Osetçe
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Osetçe | |
|---|---|
| ирон ӕвзаг (Iron evzag) дигорон ӕвзаг (Digoron evzag) | |
| Telaffuz | Iron ewzag, Digoron evzag |
| Bölge | Kafkasya |
| Etnisite | Osetler |
| Dönem | 2010[1] |
| Dil ailesi | Hint-Avrupa
|
| Diyalektler | Digor diyalekti İron diyalekti |
| Yazı sistemi | Kiril (resmi) Gürcü (c. 1820–1954) Latin (1923–1937) |
| Resmî durumu | |
| Resmî dil |  Kuzey Osetya Güney Osetya |
| Dil kodları | |
| ISO 639-1 | os |
| ISO 639-2 | oss |
| ISO 639-3 | oss |
| Glottolog | osse1243[2] |
 Kafkas dilleri üzerinde Osetçe. | |
Osetçe (Osetçe: Ирон ӕвзаг, romanize: İron evzag), Kafkasya’da yaşayan Osetlerin konuştuğu Doğu İran dilleri grubundan bir dildir. Asıl olarak Rusya içindeki Kuzey Osetya-Alanya’da ve Gürcistan’da Güney Osetya’da konuşulur. Osetçe konuşan toplam kişi sayısı 700.000 kadardır. Bu nüfusun yaklaşık yüzde yirmisi, Gürcistan’ın değişik bölgelerinde yaşar.
Osetçe, Hint-Avrupa dilleri ailesinden Doğu İran dilleri grubuna giren dillerden biridir.[3] Kuzey Osetya’nın, eğitim dili ve aynı zaman da Rusça ile birlikte resmî dilidir. De facto Güney Osetya yönetiminin de resmî dili ve bu bölge halkının da eğitim dilidir.
Osetçe İron ve Digor olarak iki ana lehçeye ayrılır. İron, Kuzey ve Güney Osetya'da konuşulan iki şiveyi ve bu şivelere bağanan, değişik ağızları barındırır. Digor, Kuzey Osetya'nın batısında konuşulur. Osetçe'nin bir üçüncü lehçesi de, orta çağ'daki göçler sonucu, 17. yüzyıla kadar Macaristan'da konuşulan, bu gün ölü bir dil olan Yas dilidir.
Kelimeler[değiştir | kaynağı değiştir]
Aşağıdaki tablo Osetçenin diğer Hint-İran ve Hint-Avrupa dilleri ile olan bağlantısını göstermektedir.
| Türkçe | ateş | ay | yeni | anne | kız kardeş | gece | burun | üç | kırmızı | sarı | yeşil | kurt |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Osetçe | арт [ärt] | мӕй [mɐj] | нӕуӕг [nɐˈwɐg] | мад [mäd] | хо [χo] | ӕхсӕв [ɐχˈʃɐv] | фындз [fɘn(d)z] | ӕртӕ [ɐrˈtɐ] | сырх [ʃɘrχ] | бур [bur] | цъӕх [t͡sʼɐχ] | бирӕгъ [ˈbirɐʁ] |
| Peştuca | اور ōr | مياشت myāšt | نوی nəway | مور mōr | خور xōr | شپه špa | پوزه pōza | درې drē | سور sur | زيړ zyaṛ | شين šin | لېوه lēwə |
| Kürtçe | agir / ar | meh/heyv | nu | mak/dayik | xwişk | şev | poz | sê | sor | zerd/bor | kesk/şîn | gur / wir |
| Mazenderanca | tash | mung | nou | mār | khakher | shu | feni | se | serkh | zard | suz | werg |
| Farsça | آتش ātaş | ماه māh | نو now | مادر mādar | خواهر xāhar | شب šab | بینی / پوزه poze / bini | سه se | سرخ sorx | بور/ زرد zard / bur | سبز sabz | گرگ gorg |
| Sanskrit | agníḥ | mā́s/mā́saḥ | návaḥ/návyaḥ | mā́tā | svásā | nák/náktiḥ | nás/nā́sā | tráyaḥ | rudhiráḥ | pít | háriḥ | vṛ́kaḥ |
| Kati Dili | āŋo | mos | nuĩ | nua | sus | řotr | nāsuř | tre | puṭ | ādra | ādra | ṣiol |
| Almanca | Feuer | Monat | neu | Mutter | Schwester | Nacht | Nase | drei | rot | gelb | grün | Wolf |
| Latin | ignis | mēnsis | novus | māter | soror | nox | nasus | trēs | ruber | flāvus, gilvus | viridis | lupus |
| Modern Yunanca | φωτιά fôtiá | μήνας mếnas | νέος néos | μητέρα mêtéra | αδελφή adelfế | νύχτα nýhta | μύτη mýtê | τρία tría | κοκκινός kokkinós | κίτρινος kítrinos | πράσσινος prássinos | λύκος lýkos |
| Ermenice | հուր hur | ամիս amis | նոր nor | մայր mayr | քույր k'uyr | գիշեր gišer | քիթ k'it' | երեք yerek' | կարմիր karmir | դեղին değin | կանաչ kanač | գայլ gayl |
| Rusça | огонь ogon' | месяц mesâc | новый novıĭ | мать mat' | сестра sestra | ночь noč' | нос nos | три tri | красный krasnıĭ | жёлтый žëltıĭ | зелёный zelënıĭ | волк volk |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2013.
- ^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, (Ed.) (2017). "Modern Ossetic". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2021.
 | Hint-Avrupa dil ailesi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
