubelskim. Zobacz też: inne miejscowości o tej nazwie.

Annopol

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Fragment Rynku
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	kraśnicki
Gmina	Annopol
Data założenia	XVI / XVII w.
Prawa miejskie	1761–1870, 1996
Burmistrz	Mirosław Gazda
Powierzchnia	7,73[1] km²
Populacja (31.12.2019) • liczba ludności • gęstość	2488[2] 321 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 15
Kod pocztowy	23-235
Tablice rejestracyjne	LKR
Położenie na mapie Polski Annopol
Położenie na mapie województwa lubelskiego Annopol
Położenie na mapie powiatu kraśnickiego Annopol
Położenie na mapie gminy Annopol Annopol
50°53′08″N 21°51′28″E/50,885556 21,857778
TERC (TERYT)	0607024
SIMC	0786213
Urząd miejski ul. Rynek 1 23-235 Annopol
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Annopol – miasto w Polsce, w województwie lubelskim, w powiecie kraśnickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Annopol, w pobliżu Wisły, na skraju Małopolskiego Przełomu Wisły.

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. tarnobrzeskiego.

Annopol leży w dawnej ziemi lubelskiej na obszarze historycznej Małopolski^[3].

Annopol powstał na byłych gruntach wsi Rachów, notowanej od XV wieku, która była w XVI i XVII wieku własnością szlacheckich rodzin Rachowskich, Czyżowskich, Morsztynów i Tymińskich. W roku 1415 był własnością szlachecką Jana Dłuto ze Słupia^[4]. W następnych stuleciach powstał port rzeczny na Wiśle. Wykorzystując ten fakt właściciele lokowali tutaj miasto.

Pierwsza informacja o istnieniu Rachowa pochodzi z 1724 r., kiedy to Rachów otrzymał przywilej na jarmarki oraz prawa miejskie^[5]. Nowy dokument na nie dostał właściciel J.T. Morsztyn w 1740 r. Z kolei w 1761 r. Antoni Jabłonowski wystawił dokument, którym nadał miastu, na cześć swej żony Anny, nazwę Annopol. Jednakże, jak to było w przypadku wielu lokowanych miast, nowa nazwa nie od razu się przyjęła^[6]. Wielokrotnie, jeszcze w drugiej połowie XVIII w., nazywano miasteczko Rachowem. Tak było w latach 1765 i 1778. W 1781 r. po raz pierwszy w spisach oficjalnych odnotowano Annopol^[6]. Podobnie zapisano w latach 1786 i 1787, zaś w 1790 r. ponownie widnieje Rachów. W 1792 r. zwano je Hannopol, zaś w wizytacji kościelnej z 1806 r. zapisano obydwie nazwy „oppidum Annopol seu Rachów”. Od 1827 r. używano nazwy Annopol^[6].

Po rozbiorach Polski, decyzją władz rosyjskich 13 stycznia 1870 r. pozbawiono Annopol praw miejskich^[7] (inne źródła mówią o roku 1869^[8]. W 1914 r. w pobliżu Annopola przeprawiły się przez Wisłę oddziały Legionów Polskich oraz oddziały krakowskie 12 Dywizji Piechoty armii austriackiej, które stoczyły pod miastem 23 sierpnia 1914 bój z Rosjanami. Obszerny opis walk pod Annopolem wraz z mapą znalazły się w pamiętnikach gen. Tadeusza Rozwadowskiego dowodzącego austriacką artylerią^[9].

Latem 1944 rejon Annopola był polem bitwy między Armią Czerwoną a Wehrmachtem. Ostatecznie, walki w których uczestniczyły m.in. dwie radzieckie dywizje zakończyły się zdobyciem Annopola i uwolnieniem mieszkańców miasta od okupacji niemieckiej trwającej od 1939. 58 Dywizja Strzelecka dowodzona przez płka Aleksandra Szykity i 389 Dywizja Strzelecka dowodzona przez gen. Leonida Kołobowa 30 lipca 1944 sforsowały Wisłę i uchwyciły niezwykle potrzebne przyczółki na zachodnim jej brzegu^[10].

Z dniem 1 stycznia 1996, Rada Ministrów nadała miejscowości ponownie status miasta.

W XVII i XVIII stuleciu w miejscowości zaczęli osiedlać się Żydzi, choć najstarsze dokumenty potwierdzające ich obecność w mieście pochodzą dopiero z XVIII stulecia. W 1764 mieszkało ich tu 136, a w 1787 106, co stanowiło 44% ogółu mieszkańców. Z czasem następował wzrost liczebności ludności żydowskiej – w 1897 w Annopolu mieszkało 575 wyznawców religii mojżeszowej, a w 1921 1251, co stanowiło 72,9% ogółu ludności. Annopolscy Żydzi zajmowali się głównie handlem zbożem i bydłem, propinacją alkoholu, dzierżawą karczm, składów solnych i sadów, a także rzemiosłem i lichwą.

W mieście działała kasa GMAH, bank żydowski, związek rzemieślników prowadzący zajęcia wieczorowe i kulturalne, działały partie i pionierskie grupy syjonistyczne, Agudat Israel oraz niewielka grupa Bundu^[11].

Po wybuchu II wojny światowej do Annopola przybyło wielu żydowskich uciekinierów z innych części Polski, m.in. z Kalisza i Łodzi. Kilka dni po zajęciu miasta Niemcy zamordowali rabina Raphaela Leventhala oraz miejscowego szawa (rzeźnika i egzaminatora) Labela Korono. Okupanci utworzyli Juderant. Na jego czele stał Bunem Mandelkar, przedwojenny przewodniczący gminy żydowskiej. W styczniu 1940 Niemcy powiesili dziesięciu Żydów oskarżonych o handel na czarnym rynku. Od marca 1940 miejscowi Żydzi zostali zobowiązani do noszenia na ramieniu opasek z gwiazdą Dawida^[11]. Niemcy utworzyli dwa obozy pracy dla Żydów w Rachowie i Janiszowie, a wiosną 1940 utworzyli getto, powstała policja żydowska, którą dowodził Benjamin Katzenelbogen. W maju 1942 w Annopolu było około 2000 Żydów. 15 października 1943 okupanci zaczęli likwidować getto. Po wstępnej selekcji, zdrowe i silne osoby zostały skierowane do obozów pracy w Janiszowie i Gościeradowie. Osoby stare i niedołężne zostały na miejscu zamordowane. Resztę ludności żydowskiej wysłano do getta w Kraśniku i potem do obozu w Bełżcu, gdzie zostali zamordowani^[12][13].

Żydzi w Annopolu mieli dwie synagogi – starą i nową i dwa cmentarze – stary i nowy^[14][15].

1 stycznia 1996 roku Annopol na powrót odzyskał prawa miejskie^[5].

• Brama, mur./kam. – XIX wiek (Dzisiaj zabudowana)
• Gorzelnia – 1909 r., od około 1920 r. młyn
• Kościół parafialny – drewniany św. Joachima i Anny z 1740 r.
• Kapliczka przy ulicy Radomskiej
• Małopolski Przełom Wisły
• Ośmiorak, mur. – druga połowa XIX wieku
• Park krajobrazowy – XIX/XX wiek
• Spichlerz, mur., – XIX/XX wiek
• ul. Kościuszki: domy nr 4, 8, 10, 12 – początek XX wieku
• ul. Lubelska: domy nr 1, 9, 13, 27 – mur. lata 20. XX wieku
• Murowany kościół według projektu Stanisława Fertnera – 1936–1938
• Wzniesienia Urzędowskie
• Cmentarz żydowski

• Piramida wieku mieszkańców Annopola w 2014 roku^[16].

W Annopolu znajduje się most przez Wisłę w ciągu drogi krajowej nr 74. Przez miasto przebiegają również drogi wojewódzkie nr 824 i droga wojewódzka nr 854. Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. miasto miało 2488 mieszkańców^[2].

• Kościół rzymskokatolicki:
  • parafia św. Joachima i Anny
• Świadkowie Jehowy:
  • zbór Annopol (Sala Królestwa ul. Puławska 22)^[17]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Annopolu.

• Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga: Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939-1945. Warszawa: 1977.

• Annopol 1(1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 39 .
• Oficjalna strona miasta
• Historia Żydów w Annopolu na portalu Wirtualny Sztetl