Afganistan-Türkiye ilişkileri

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Türkiye- Afganistan ilişkileri
Haritada gösterilen yerlerde Afghanistan ve Turkey

Afganistan
Türkiye

Afganistan-Türkiye ilişkileri, Türkiye Cumhuriyeti'nin Afganistan İslam Emirliği'yle süregelen uluslararası politikalarını içerir.

İlişkilerin tarihçesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Mustafa Kemal Atatürk ve Afganistan Kralı Emanullah Han, Ankara'da (1928).

Afganistan Orta Asya'ya yakınlığı nedeniyle tarihi boyunca çok sayıda Türk kavimlerine ev sahipliği etmiş bir ülkedir. İslam dini öncesinde Akhunlar ve Göktürkler gibi Türk kavimlerin egemenliğinde yaşayan bu bölge İslam dininin bölgede yayılmasından sonra da Gazneliler, Büyük Selçuklu Devleti ve Harzemşahlar gibi diğer Türk kavimlerinin egemenliğine girdi. Bölgedeki Türk etkisi Timur İmparatorluğu ve Babür İmparatorluğu dönemlerinde de aynı güçte devam etti.

Afganistan 19. yüzyılın ortalarında Hindistan'la birlikte İngiliz egemenliğine girdi. 9 Ağustos 1919'de Emanullah Han'ın önderliğinde bağımsızlığını kazanan Afganistan daha Kurtuluş Savaşı döneminde yeni kurulmakta olan Türkiye Cumhuriyeti'yle ilişki içine girdi. 1 Mart 1921 tarihinde Türk ve Afgan heyetleri Moskova'da görüşmeler yaptı ve Türkiye adına Yusuf Kemal Tengirşenk ve Rıza Nur, Afganistan adına General Mehmed Veli Han tarafından bir Türkiye Afganistan İttifak Antlaşması imzalandı.[1] Eski Medine muhafızı Fahreddin Paşa, Kabil'e ilk Türk büyükelçisi olarak atandı.[2]

II. Dünya Savaşı öncesinde Almanya ve İtalya'nın bölgede artan baskılarına karşı 7 Temmuz 1936 'de Türkiye, İran, Afganistan ve Irak Sadabat Paktı 'nı kurarak bölgenin önce Nazi ve Faşist sonra da Sovyet işgaline girmesini önlediler.

Günümüzdeki ilişkiler[değiştir | kaynağı değiştir]

ABD topraklarında düzenlenen 11 Eylül saldırılarının Afganistan topraklarında planlandığını gerekçesiyle ABD'nin önderliğinde hareket eden NATO orduları 7 Ekim 2001 tarihinde Taliban örgütü tarafından yönetilen Afganistan'a karşı saldırıya geçti. 12 Kasım 2001 tarihinde Taliban kuvvetleri Kabil'i NATO kuvvetlerine bırakarak Afganistan'ın güneyine çekildiler. Kabil'de Paştun kökenli Hamid Karzai'nin önderliğinde bir geçiş dönemi hükûmeti kuruldu.

Afganistan'a müdahale eden NATO ordularına Türkiye 260 kişilik bir birlikle katkıda bulundu. Türkiye ile Afganistan arasındaki ilişkiler 2001 yılından bu yana ileri bir düzeye ulaştı. 4 Nisan 2002 tarihinde ilk defa Türkiye'yi ziyaret eden Hamid Karzai başbakan Bülent Ecevit ve cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'le görüşmelerde bulundu. Ülkedeki Türk Silahlı Kuvvetleri, Kamp Doğan adı verilen bir askerî üsteydi. Kabil Havaalanı ve Camp Phoenix'e yakın bir noktada kurulmuş, Türk askerleri ile birlikte Azerbaycan ve Arnavutluk'a bağlı askerî birlikler konuşlanmıştı. Yerleşkenin amacı Afgan halkına destek amaçlı insani yardım operasyonları düzenlemek ve Afgan silahlı güçlerine askeri eğitim vermekti. Türkiye'nin Afganistan'da bulunan 1755 askerinden 660'ı bu kamptaydı ve ülkedeki en kalabalık Türk gücü buradaydı. Kamp, 2015'te düzenlenen törenle içerisindeki 3 milyon dolarlık teçhizatla birlikte Afgan devletine teslim edildi.[3]

Afganistan'da kurulan Uluslararası Güvenlik Yardım Kuvveti'ne (ISAF) hâlen 1.845[4] kişilik bir birlikte katkıda bulunan Türkiye Kabil civarında güvenliği sağlamak konusunda katkıda bulunmakta ve Vardak vilayetindeki yapılanma projelerini yürütmekten sorumludur. 16 Mart 2012'de Türk askerlerini taşıyan Sikorsky tipi helikopterin Kabil'in Bagrami mahallesinde bir eve düşmesiyle 9 subay, 2 astsubay, 1 uzman çavuş ve evde bulunan 6 kişi yaşamını yitirdi.[5]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Relations of Afghanistan and Turkey ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2007. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2007. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2019. 
  4. ^ "Deadly Turkish army helicopter crash in Afghanistan" 16 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., BBC News (16 Mart 2012). 17 Mart 2012 tarihinde erişildi. (İngilizce)
  5. ^ "Afganistan'da helikopter düştü: 12 Türk askeri şehit" 18 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Radikal (16 Mart 2012). 17 Mart 2012 tarihinde erişildi.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afganistan-Türkiye_ilişkileri&oldid=32481505" sayfasından alınmıştır